Rodzaj ten obejmuje blisko 300 różnych gatunków, z których prawie wszystkie są z południowej Afryki [11]. U nas w uprawie, coraz większą popularność Mesembryanthemum cordifolium nazywana też aptenią lub mezo. Uprawiana głównie jako roślina na balkon, jednak może być również uprawiana w mieszkaniach. Druga roślina (Mesembryanthemum cristallinum), którą opisałam nie jest typową uprawianą u nas rośliną, jednak ze względu na jej ciekawą historię, fizjologię i wygląd, opiszę w skrócie ją jako ciekawostkę .
Aptenia sercolistna (Mesembryanthemum cordifolium)
Jest to roślina, która posiada 4 synonimy, co tak naprawdę nie jest tak dużo, ponieważ u niektórych roślin liczba ta czasem dochodzi do 20 [1]. Naukową zaakceptowaną jej nazwą jest Mesembryanthemum cordifolium, jednak najczęściej jest nazywana Aptenią cordifolium. Bardziej potocznymi nazwami jest Rock rose (róża skał) lub Baby Sun Rose (róża słońca) [3]. Nazwa rodzajowa rośliny wywodzi się od sercowatego kształtu jej liści [3].
Jest to bardzo ciekawa roślina, ceniona nie tylko za jej walory ozdobne. W Brazylii czasami jest uprawiana jako warzywo liściaste, ponieważ jej liście są jadalne [3]. Jest bardzo wytrzymała na zasolenie gleby [3], a niektóre związki występujące w niej są obiektem badań naukowców [4].
Pochodzenie i miejsca występowania:
Aptenia pochodzi z południowej Afryki, dokładniej ze wschodniego regionu przybrzeżnego Cape Province oraz Kruger National Park w Transvaal. Roślina ta została w niektórych regionach świata wprowadzana do środowiska np. w krajach śródziemnomorskich, Wyspach Brytyjskich, Australii i Kalifornii [2,3].
Rośnie w zacienionych miejscach, często pod drzewami. W jej naturalnym środowisku w Afryce występuje na przybrzeżnych urwiskach i brzegach przybrzeżnych mokradeł [8]. Jako roślinę ozdobną sadzi się ją w okolicach parkingów, w parkach i w ogrodach przydomowych. W odpowiadających jej klimatach ucieka z uprawy i rozprzestrzenia się na terenach podmokłych w rejonach zmienionych przez człowieka np. nasypach wzdłuż dróg wodnych irygacyjnych [3]. Przy dostatecznej dostępności wody przytłacza całą sąsiednią roślinność, wspinając się na wszystko, co znajduje się na jej drodze, dzięki czemu może łatwo rozprzestrzeniać się i dominować. Ze względu na swoją żywotność może nawet przerastać inne inwazyjne monokultury [3].
Mrozoodporność:
W różnych źródłach można znaleźć różne zakresu stref klimatycznych, w których występuje: 10-11[4], 9-10[5], 10a-11[10], jednak większość z nich zgodnie mówi, że w ujemnych temperaturach przemarza [5]. W niektórych źródłach mówi się o wytrzymałości do -7°C [3].
Ogólny opis:
Aptenia jest wieczniezielona oraz o ile nie przemarznie wieloletnią rośliną. Jej liście są niewielkich rozmiarów (1-3cm), w kształcie serca. Ma płożące, kruche łodygi, które osiągają 60-200cm długości. W niektórych regionach jest nawet stosowana jako roślina okrywowa, która płożąc się, może się ukorzeniać. Mogą wrastać na inne rośliny, na wysokość do 2m, skutecznie je zagłuszając. Bez podpory osiąga do 10 cm wysokości[3,10]. Od wiosny do jesieni wytwarza małe jasno różowe lub fioletowe[8] do 2 cm kwiaty, które otwierają się w słońcu[3,7], a zamykają nocą[6]. Mogą one przyciągać pszczoły i motyle, a w rejonach gdzie występują – kolibry[6]. W tropikach może kwitnąć prawie przez cały rok.[3]. Jej owoce zawierają cztery nasiona[6].
Uprawa:
Aptenia jest bardzo prostą rośliną w uprawie o ile jej nie przelejemy. Jest krótkowieczna, dlatego należy ją odmładzać co 2-3 lata [4]. W okresie wegetacji trzeba ją podlewać po przeschnięciu ziemi, a zimą dopiero jak jej liście się kurczą. Nadmierne podlewanie może spowodować gnicie korzeni. Jeśli będzie podlewana zimą, to będzie kontynuowała wegetację, jednak zwiększa to ryzyko wyciągania się jej pędów. Powinna być przechowywana zimą w temperaturze 5-8 ° C [9].
Najlepiej rośnie na mocno nasłonecznionym stanowisku jednak u mnie dobrze rośnie na balkonie po wschodniej stronie [3]. Ma dobrą tolerancję na wysoką temperaturę [7].
Preferuje piaszczysto-gliniastą ziemię [3,4]. Jeśli chodzi o odczyn ziemi, to toleruje wartości pH od 6,1 do 7,8[6]. Z doświadczenia zauważyłam, że o ile nie przelewa się jej, to można stosować zwykłą ziemię uniwersalną. Można do niej domieszać piasku lub perlitu.
Roślinę najlepiej ukorzeniać przez ukorzenianie kawałków pędów z węzłami liściowymi w wilgotnej ziemi, a najlepiej w samym piasku [12,13,14]. Zbyt mokra ziemia będzie powodować ich gnicie. Sadzonki ukorzeniają się w ciągu 2-3 tygodni[3]. Różne źródła podają różne pory na najlepsze ukorzenianie. Jedne radzą ukorzeniać w lutym-marcu, a inne jesienią [12,13,14]
Jeśli chodzi o sadzenie, to dobrze czuje się z werbeną, która również wytrzymuje suche warunki lub z innymi roślinami, które nie przepadają za dużą ilością wody[3].
Odmiany:
Red Apple – jest dość popularną odmianą, która pochodzi z krzyżówki A. cordifolia i A. haeckeliana. Ma czerwone kwiaty i jasnozielone liście. Jej liście są mniej sercowate [5]. W Kalifornii uważana jest za ekspansywną [6]
variegata – powszechnie nazywana u nas Mezo, a za granicą MEZOO TRAILING RED. Często jest sprzedawana pod błędną nazwą Dorotheanthus bellidiformis 'Mesbicla’ [4]
Przypołudnik kryształowy (Mesembryanthemum cristallinum)
U nas nie jest popularną w uprawie rośliną. Określana jest jako iceplant, co można by przetłumaczyć jako lodowa roślina [16]. Nazwa ta wiąże się z wyglądem jej liści, nadawany przez duże pęcherzykowate komórki. W innych krajach jest hodowana ze względu na jej ozdobne liście [11]
Była używana do leczenia niedoborów witaminy C u żeglarzy, dzięki czemu zyskała popularność jako roślina doniczkowa na statkach. Przyczyniło się to do jej rozprzestrzeniania w różnych rejonach świata [18].
Jej liście są jadalne, można je również stosować jako substytut mydła [19].
Roślina gromadzi w swoich liściach szkodliwe sole. Po wydaniu owoców są one uwalniane, zapobiegają wzrostowi innym gatunkom, a umożliwiając jednocześnie kiełkowanie jej nasion.[15].
Pochodzenie i miejsca występowania:
Roślina pochodzi z Europy i południowej oraz zachodniej Afryki [18] została również rozpowszechniona na południu Australii [15].
Toleruje bardzo ubogie gleby, nadmiernie zasolone o obojętnym dla niej pH. Rośnie na wybrzeżach, klifach, stanowiskach ruderalnych. Może rosnąć zarówno na piaskach jak i glinie. Występuje raczej na rozproszonych stanowiskach, nie tworzy skupisk [15]. Występuje tylko na dobrze oświetlonych stanowiskach [16].
Mrozoodporność:
Występuje od 8 do 11 strefy mrozoodporności, czyli w strefach, gdzie minimalna temperatura osiąga od -12,2°C do -1,1°C [20]
Ogólny opis:
Mesembryanthemum crystallinum jest rośliną zielną. Może być rośliną zarówno jedno, dwu lub wieloletnią, ale jej cykl życiowy zazwyczaj trwa kilka miesięcy[15]. Jej pędy są płożące, osiągają do 1m długości [18]. Jej liście są jajowate, z ostrym końcem, osiągają wymiary 2-20 cm długości na 3,5 szerokości. Mają faliste brzegi [16]. Posiada pęcherzykowate komórki naskórka, których funkcją jest magazynowanie wody. Nadają one liściom charakterystyczny wygląd. Kwiaty są białe lub różowe, kwitnie w sprzyjających warunkach. Otwierają się w ciągu dnia[16].
Uprawa:
Roślina na stanowiska silnie nasłonecznione. Preferuje suchą lub lekko wilgotną ziemię[20]. Nie ma żadnych wymagań względem ziemi, może rosnąć w zwykłej ziemi uniwersalnej[16].
Jeśli chodzi o wysiewanie, to odpowiednie są niższe temperatury[15]. Trzeba szczególnie uważać na przelanie sadzonek[16].
- http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2363065
- http://www.catalogueoflife.org/col/details/species /id/a7d1caf3fa5187b67d874214f3d478d8/synonym/e521a205080e55b233fbb39ca02f3bb3
- http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Aizoaceae/28877/Mesembryanthemum_cordifolium
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0040402006000445
- https://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=369456&isprofile=0&
- http://gardenoracle.com/images/mesembryanthemum-cordifolium.html
- http://www.flowersofindia.net/catalog/slides/Baby%20Sun%20Rose.html
- http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=220000996
- https://www.inaturalist.org/taxa/589815-Mesembryanthemum-cordifolium
- https://garden.org/plants/view/87122/Baby-Sunrose-Mesembryanthemum-cordifolium/
- https://www.biodiversitylibrary.org/page/19621738#page/310/mode/1up
- https://www.biodiversitylibrary.org/page/23243995#page/202/mode/1up
- https://www.biodiversitylibrary.org/page/23244021#page/227/mode/1up
- https://www.biodiversitylibrary.org/page/33319863#page/83/mode/1up
- http://www.anbg.gov.au/cpbr/WfHC/Mesembryanthemum/index.html
- http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Aizoaceae/32528/Mesembryanthemum_crystallinum
- https://garden.org/plants/view/114122/Ice-Plant-Mesembryanthemum-crystallinum/
- http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=220014687
- https://www.inaturalist.org/taxa/49319-Mesembryanthemum-crystallinum
- https://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Mesembryanthemum+crystallinum
- https://www.biodiversitylibrary.org/page/51651296#page/71/mode/1up