Archiwum kategorii: Nowa Zelandia

Niekropień (Adiantum, złotowłos)

Adiantum to rodzina obejmująca około 200 gatunków[1], z których ostatnio w sprzedaży do uprawy doniczkowej można głównie spotkać 3 z nich. Są to rośliny blisko spokrewnione z innymi wrażliwymi paprociami – orliczkami, należą do tej samej rodziny[2]. Nazwa tej paproci pochodzi od greckiego słowa adiantos, co oznacza hydrofobowy. Odnosi się to do liści adiantum, z których krople wody bardzo szybko spływają [2].

Wszystkie gatunki są wrażliwe na niską wilgotność powietrza, dlatego ja zdecydowałam się uprawiać je pod kloszami oraz w słojach. Można również trzymać je w terrariach. Wśród rodziny adiantum znajdują się zarazem gatunki o delikatnych, pierzastych liściach, jak i paprocie z dużymi liśćmi (np. Adiantum Macrophyllum). Większość z nich występuje w podobnych środowiskach.

Poza uprawą w doniczkach, można spotkać w ogrodach adiantum pedatum, które jest w naszym klimacie mrozoodporne.

Jeśli się przyzwyczają do warunków panujących w mieszkaniu, to nie sprawiają już mocniejszych problemów. Bardzo łatwo się rozsiewają z zarodników. W wielu źródłach jest, że można je rozmnażać również przez podział, jednak nigdy mi to nie wyszło.

Opiszę tutaj:

  1. Adiantum klinowate (Adiantum raddianum)
  2. Adiantum caudatum
  3. Niekropień owłosiony (Adiantum hispidulum)

Adiantum klinowate (Adiantum raddianum)

Adiantum klinowate jest najczęściej sprzedawaną u nas rośliną. Prawie zawsze jeśli kupujemy roślinę podpisaną jako adiantum, jest to dokładnie ten gatunek. I prawie zawsze w naszych mieszkaniach umiera… 

W sprzedaży rzadziej spotyka się podobne do niej gatunki – Adiantum właściwe (Adiantum capillus-veneris) oraz adiantum delikatne (Adiantum tenerum), można dla nich zastosować identyczny schemat uprawy jak dla adiantum klinowatego. Są o gatunki dość trudne do odróżnienia, jednak jeśli porówna się dokładniej ich liście, to dla dociekliwej osoby jest to możliwe. 

Nazwa rodzajowa – raddianum – pochodzi od nazwiska włoskiego botanika, który opisał tą roślinę – Giuseppe Raddi [2].

Adiantum tenerum w szklarni w Gliwicach.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z tropikalnych części południowej Ameryki[1] (z Brazylii i Wenezueli [3]), ale występuje również w Afryce i w zachodniej części Indii[2]. Na Hawajach jest rośliną inwazyjną[5], wypierającą z naturalnego środowiska rośliny rodzime (więcej o inwazyjności -> [8]). Najczęściej rośnie w zacienionych miejscach wzdłuż rzek, czyli tam gdzie jest duża wilgotność powietrza i podłoża [1]. Nie wymaga dużej ilości podłoża i może rosnąć nawet w szczelinach skalnych oraz skarpach[6].

Mrozoodporność:

Jej obszar występowania obejmuje strefy od 9b do 10b[2]. Idealna temperatura do jej uprawy wynosi 18-24C, minimalna temperatura w której może stać to 13C[1].

Ogólny opis:

Niekropień posiada delikatne, jasnozielone pierzaste liście o trójkątnym kształcie[1]. Można wręcz powiedzieć, że tworzą chaos składający się z małych listków i brązowych, cienkich gałązek. Kupki zarodnionośne są na dolnej powierzchni liści, wzdłuż ich brzegów. Dorasta do 60 cm wysokości i szerokości, jednak w mieszkaniach rzadko się zdarzają takie okazy[3]. Odnośnie wielkości różne źródła podają różne informacje na jej temat, może to być związane z pomieszaniem wiadomości o adiantum klinowym z podobnymi gatunkami.

Uprawa:

Paproć ta wymaga dużej wilgotności powietrza[1] – około 60% wysycenia [7]. Często po przyniesieniu nowej rośliny, szybko usychają jej wszystkie liście. Jest to spowodowane różnicą w wilgotności powietrza panującej w szklarni, a w mieszkaniu, gdzie zimą, może spadać nawet poniżej 30%. O ile roślina w tym momencie nie umrze całkowicie, to zazwyczaj wkrótce puszcza nowe liście, lepiej przystosowane do panujących warunków. Aby utrzymać wysoką wilgotność w jej otoczeniu, najłatwiej uprawiać ją w otwartym słoju lub w terrarium. Pod szczelnym kloszem lub zamkniętym słoju jest za mała zmiana powietrza dla tej paprotki, dlatego w nich marnieje. 

Niektóre źródła, w celu utrzymania wyższej wilgotności dookoła rośliny zalecają spryskiwanie rośliny 2 razy dziennie [3].

Adiantum powinno być wystawione bezpośrednio na słońce na 2 do 6 godzin[2]. Więc najlepszym dla niego miejscem będzie parapet wschodni lub zachodni, nie powinien stać bezpośrednio na parapecie południowym. Przy zbyt małej ilości światła, czyli przy północnym oknie jej liście będą małe oraz bardzo jasne, a po pewnym czasie najprawdopodobniej cała roślina umrze[2].

Zimą, może stać przy przy chłodnym oknie. Niższa temperatura ułatwia przetrwanie jej zimy w ogrzewanych pomieszczeniach z suchym powietrzem. Nie przeszkadzają jej też przeciągi [7].

Paproć ta nie ma specjalnych wymagań odnośnie ziemi. Może rosnąć w zwykłej ziemi uniwersalnej, jednak nie powinna ona być zbyt zbita, ponieważ łatwiej wtedy o przelanie rośliny. Dobrze by była z domieszką piasku lub żwirku [7], który nie podwyższy znacząco pH podłoża, ponieważ idealne mieści się w okolicach 6 [7], są źródła, które podają jako pH najlepszą wartość dla Adiantum powyżej 7 [13] w amatorskiej uprawie jednak nie ma to dużego znaczenia.

O ile lubi mieć wilgotną ziemię, to zbyt duża ilość wody oraz zbyt mała przepuszczalność podłoża może spowodować żółknięcie liści[3]. Podłoże nie powinno nigdy wysychać do końca, ponieważ młode pędy będą reagowały usychaniem[4]. Adiantum należy podlewać 2x bardziej rozcieńczonym nawozem niż podaje producent [3].

Odmiany:

’Frangrantissimum’ – jest to najpopularniejsza w sprzedaży odmiana, charakteryzuje się mniejszym rozmiarem liści niż gatunek [6].

Jest jeszcze wiele innych odmian adiantum klinowatego, jednak u nas nie są zbyt popularne. 

Adiantum caudatum

Adiantum caudatum jest o wiele rzadziej uprawianą u nas w doniczkach rośliną niż adiantum klinowate, jednak spotyka się ją czasem w sprzedaży. Nazywane jest po angielsku ‘Walking Maidenhair’, co jest związane z jej ciekawym sposobem rozmnażania[10] z końcówek liści. Jest o wiele słabiej opisana i trudno znaleźć źródła opisujące jej uprawę. Uprawiana jest w Chinach jako roślina ozdobna, w niektórych rejonach nawet są próby sadzenia jej w pionowych ogrodach[20]. Stosowana jest w medycynie ludowej Indii, jednak nie jest uprawiana jako zioło, tylko pozyskiwana z natury [16]

Adiantum caudatum w szklarni ogrodu botanicznego we Wrocławiu.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Rośnie głównie w Azji (Chiny, Tajlandia, Wietnam, Indie), również spotykany jest w innych rejonach świata[9] (tu jest mapka -> [15]). Występuje w podobnych środowiskach jak Niekropień klinowaty, czyli w lasach lub dolinach górskich, najczęściej rośnie w szczelinach skalnych[9]. Preferuje jednak bardziej suche zbocza i wilgotne wapieni [17], zamieszkuje również drzewa jako epifit [18]. Rośnie na niskich wysokościach nad poziomem morza (do 100-1000m n.p.m.)[9].

Mrozoodporność:

Odpowiednia jest dla niej temperatura powyżej 10C[14], występuje w strefach USDA od 9 do 10 [14], jednak są źródła, które podają nawet strefy od 7a, do 7b[19].

Ogólny opis:

Ten gatunek adiantum ma podobne pod względem grubości i koloru liście do poprzedniego opisanego gatunku, jednak mają one nieznacznie ciemniejszy kolor. Każdy z liścieni w stronę końca ma poszarpany jeden brzeg, na którym pojawiają się później kupki zarodnionośne. Nie są tak mocno pierzaste, układają się podobnie jak u popularnej u nas paproci – Nefrolepis’a. Mają do 30 cm[9]lub 60 cm[12] długości.

Uprawa:

Jak wspomniałam na początku, nie ma zbyt wielu źródeł na temat uprawy tej paproci, a te, które udało mi się znaleźć wskazują, że warunki uprawy tego adiantum nie odbiegają w żaden sposób od uprawy adiantum raddianum[10]. Jedyną różnicą, jest jej większa wrażliwość na suche powietrze.

Ziemia powinna mieć domieszkę piasku oraz pH pomiędzy 5.5, a 7 [15]. U mnie rośnie w zwykłej ziemi uniwersalnej, jednak zastanawia mnie, czy nie czułaby się lepiej w bardziej wapiennym podłożu [17].

Najprościej rozmnaża się ją przez wysiew zarodników. Jako jedna z niewielu paproci rozmnaża się wytwarzając nowe rośliny na końcach swoich liści, po zetknięciu ich z ziemią. 

Niekropień owłosiony (Adiantum hispidulum)

Niekropień owłosiony zdecydowanie szybciej zdobywa popularność w naszych doniczkach. Tak jak inne gatunki adiantum nie jest to prosta roślina w uprawie, ale jej wygląd bardzo mocno kusi by ją mieć w doniczce. Swój drugi człon łacińskiej nazwy zawdzięcza sztywnym, brązowym włoskom na liściach[21].  

Adiantum hispidulum w szklarni ogrodu botaniczego we Wrocławiu

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Afryki, południowej części Indii i Nowej Zelandii [21]. Uciekła z upraw na Hawajach, gdzie stała się gatunkiem inwazyjnym [24]

Rośnie wzdłuż skalistych brzegów rzek, w zacienionych lasach [21]. Główne środowiska jej występowania to lasy deszczowe oraz eukaliptusowe[28]. 

Mrozoodporność:

Jej zakres występowania obejmuje  8-10 strefę USDA [21], może też rosnąć w strefie 7, jednak wymaga wtedy okrywania [25]. W uprawie, powinna mieć powyżej 10C.

Ogólny opis:

Młode liście niekropienia owłosionego mają odcień czerwieni, który wraz ze wzrostem staje się coraz bardziej zielony. Ostatecznie są one mocniej zielone i grubsze niż liście Adiantum klinowego oraz adiantum caudatum. Ich kształt przypomina wkładem wachlarze lub palce wzdłuż których są liścienie. W przeciwieństwie do poprzednio opisanych adiantum, posiada sztywne włoski na liściach[22]. Dorasta do 45 cm wysokości [22].

Uprawa:

Uprawa niekropienia owłosionego jest podobna jak do poprzednich roślin. Lubi dużą wilgotność i cyrkulację powietrza[21]. 

Podłoże powinien mieć przepuszczalne, ale jednocześnie stale wilgotne[21], podobno jest wyjątkowo jak na adiantum wytrzymała na suche podłoże[23, 26]. Ziemia, w której rośnie powinna mieć odczyn lekko kwaśny lub neutralny (między 5.5, a 6)[24, 25].

 Lubi półcieniste miejsca, na których do jego liści będzie czasami docierało światło [21]. Przy zbyt małej ilości światła, jego liście stają się wiotkie oraz małe, a przy zbyt dużej zsychają się na brązowo[24].

Odmiany:

Bonze Venus – odmiana o bardziej brązowych liściach.

[1]https://www.houseplantsexpert.com/delta-maidenhair-fern.html 

[2] https://plants.ces.ncsu.edu/plants/adiantum-raddianum/ 

[3]https://www.guide-to-houseplants.com/maidenhair-fern.html  

[4]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=b573  

[5]https://plantcaretoday.com/maidenhair-fern.html  

[6]http://plantfileonline.net/plants/plant_details/7  

[7]https://www.plantopedia.com/adiantum/ 

[8]https://www.cabi.org/isc/datasheet/3237#tosummaryOfInvasiveness 

[9]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200003519 

[10]https://indoor-plants.net/adiantum-caudatum/  

[12] http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Adiantum+caudatum 

[13] https://www.gardeningknowhow.com/ornamental/foliage/maidenhair-fern/maidenhair-fern-care.htm 

[14]https://www.backyardgardener.com/plantname/adiantum-caudatum-walking-fern/ 

[15]https://www.discoverlife.org/mp/20q?search=Adiantum+caudatum&mobile=close&flags=glean

[16]http://www.stuartxchange.org/Alambrillong-gubat.html 

[17]https://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/factsheets/index.php?q=Adiantum_caudatum.xml 

[18]https://www.researchgate.net/publication/322796910_Maiden_hair_ferns_Adiantum_L_Pteridaceae-Vittarioideae_of_North_East_India_diversity_phytochemistry_and_utilization 

[19]http://farm2.clik.com/ShadyPlants/photo_16183079.html 

[20]http://qktg.shnu.edu.cn/zrb/shsfqkszrb/ch/reader/create_pdf.aspx?file_no=201506010&flag=1&year_id=2015&quarter_id=6 

[21]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=285702 

[22]https://hardyferns.org/ferns/adiantum-hispidulum/ 

[23]http://anpsa.org.au/a-hisp.html 

[24]https://plants.ces.ncsu.edu/plants/adiantum-hispidulum/ 

[25]https://www.greenhousemag.com/article/adiantum-hispidulum/ 

[26]https://www.researchgate.net/publication/265972000_Note_on_Adiantum_hispidulum_Pteridaceae_a_new_record_species_to_Fern_Flora_of_Thailand <- naukowy bełkot <3 

[27]https://www.shootgardening.co.uk/plant/adiantum-hispidulum-bronze-venus 

[28]http://noosasnativeplants.com.au/plants/575/adiantum-hispidulum 

Trzykrotka (Tradescantia)

Trzykrotka to rodzina bylin obejmujących około 60 gatunków roślin. 17 z nich rośnie w Stanach Zjednoczonych [1]. Posiada ona wiele odmian, niektóre są tak do siebie podobne, że ciężko je odróżnić. Na temat trzykrotki zrobię kilka wpisów, ponieważ różnorodność uprawianych przez nas gatunków jest tak duża, że nie zdajemy sobie z tego sprawy.

W tym wpisie przybliżę wam gatunki:

  1. Trzykrotka włochata
  2. Reo meksykańskie
  3. Trzykrotka wężykowata

Jeśli chodzi o ogólne uwagi do uprawy wszystkich trzykrotek, to warto pamiętać, że dobrze jest je wystawić latem na zewnątrz [5], poprawia to w znaczącym stopniu kondycję roślin oraz ich wygląd. Dodatkowo należy pamiętać, że sa to raczej zdrowe rośliny, które nie chorują. Mimo to czasami zdarza się, że przez nadmierne podlewanie złapią chorobę grzybową lub przy suchym powietrzu zaatakuje je przędziorek.

Trzykrotka włochata (Tradescantia sillamontana)

Trudno tą trzykrotkę pomylić z innymi gatunkami, ze względu na jej niezwykłe liście. Jest jedną z najlepiej przystosowaną do suchych warunków gatunkiem trzykrotki. Jest to jedna z trzech trzykrotek występujących w Meksyku[1]. Jeśli chodzi o synonimy, to posiada tylko jeden Tradescantia pexata[5], dzięki czemu rzadko jest mylona. Po angielsku określana jest jako White Velvet lub Cobweb Spiderwort[8]. Jej nazwa gatunkowa “sillamontana” pochodzi od nazwy Cerro de la Silla, czyli góry w kształcie siodła (silla po hiszpańsku „krzesło”) sąsiadującej z miastem Guadalupe w Nuevo Leon w Meksyku[6]. 

Trzykrotka włochata. Źródło własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Trzykrotka ta pochodzi z gór Nuevo Leon w Meksyku[6]. Występuje również w południowej Kanadzie do Argentyny [5].

Mrozoodporność:

Jej obszar występowania obejmuje strefy od 10a, do 11b, czyli rośnie w klimacie gdzie ochłodzenie zimą osiąga od -1.1°C do 10°C[5]. Inne źródła podają mrozoodporność nawet do 7 strefy USDA [6]. Jeszcze inne podają strefy od 8b, do 11[7].

Ogólny opis:

Roślina ta jest bardzo charakterystyczna, Jej liście, pędy i pąki są pokryte białymi, długimi, miękkimi włoskami. Liście tej rośliny są w kolorze zielonym, jednak w silnym słońcu mogą nabierać purpurowej barwy [5]. pędy mogą osiągać do 40 cm, najpierw są wyprostowane, a wraz z nowym przyrostem kładą się się na ziemi. Liście są mięsiste i jajowate, osiągają długość 3-7 cm[2]. Latem roślina kwitnie różowymi kwiatkami[3,2] w kątach liści[4].

Trzykrotka włochata. Ogród Botaniczny UJ. Źródło własne.

Uprawa:

Jest to roślina lubiąca dużo światła słonecznego, dlatego najlepiej rośnie na wschodnim, zachodnim lub południowym parapecie [5]. Nie przepada za zbyt dużą ilością wody, w czasie wzrostu lubi umiarkowane podlewanie. Jest to jedna z roślin, które lepiej przesuszyć niż przelać. Zimą, o ile obniży się jej temperaturę otoczenia, należy bardzo mocno ograniczyć jej podlewanie, tak by ziemia była praktycznie sucha [2]. 

Jeśli chodzi o ziemię, to lubi mieć dobry drenaż na dnie doniczki, a mieszanka w której rośnie powinna zawierać ⅓ piasku, perlitu lub żwirku [2]. Inne źródło poleca ziemię kompostową z dużym udziałem gliny [5]. pH gleby powinno być kwaśne o wartościach od 5 do 6 [5], chociaż inne źródła podają pH 6.5 – 7.1 [9]. U mnie rośnie dobrze, w zwykłej uniwersalnej ziemi.

Z doświadczenia zauważyłam, że najlepiej ukorzenia się od razu w ziemi, jeśli spróbujemy ukorzenić ją w wodzie, to dolne liście będą gniły.

Do ciekawostek należy to, że podobno może ta roślina przemarzać przy małych przymrozkach, ale okryta powinna odrosnąć[6].

Reo meksykańskie (Tradescantia spathacea)

Jest to “taka większa wersja trzykrotki”, której polska nazwa prawdopodobnie wzięła się od jej łacińskiego synonimu Rhoeo spathacea[10] oraz od kraju z którego pochodzi. Epitet gatunku „spathacea” oznacza „ze spatką”, opisując przylistek przypominający spathe trzymający kwiaty[16]. Spathe to taka pochwa jak czerwona część w kwiatach anthurium. Inaczej, często jest po angielsku określana jako Moses-in-the-cradle, oyster-plant lub boat-lily [13]. W niektórych rejonach świata może być gatunkiem inwazyjnym [15]. Może powodować alergie kontaktowe. 

Reo meksykańskie. Palmiarnia w Gliwicach. Źródło: własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Występuje od południowego Meksyku do Guatemala [11] i w Indiach Zachodnich[13]. Jest to roślina malo wybredna jeśli chodzi o miejsca wzrostu. Rośnie na dobrze przepuszczalnej ziemi, na skałach, może rosnąć w piasku lub w skałach koralowych. Rośnie w lasach[15].

Mrozoodporność:

Występuje w strefach od 9 do 12, co oznacza, że może przeżyć lekkie przymrozki [17].

Ogólny opis:

Roślina jest raczej wyprostowana, rzadko ukorzenia się płożąc, w węzłach tak jak inne trzykrotki. Jej łodygi są krótkie, osiągają do 15 cm [14]. Cała roślina może osiągać do 50 cm [16].Liście ułożone są spiralnie, zazwyczaj na wierzchu są zielone, a pod spodem fioletowe osiągają wymiary 35cm x 5 cm. Tworzą coś na kształt silnie zbitej rozety [16].  Kwitnie w kątach liści tworząc pochewki zawierające kilka białych kwiatków[13].

Uprawa:

Jest to szybkorosnąca roślina. Lubi słoneczne lub umiarkowanie słoneczne parapety[16]. Podobno formy z białymi paskami wolą po południu mieć trochę cienia [17].

Reo jest mało wymagające jeśli chodzi o ziemię, jednak należy pamiętać o bardzo dobrym drenażu ziemi, tak by nie gniły jej korzenie[16].

Należy je podlewać dopiero po przeschnięciu podłoża[17]. Może być uprawiane w płytkich donicach do 20 cm [17]. 

Odmiany:

Concolor – posiada całe zielone liście[17]

vittata – posiada żółte paski[17]

Flame [18]

Hawaiian Dwarf [19]

Vittata [20]

Sitara Gold [21]

Tricolor

Reo meksykańskie 'Tricolor’. Źródło własne.

Trzykrotka białokwiatowa (Trzykrotka wężykowata, Tradescantia  fluminensis)

Jest to roślina, która posiada również bardzo popularny synonim Tradescantia albiflora, którego zamienne używanie może wprowadzać w błąd [31]. Roślina posiada jeszcze kilka synonimów, jednak nie są one aż tak popularne [31]. Z angielskiego nazywana jest spiderwort lub white flowered wandering Jew [22]. Jest znaczącym chwastem środowiskowym w Wiktorii i Nowej Południowej Walii, chwastem środowiskowym w Australii Południowej, Queensland i Tasmanii oraz potencjalnym chwastem środowiskowym w Australii Zachodniej [22], stwarza to szczególne zagrożenie ze względu na alergie skórne, które może powodować kontakt zwierząt z jej liśćmi [26]. Nazwa gatunkowa pochodzi od łacińskiego zwrotu “z rzeki” [26].

Nieodmianowa, Trzykrotka wężykowata. Warto zwrócić uwagę, że jej pędy są zielone. Inny kolor wskazuje na rewers z odmiany. Źródło własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Ameryki Południowej (występuje w Brazylii, Argentynie i Urugwaju) [22]. Jest endemitem [24]. Została wprowadzona do środowiska w południowej i wschodniej Azji, na wyspie Lord Howe, południowej Europie, na Wyspach Kanaryjskich, w południowej Afryce, w Nowej Zelandii, na wyspach Galapagos, na Hawajach i w południowych Stanach Zjednoczonych.

Rośnie w lasach deszczowych oraz w roślinności poboczu dróg [22, 25]. Preferuje wilgotne i zacienione obszary [22].

Mrozoodporność:

Roślina jest bardzo wrażliwa na mróz [26]. Przy 0 stopniach przemarza, a przy -4 C umiera[29].

Ogólny opis:

Jest to wiecznie zielona, wieloletnia roślina o pełzającym pokroju. Jej pędy mogą osiągnąć do 4 m [22]. Posiada mięsiste łodygi, które mogą tworzyć korzenie na każdym węźle [22]. Liście są zielone, naprzemianległe, przy nasadzie tworzą krótkie osłonki dookoła łodygi. Osłony liści mogą być owłosione lub bezwłose, podczas gdy blaszki liści nie mają włosków [22]. Liście są w kształcie serca, ze szpiczastym zakończeniem [23]. Kwiaty są białe, osadzona na krótkich szypułkach [22].

Uprawa:

Jest to roślina bardzo łatwa w uprawie. Może rosnąć zarówno w cieniu jak i w słońcu [27], jednak przy zbyt dużym nasłonecznieniu można zaobserwować żółknięcie liści lub przypalenie liści. Wracają one do normalnego koloru po przestawieniu w cień o ile nie zostały poparzone.

Woli wilgotne podłoże, jednak przy nadmiernym przeschnięciu spowalnia jedynie wzrost [27], a liście jej stają się wiotkie. Ziemia powinna być taka jak w poprzednio opisywanych roślinach.

Odmiany:

Albovittata [24] – drobne paski na liściach.

Trzykrotka białokwiatowa odmiany Albovittata. Źródło własne.

Quicksilver[30]

variegata

[1] https://www.biodiversitylibrary.org/page/9251175#page/109/mode/1up 

[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Tradescantia_sillamontana  

[3] https://eol.org/pages/523758/media 

[4] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270449?ref=tpl1 

[5]https://worldofsucculents.com/tradescantia-sillamontana-white-velvet/ 

[6] https://www.smgrowers.com/products/plants/plantdisplay.asp?plant_id=3838 

[7] https://garden.org/plants/view/92592/White-Velvet-Tradescantia-sillamontana/ 

[8] https://candidegardening.com/GB/plants/172e5c0a64177e8ecd34194e9e3462d2 

[9] https://davesgarden.com/guides/pf/go/31747/ 

[10] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270451 

[11] https://wcsp.science.kew.org/namedetail.do?name_id=270451 

[12] http://www.tropicos.org/Name/8300574?tab=images <- więcej zdjęć

[13]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=222000433 

[14] http://www.ville-ge.ch/musinfo/bd/cjb/africa/details.php?langue=an&id=75821 

[15] http://www.iucngisd.org/gisd/species.php?sc=493 

[16] https://florafaunaweb.nparks.gov.sg/special-pages/plant-detail.aspx?id=2524 

[17] http://www.llifle.net/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Commelinaceae/25969/Rhoeo_spathacea 

[18] https://davesgarden.com/guides/pf/go/228709 

[19] https://davesgarden.com/guides/pf/showimage/145124/ 

[20] https://davesgarden.com/guides/pf/go/68152 

[21] https://davesgarden.com/guides/pf/go/184851 

[22] https://keyserver.lucidcentral.org/weeds/data/media/Html/tradescantia_fluminensis.htm 

[23] https://www.flowersofindia.net/catalog/slides/White%20Spiderwort.html 

[24] https://florafaunaweb.nparks.gov.sg/Special-Pages/plant-detail.aspx?id=2519 

[25] http://issg.org/database/species/ecology.asp?si=497&fr=1&sts=&%20ang=EN&ver=print&prtflag=false 

[26] https://www.researchgate.net/publication/314179957_The_biology_of_Australian_weeds_65’Tradescantia_fluminensis’_Vell 

[27]https://www.academia.edu/38904003/Identification_Biology_and_Control_of_Small-Leaf_Spiderwort_Tradescantia_fluminensis_A_Widely_Introduced_Invasive_Plant 

[28] https://wikimili.com/en/Tradescantia_fluminensis 

[29]https://www.monaconatureencyclopedia.com/tradescantia-fluminensis/?lang=en 

[30]https://www.rhs.org.uk/plants/56226/Tradescantia-fluminensis-Quicksilver-(v)/Details [31] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270276

Zanokcica (Asplenium) cz. 2

Zanokcica obejmuje około 650 gatunków, w tym 30 występujące w Australii, 8 z nich jest endemitami. Kilka gatunków występuje w Polsce, a nawet zanokcica zwyczajna jest bardzo popularna jako roślina ogrodowa. Nazwa pochodzi od greckiego słowa Splen, czyli śledziona[23]. Jest to druga część opisu różnych gatunków zanokcicy. Tutaj zostaną zawarte informacje o Asplenium ebenoides oraz Asplenium parvati.

Zanokcica hebanowa (Asplenium ebenoides)

Inaczej nazywana jest po angielsku Scott’s spleenwort lub dragon-tail fern[1]. Jest dość rzadką u nas paprocią w uprawie, jednak czasem można ją spotkać w sprzedaży. Warto wspomnieć, że jest to pierwsza paproć, którą otrzymano w wyniku hybrydyzacji dwóch gatunków w 1906 roku [6]. Wcześniej zakładano, że jakakolwiek hybrydyzacja jest niemożliwa.

Asplenium tutwilerae, która wygląda identycznie jak zanokcica hebanowa. Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Asplenium_tutwilerae

Pochodzenie i miejsca występowania:

Roślina ta występuje w północno-wschodniej części USA[5], jest naturalną hybrydą dwóch różnych paproci – A. rhizophyllum i A. platyneuron. Oba gatunki, które uległy skrzyżowaniu rosną w sąsiednich środowiskach, ale nie występują na obu równocześnie [2,3]. Jest epipetrytem, co oznacza, że występuje na skałach. Występuje głównie na wapieniach, ale można ją również spotkać na gnejsie, łupkach piaskowcach [3]. 

Mrozoodporność:

Jej zakres występowania obejmuje od 4 do 8 strefu mrozoodporności, co świadczy o tym, że z powodzeniem może być u nas uprawiana w gruncie [5].

Ogólny opis:

Jest wiecznie zieloną paprocią, która czasem zachowuje zielone liście przez całą zimę. Jej łodyga jest nierozgałęziona. Liście są pierzaste, o wielkości 20×13 cm. Mocno zwężają się ku górze o nieregularnym kształcie. Ogonek ma 10 cm i jest koloru czerwonego lub purpurowego. Roślina wytwarza zniekształcone zarodniki, przez które nie następuje rozmnażanie [2].

Uprawa:

Roślina występuje w częściowym, do pełnego cienia. Warto zwrócić uwagę, że jest bardzo odporna na silne zacienienie. Potrzebuje umiarkowanego podlewania [5], lubi wilgotna ziemię, ale przy słabym drenażu mogą jej gnić liście [5].

Najlepiej rośnie w ziemi uniwersalnej lub w ziemi zmieszanej z fragmentami wapniowych kamyków[3]. Jest odporna na różne pH gleby, może być zasadowe do lekko kwaśnego [5]. Jej doniczka nie musi być głęboka ze względu na jej płytko rosnące korzenie [5]. Jako, że jest to roślina znosząca niskie temperatury, to u nas jest to paproć, którą można uprawiać na  zasadowych, cienistych skalniakach [4]. 

Dzięki swoim niewielkim rozmiarom jest rośliną uprawianą również w terrariach [5]

Co ciekawe roślina ta jest sterylna, co oznacza, że nie rozmnaża się wegetatywnie przez wysiew zarodników, jedynie przez podział [3]. Jeśli zakupiona roślina wytwarza zarodniki, które są płodne, to jest to często mylona paproć –  A. tutwilerae[4]. 

Asplenium parvati

Jest to kolejna paproć z rodziny Asplenium, która jest coraz popularniejsza i dostępna w niektórych sklepach w Polsce. Inaczej nazywana jest Norfolk Island Spleenwort [8]. Można ją też znaleźć pod nazwami Asplenium dimorphum x difforme (x Parvati), Asplenium dimorphum ‘parvati’ lub Asplenium dimorphum ‘Austral gem’. Nazwa Parvati pochodzi od hinduskiej bogini miłość, ponieważ liście tej paproci były wykorzystywane w wiązankach i ozdobach ślubnych. Jest to paproć, której gatunek jest praktycznie niemożliwy do znalezienia w sprzedaży, dlatego opiszę jedynie tą odmianę. 

Nie mam swojej dlatego daję źródło gdzie można ją zobaczyć.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Roślina ta występowała pierwotnie na wyspach Norfolk, Nowej Zelandii i Australii, podobno występuje też wschodniej Azji. Występuje na skalistych wybrzeżach [9].

Mrozoodporność:

Paproć ta nie znosi przymrozków, wytrzymuje temperatury do 40C[9]

Ogólny opis:

Roślina dorasta do 30 cm wysokości i 40 cm szerokości, jej liście mają około 20×10 cm. Liście występują w dwóch rodzajach, jeden jest silniej pierzasty, a drugi mniej[9]. 

Uprawa:

Jeśli chodzi o uprawę, to może rosnąc w jasnych miejscach, jednak w słonecznych miejscach słońce może poparzyć jej liście [10]. Ziemia powinna być wilgotna, ale znosi również wyschnięcie gleby [9]. Podobnie jak inne zanokcice nie przepada za przelewaniem.

Można ją rozmnażać jedynie przez podział, ponieważ nie tworzy zarodników [9].

[1] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/tro-26602492 

[2]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.fna002_asplenium_ebenoides?searchUri=genus%3DAsplenium%26species%3Debenoides 

[3]https://eol.org/pages/597658/articles 

[4]http://zielonozakreceni.pl/forum/ilustrowany-spis-paproci/1953-zanokcica-hebanowa-asplenium-x-ebenoides?limitstart=0 

[5]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=285779&isprofile=0& 

[6]https://books.google.pl/books?id=APQJo9PSsSIC&pg=PA26&lpg=PA26&dq=Asplenium+ebenoides&source=bl&ots=seFXl1BDYP&sig=ACfU3U0qU5evKmHIFJ0GQFWkHdux313BRQ&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwio4pjRqOHjAhVXAhAIHQ2xCWE4ChDoATAJegQIBxAB#v=onepage&q=Asplenium%20ebenoides&f=false 

[7]https://books.google.pl/books?id=VnlBQMJOi-UC&pg=PA233&lpg=PA233&dq=Asplenium+ebenoides&source=bl&ots=tkNuGPpnj7&sig=ACfU3U26d0ikL7bJTSRBN5ujSfEmVx4CpQ&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwikitygqeHjAhVwwIsKHbdlA4c4FBDoATAGegQIBhAB#v=onepage&q=Asplenium%20ebenoides&f=false 

[8] https://indoor-plants.net/asplenium-dimorphum-parvati/  

[9] https://studylibnl.com/doc/963426/asplenium—floricode 

[10] https://indoor-plants.net/asplenium-dimorphum-parvati/ 

[11] https://www.houseofplants.co.uk/plants/asplenium-parvati__88132.html 

Zanokcica (Asplenium)

Zanokcica obejmuje około 650 gatunków, w tym 30 występujące w Australii, 8 z nich jest endemitami. Kilka gatunków występuje w Polsce, a nawet zanokcica zwyczajna jest bardzo popularna jako roślina ogrodowa. Nazwa pochodzi od greckiego słowa Splen, czyli śledziona [23]. 

Tutaj opiszę 3 z 5 uprawianych u nas paproci z rodzaju asplenium:

  1. Zanokcicę gniazdową
  2. Zanokcicę starą
  3. Asplenium bulbiferum

W kolejnym poście mam nadzieję opisać dwie pozostałe paprocie.

Zanokcica gniazdowa (Asplenium nidus)

Trzeba zwrócić szczególna uwagę na to, że paproć ta często jest mylona z zanokcicą starą [1] lub Asplenium serratum [5]. Jednak te trzy rośliny stanowią zupełnie inne gatunki. Równocześnie posiada kilka synonimów, między innymi Asplenium australasicum [2]. Nazywana jest również Bird’s-nest Fern co dosłownie znaczy paproć będąca ptasim gniazdem[3]. 

Zanokcica gniazdowa. Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Zanokcica_gniazdowa#/media/Plik:Asplenium_nidus_003.jpg

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Afryki, z Madagaskaru oraz okolicznych wysp i Australazji [4]. Występuje również w tropikalnych rejonach Azji oraz wyspach Oceanii [6]. Występuje w zacienionych i niezbyt suchych miejscach [1]. Rośnie między innymi w starych lasach [7], na skałach [8] oraz w nadmorskich obszarach razem z namorzynami [1].

Mrozoodporność:

Zanokcica gniazdowa występuje w strefach 10a-11, więc teoretycznie powinna znosić przymrozek do -1,1°C [3].

Ogólny opis:

Zanokcica gniazdowa jest wieloletnią byliną [3] oraz epifitem [1]. Posiada mocne, wyprostowane kłącze, na której szczycie tworzy rozetę z liśćmi. Ma dużą masę korzeni, z wieloma brązowymi włośnikami korzeniowymi, przypominającymi włoski. Łodygi liści są wyraźne, ciemnobrązowe, osiągają do 5 cm długości. Liście są wyprostowane, mają do 150 cm długości i do 20 cm szerokości. Zwęża się zarówno do szpiczastego końca, jak i podstawy liścia. Do rozety liści w kształcie gniazda wpadają martwe liście, które w trakcie rośnięcia nowych liści zaklinowują się między nimi i rozkładają, dzięki czemu utrzymuje wilgoć. Inne epifity w naturalnym środowisku mogą rosnąć na zanokcicy[1]. 

Uprawa:

Zanokcica lubi miejsca zacienione (może rosnąć po północnej stronie [9]) lub z rozproszonym słońcem [3]. 

Lubi wilgotną ziemię, jednak nie lubi być przelewana [9], szczególnie na to trzeba uważać zimą, gdy jej wegetacji jak trochę wolniejsza (tak straciłam swoją zanokcicę). Nic się nie stanie jeśli ziemia na krótki czas całkowicie wyschnie, o ile zareagujemy, przed ususzeniam rośliny nie powinno spowodować to jej uszkodzenia. Nie powinno się podlewać jej do środka rozety ponieważ, może to powodować osadzanie się kamienia wewnątrz rozety oraz zamieranie nowych, wyrastających liści.  

Ziemia powinna być przepuszczalna [3] o pH 5-5.5,[11] można ją uprawiać w torfie lub w mchu[9]. Z doświadczenia wiem, że dobrze radzi sobie również w ziemi uniwersalnej. Składa się ona w dużej części z odkwaszonego torfu. Warto ją jednak wzbogacić kawałkami kory, kwaśnym torfem lub perlitem. Jeśli chodzi o doniczkę, to istotne jest by nie była za duża. Należy ją przesadzać dopiero jak korzenie mocno wypełnią doniczkę. Przy przesadzaniu można zauważyć, że jej korzenie bardzo mocno przylegają do doniczki.

Jest to roślina, która rzadko zapada na choroby, może łapać tarczniki.

Odmiany:

Jest wiele odmian tej paproci.

Zanokcica stara (Asplenium antiquum)

Jest to paproć, która otrzymała swoją odrębność gatunkową dopiero w 1929r, czyli nie figuruje na listach nawet 100 lat [10]. Nazywana jest inaczej Japan Birds Nest Fern co znaczy japońska paproć będąca ptasim gniazdem [12]. Po polsku nazywana jest też zanokcicą japońską. W uprawie może być mylona z zanokcicą gniazdową [13]

Zanokcica stara. Szklarnia UJ w Krakowie. Źródło:własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Zanokcica stara pochodzi z Chin, południowej części Japonii oraz Korei [14]. Rośnie w lasach, na skałach jako epifit. Może też rosnąć na ziemi.

Mrozoodporność:

Zanokcica stara występuje w strefach 10a-11, więc teoretycznie powinna znosić przymrozek do -1,1°C [12].

Ogólny opis:

Jest to wieloletnia bylina będąca epifitem [12]. Ze względu na identyczny wygląd do zanokcicy gniazdowej, często jest z nią mylona. Posiada jednak trochę węższe liście, które osiągają do 100 cm długości i 12 cm szerokości [15]. Jej brzegi są lekko pofalowane. Należy również zwrócić uwagę na podstawy jej liści. Podczas gdy liście zanokcicy gniazdowej powoli się rozszerza, to zanokcica japońska posiada owalne rozpoczęcie blaszki liściowej[18]. Kłącza ma krótkie i wyprostowane[16]

Uprawa:

Zanokcica ta lubi miejsca zacienione,częściowo zacienione  lub z rozproszonym słońcem [12]. 

Jest bardzo tolerancyjna jeśli chodzi o odczyn gleby, może rosnąć w ziemi z pH 5.6 – 7.3 [12]. Poza tym, ma wymagania takie same jak zanokcica gniazdowa[17].

Asplenium stare, podlewane do środka rozety i niewłaściwą zieminą. Roślina nie wypuściła od roku żadnego nowego liścia.

Odmiany:

Osaka – odmiana o pofalowanych, wąskich liściach

Asplenium stare „Osaka”. Ogród Botaniczny UJ. Źródło: własne.

Asplenium bulbiferum 

Roślina ta ma kilka łacińskich synonimów, jednak przyjętą nazwą jest Asplenium bulbiferum [19]. Została ona oznaczona w 1786 roku. Popularnie nazywana po angielsku ma kilka nazw, jedna z nich to hen-and-chickens, czyli kury i kurczaki, co odnosi się pewnie do rośliny matecznej jako kury  i “siedzących na niej” rozmnóżkach jako kurczaków [20]. Inną jej nazwą jest mother fern lub mother spleenwort [20]. Jest mylona z podobną do niej hybrydą, która nazywa się Asplenium·xlucrosum lub określana jest jako podgatunek Asplenium bulbuferum gracillimum i występuje w Australii oraz Nowej Zelandii [22]. Dopiero w 2005 roku zauważono, że to nie jest jedna i ta sama roślina [26].

Asplenium bulbiferum. Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Asplenium_bulbiferum

Pochodzenie i miejsca występowania:

Jest rośliną endemiczną, pochodzącą z Nowej Zelandii[21].  Rośnie jako epifit na gałęziach lub pniach paproci, na gałęziach lub brzegach potoków i wodospadów. Rośnie w suchszych miejscach niż jej podgatunek.  

Mrozoodporność:

Zanokcica ta występuje w strefach 10a-11, więc teoretycznie powinna znosić lekki przymrozek [29].

Ogólny opis:

Jest to wieloletnia paproć o pokroju wzniesionym, często rośnie na ziemi, rzadko na drzewach [28]. Trzon liści jest brązowy od spodu, ma długość do 40 cm i 4 mm średnicy. Blaszka jest 2-3 pierzasta u podstawy, ma 16-60 cm długości i 4-30 cm szerokości [23]. Na górnej powierzchni liści tworzą się bulwy, z których można rozmnożyć paproć [24]. Dorastają one do 5 cm[25]. Podgatunek tej paproci posiada mniejsze liście[23]. Paproć ta, ma dużą zmienność w kształcie liści, w tym liście gracillis nieznacznie różnią się od gatunku[27].

Asplenium bulbiferum. Ogród Botaniczny UJ. Źródło: własne

Uprawa:

Asplenium lubi stanowisko cieniste do światła rozproszonego, nie powinno rosnąć na pełnym słońcu, ponieważ spali jej liście. Powinno mieć sporą wilgotność powietrza, dlatego warto stawiać koło niej pojemnik z wodą. W okresie aktywnego wzrostu, należy ją podlewać umiarkowanie. W spoczynku potrzebuje mniej wody, ziemia powinna być na tyle wilgotna, by nie wysychała do końca. Nie szkodzi im przesuszenie o ile nie zostanie całkowicie zasuszona. Lubi ziemię, będącą czystym kompostem z dodatkiem gruboziarnistego piasku. Mogą również rosnąć w ciężkiej, gliniastej ziemi [28].

[1] http://www.fao.org/3/ag132e/ag132e02.pdf

[2] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/tro-26601011?ref=tpl1 

[3] https://garden.org/plants/view/75389/Birds-Nest-Fern-Asplenium-nidus/ 

[4] http://www.tropicos.org/Name/26601011?projectid=17 

[5] https://www.biodiversitylibrary.org/page/26633593#page/50/mode/1up  

[6] https://www.biodiversitylibrary.org/page/47402909#page/175/mode/1up

[7] https://www.biodiversitylibrary.org/page/43599219#page/130/mode/1up  

[8] https://www.biodiversitylibrary.org/page/43659861#page/180/mode/1up 

[9] https://www.plantsrescue.com/asplenium-nidus/ 

[10] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/tro-26603318  

[11] https://mrec.ifas.ufl.edu/Foliage/folnotes/birdnest.htm 

[12] https://garden.org/plants/view/588273/Birds-Nest-Fern-Asplenium-antiquum/ 

[13] https://www.biodiversitylibrary.org/page/52469181#page/288/mode/1up 

[14] https://www.biodiversitylibrary.org/page/47402909#page/169/mode/1up 

[15] https://www.biodiversitylibrary.org/page/43685154#page/199/mode/1up 

[16] https://www.biodiversitylibrary.org/page/30045992#page/111/mode/1up 

[17] https://www.epicgardening.com/birds-nest-fern/  

[18] https://www.biodiversitylibrary.org/page/47402909#page/179/mode/1up 

[19] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/tro-26616681 

[20] https://www.gbif.org/species/7310861 

[21] http://www.nzor.org.nz/names/30d0acff-0eeb-4e20-bb39-0351c0b0cd0e 

[22] https://link.springer.com/article/10.1007/s00606-004-0239-7 

[23] https://www.environment.gov.au/system/files/pages/c9f4fdbc-04a8-4929-84b1-62787e75362d/files/flora-australia-48-ferns-gymnosperrms-allies.pdf 

[24]http://www.flora.sa.gov.au/cgi-bin/speciesfacts_display.cgi?form=speciesfacts&name=Asplenium_bulbiferum 

[25] https://www.inaturalist.org/taxa/122909-Asplenium-bulbiferum 

[26] https://www.biodiversitylibrary.org/page/48244808#page/21/mode/1up 

[27]https://www.biodiversitylibrary.org/page/39081374#page/63/mode/1up 

[28]  https://www.plantsrescue.com/asplenium-bulbiferum/ 

[29] https://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Asplenium+bulbiferum

Microsorum

Obejmuje około 50 gatunków z Polynesi, Malesi, Afryki, Australii i Nowej Zelandii[1]. W angielskich źródłach powszechnie jest określana jako wart fern co dosłownie znaczy paproć brodawkowata. Nazwa rodzajowa pochodzi od złożenia słów micros – mały oraz sorus – kupki zarodnionośne, co odnosi się do małych sporangiów występujących czasem na spodzie liści. Wspinają się na inne rośliny jako epifity, rosną na skałach lub płożą się.[1]

Dawne błędy związane z nomenklaturą i złym oznaczeniem tych roślin spowodowały rozbieżności w ich nazwach. Microsorium zostało połączone z Phymatosorus[12]. Aktualnie wiele z nich posiada synonimy, co może powodować problemy z określeniem prawidłowej nazwy[18]

Opiszę tu trzy gatunki, które można spotkać w naszych mieszkaniach lub w sprzedaży:

  1. Microsorum diversifolium
  2. Microsorum scolopendrium
  3. Microsorum musifolium

Microsorum diversifolium (Phymatosorus diversifolius, Microsorum pustulatum[11])

Inaczej nazywana jest paprocią kangurzą, czyli Kangaroo Paw Fern[3]. Czasami określana również jako Hound’s Tongue, co dosłownie znaczy język ogara[14]. W różnych regionach świata została oznaczona pod różnymi nazwami, dlatego nazwy – Microsorum diversifolium oraz pustulatum są używane jako określenie dla jednej, tej samej paproci[13].

Młoda roślina Microsorum diversifolium, bez pierzastych liści.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Występuje jako roślina rodzima na południowo-wschodnim wybrzeżu Australii[2, 5], ale rośnie również w południowych stanach USA (m.in Califoria, Colorado, Floryda)[3] oraz w Nowej Zelandii[8]. Występują w lasach deszczowych lub ich pobliżu[17].

Mrozoodporność:

Występuje w strefach USDA od 9[11], czyli toleruje maksymalne spadki temperatury do -4C[3]. Jej uprawa udaje się w środkowej Anglii w tunelach[4].

Ogólny opis:

Liście mogą mieć do 60 cm, ale zazwyczaj są mniejsze[7]. Kłącza mają 7-3mm grubości. Może wspinać się po drzewach lub skałach na wysokość do 5-6m, takie okazy można spotkać nawet w Irlandii[4].

Uprawa:

Optymalne pH gleby to 5.6 – 6.0[3]. Ziemia powinna składać się połowy ziemi oraz połowy torfu. Podłoże powinno być wilgotne, ale nie można jej przelewać, najlepiej podlewać, gdy wierzchnia warstwa ziemi wyschnie. Lubi ciepłe miejsca 16-27C. Zimą powinna być podlewana o połowę mniejszą ilością wody. Nawozić co 3-4 tygodnie[9-10]. Woli miejsca cieniste[3]. Może być uprawiana latem na zewnątrz[10].

Z własnego doświadczenia zauważyłam, że roślinę lepiej przesuszyć niż przelać.

Microsorum scolopendrium

Inaczej określana jako Hart’s tongue fern co dosłownie znaczy paproć języka jelenia. Posiada jeszcze więcej synonimów łacińskich i potocznych nazw. Na Hawajach ta paproć nazywa się laua’e haole; jest również znany jako paproć monarcha, paproć pełzająca, paproć wężowa, paproć wodna i paproć pachnąca pocztą (wart fern, monarch fern, creeping fern, serpent fern, water fern, and maile-scented fern) [25]. Jako pierwszy oznaczył ją Johannes Burman, który był wybitnym Duńskim botanikiem. W 1771 opisał ją w swojej książce “Flora Indica: cu accedit series zoophytorum indicorum, nec non Prodromus Florae Capensis” jako Polypodium scolopendria[19].

Jest stosowana w medycynie ludowej regionów występowania do leczenia czyraków oraz filariaz. Zawiera również olejki lotne, które odstraszają pluskwy[25].

Może być mylona z Phlebium aureum, które ma złoto-brązowe łuski na kłączach oraz cieńsze liście[20].

Microsorum scolopendrium„Green Waves”

Pochodzenie i miejsca występowania:

Występuje od wschodniej Południowej Afryki do Mozambiku, we wschodniej Zimbabwe, tropikalnej Afryce, na Madagaskarze, Comoro i Mascarene, Sri Lance, w południowo-wschodniej Azji, Chinach, północno-wschodniej Australia i Polinezji[20]. 

Może występować w lasach tropikalnych wzdłuż rzek oraz na na niskich, leśnych piętrach gór. Rośnie na ziemi, skałach oraz czasem występuje jako epifit na niskich partiach drzew[20,24]. 

Mrozoodporność:

Jej uprawa jest możliwa w strefach od 6a do 11, czyli powinna znosić aż -22C [22], jednak zgodnie z innym źródłem przy -6C zrzuca liście [23]. Preferuje klimat subtropikalny lub tropikalny[24]. 

Zgodnie z innym źródłem, jej odmiana “Green Wave” podobno znosi temperatury do 4,5C[16].

Ogólny opis:

Kłącze o kolorze ciemno-brązowym ma do 1 cm średnicy. Blaszki liściowe wraz z ogonkiem mogą osiągać do 30 cm długości, podzielone są na 1-10 par płatków[22,20, 25]. Może rosnąć na drzewach do nieznacznej wysokości[23]

Uprawa:

Jest to bardzo wytrzymała i łatwa w uprawie roślina. Znosi krótkotrwałe przesuszenie podłoża, które powinno być wilgotne, ale nie przelane. Lubi półcień, przez niewielką część dnia znosi bezpośrednie nasłonecznienie[12], u mnie rośnie na wystawie północno-wschodniej. PH gleby powinno mieć wartość 6.1-7.5, powinna być również dobrze przepuszczalna[16], z mojego doświadczenia można ją z powodzeniem uprawiać w ziemi uniwersalnej. 

Jedyny problem jaki znam w uprawie to atak tarczników, ale przyczyniły się do niego złe warunki uprawy rośliny.

Odmiany:

Green Waves – opatentowana odmiana. Gęsta paproć o bardziej pofalowanych liściach, jej liście dorastają do 40 cm. Określana jest jako Twister Fern.

Microsorum musifolium

Odmiana tej paproci stała się tak popularna, że ciężko znaleźć informacje o gatunku tej rośliny, podobieństwo między nazwą odmiany oraz gatunku powodują wiele niespoójności. Microsorum musifolium nazywane jest krokodylą paprocią albo banana leaf fern[26].  Dodatkowo ten gatunek był do niedawna uznawany jako synonim Microsorium punctatum, praca Short Note A First Record of Microsorum musifolium Copel. (Polypodiaceae) from Thailand[28] przedstawia dokładniejsze rozważania na temat różnic między tymi dwoma gatunkami.

Ogród botaniczny we Wrocławiu. Dorosły okaz Microsorum musifolium.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Paproć ta występuje w południowym Myanmarze, na półwyspie Malezja, na Sumatrze, w Indonezji, Borneo, Filipinach i Nowej Gwinei[28]. Roślina jest niskim epifitem lub litofitem w wieczniezielonych lasach na niskich wysokościach[28].

Mrozoodporność:

Jej uprawa jest możliwa w strefach od 10 do 11, czyli wytrzymuje temperatury do -1C[31]. Niektóre źródła podają nawet niższe strefy klimatyczne, do 9a, czyli -9,9C[33], a jeszcze inne, nawet sugerują strefę 7a, czyli -17,8C[34]. 

Ogólny opis:

Posiadają okrągłe lub delikatnie spłaszczone kłącza o średnicy do 9mm.  Roślina formuje rozetę[30]. Podobnie jak jej popularna odmiana ma wyraźne żyłkowanie, ale nie odznaczają się aż tak mocnym brązowym kolorem. Ich liście mogą osiągać między 35 cm, a 98 cm długości oraz 5-11.2 cm szerokości[28]. Cała roślina może mieć do 1,2m szerokości[32].

Uprawa:

Roślinę zimą powinno się przechowywać w chłodniejszej temperaturze 10C. Wymagania świetlne ma podobne do poprzednich paproci, czyli nie powinna rosnąć w bezpośredniem słońcu, ale lubi jasne miejsca[29]. Zbyt dużo światła może powodować, że liście zrobią się blade[30]. Roślina lubi stale wilgotną, nie przelaną ziemię. Wilgoć na liściach może powodować czarne plamy[30].

Ziemia powinna być przepuszczalna, o lekko kwaśnym pH[29]. Inne różne źródła podają, że jest to paproć tolerancyjna na zakres pH gleby w zakresie między 6, a 8.5[30].

Jedna z proponowanych mieszanek podłoża to miks z torfu, kompostu, ziemi kokosowej i perlitu[29]. Inna propozycja to mieszanka piasku, czipsów kokosowych, ziemi ogrodowej i kompostu z liści w proporcji 1:1:2:2. Taka ziemia może też mieć trochę perlitu [30].

Roślina jest wrażliwa na wełnowca, jednak u mnie nigdy nie chorowała[29]. 

Z mojego doświadczenia po zakupie rośliny powinno się zmienić ziemię. Przed zmianą zgubiła prawie wszystkie liście, a po posadzeniu w substracie z kokosa, zaczęła normalnie rosnąć.

Odmiany:

‘Crocydyllus’ – Opatentowana odmiana, określana również jako Crocodile Fern [27].

Rozmnażanie

Rozmnażanie przez wysiew zarodników lub podział kłączy.[1]

Litratura źródłowa, w większości anglojęzyczna.

(Polecam zerknąć by zobaczyć naturalne środowisko występowania rośliny.)

[1]Horticultural Flora of South-eastern Australia: Ferns, conifers & their allies

[2] https://bie.ala.org.au/species/NZOR-4-4854

[3]https://davesgarden.com/guides/pf/go/106932

[4]Gardening With Ferns. Martin Rickard

[5]Plant Craft: 30 Projects that Add Natural Style to Your Home. Caitlin Atkinson

[7]New Flora of the British Isles. Clive Stace

[8]New Zealand Mesozoic and Cainozoic plant microfossils. Couper R. A.

[9]https://www.gardeningknowhow.com/houseplants/kangaroo-paw-fern/growing-kangaroo-foot-ferns.htm

[10] https://www.hunker.com/12560290/how-to-care-for-a-kangaroo-paw-fern

[11]https://static1.squarespace.com/static/58266cee414fb518a2a2167e/t/58afc502c534a576af9cca5e/1487914246581/Fiddlehead+Forum+Vol+39+No+4%265.pdf The Spore Exchange

“The life of the Exchange depends on your spore contributions.” Neill Hall, Spore Exchange curator, serving from 1962 to 1988

[12]https://datastore.landcareresearch.co.nz/dataset/71d2ecab-ed38-425d-abde-d1f986d2ee1b/resource/80f643e2-9d0b-4f4a-93c1-0d66c928e244/download/floraofnewzealandferns1brownseyperrie2014polypodiaceae.pdf 

[13]https://books.google.pl/books?id=68THCAAAQBAJ&pg=PA124&lpg=PA124&dq=microsorum+australia&source=bl&ots=__QQYnjQLQ&sig=sG8u4gry0LPXmYU2RWw1ExzG4xw&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwi3oJOKs83XAhWSqKQKHY5LAbo4ChDoAQg0MAI#v=onepage&q=microsorum%20australia&f=false

[14]https://bie.ala.org.au/species/http://id.biodiversity.org.au/node/apni/2919290 

[15]https://www.vitroplus.nl/v2/fern_detail.php?fern=29 

[16] https://davesgarden.com/guides/pf/go/116339/ 

[17]http://plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au/cgi-bin/NSWfl.pl?page=nswfl&lvl=sp&name=Microsorum~pustulatum

[18]http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=microsorum 

[19]https://bie.ala.org.au/species/http://id.biodiversity.org.au/node/apni/2912642

[20]https://www.zimbabweflora.co.zw/speciesdata/species.php?species_id=101500 

[21] http://pza.sanbi.org/microsorum

[22]https://davesgarden.com/guides/pf/go/56661 

[23]http://southeastgarden.com/phymatosorus.html 

[24]https://florafaunaweb.nparks.gov.sg/special-pages/plant-detail.aspx?id=1560 

[25]https://botanyphoto.botanicalgarden.ubc.ca/2017/04/phymatosorus-scolopendria/ 

[26] https://garden.org/plants/photo/406079/ 

[27]https://patents.google.com/patent/USPP13653?oq=Microsorum+musifolium 

[28]A First Record of Microsorum musifolium Copel. (Polypodiaceae) from Thailand (https://www.researchgate.net/publication/242528331_Short_Note_A_First_Record_of_Microsorum_musifolium_Copel_Polypodiaceae_from_Thailand )

[29]http://fjpower.forumgratuit.org/t3576-microsorum-musifolium-fougere-crocodile 

[30] https://bantam.earth/crocodile-fern-microsorum-musifolium-crocodyllus/ 

[31]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=250940&isprofile=0& 

[32] https://florafaunaweb.nparks.gov.sg/special-pages/plant-detail.aspx?id=3747 

[33] https://davesgarden.com/guides/pf/go/69775/ 

[34] http://www.exoticrainforest.com/Microsorium%20musifolium%20pc.html 

Mulenbeckia

Mulenbeckia (Muehlenbeckia spp.)

W uprawie domowej w Polsce występują trzy gatunki (Muehlenbeckia complexa, Muehlenbeckia axillaris oraz Muehlenbeckia australis – ta jest od nie dawna w sprzedaży, dlatego mało wiadomo o jej uprawie) określane jedną nazwą jako Mulenbeckia. Są to byliny, pochodzące z Nowej Zelandii. W języku maori rdzennej ludności Nowej Zelandii kilka jej gatunków nazywane są jako pohuehue. W skład Nowej Zelandii wchodzi wiele wysp, znajdują się one w zakresie klimatu ciepłego umiarkowanego i podzwrotnikowego[1]. Największa ilość opadów w tym klimacie przypada na zimę. [5]

W tym opisie zostaną uwzględnione tylko dwa gatunki Mulenbeckii: częściej występująca w sprzedaży Mulenbeckia gęsta i rzadziej spotykana Mulenbeckie niska.

Mulenbeckia gęsta (Muehlenbeckia complexa)

Ze względu na swój wyjątkowo delikatny wygląd, winorośl ta nazywana jest jako maidenhair vine, co w bardzo dosłownym tłumaczeniu znaczy „pnącze włosów panny”. Czasem nazywana jest w sprzedaży komercyjnej Mulenbeckia maori.

Mulenbeckia gęsta. Palmiarnia w Gliwicach. Źródło:własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Nowej Zelandii oraz wyspy Lord Howe[1], ale rośnie również w Stanach Zjednoczonych w okolicach San Francisco, w południowej części Anglii, Hiszpanii oraz południowej Australii[1]. Występuje na wyspach, gdzie jest łagodniejszy klimat i mniejsza amplituda temperatur. Rośnie na skałach, w niskich lasach oraz wchodzi w skład zarośli [6, 1], również tych nadmorskich.

Mrozoodporność:

Rośnie w klimacie ciepłym umiarkowanym i podzwrotnikowym[1]. Jest bardziej wrażliwa na mróz niż M. axillaris, występuje w strefach USDA 8a-10a, ale może przemarzać już w -5°C[6].

Ogólny opis:

Jest to zimozieloną[3] winoroślą lub climberem[4]. Dorasta do aż 5m[1], pokrywając nawet całe drzewa. Stosowana jest również do stabilizacji wydm. Listki osiągają wymiary od 0,5 do 2.5 cm, ale mogą mieć nawet 4 cm, umieszczone są na długich ogonkach do 1 cm[1]. W kątach liści latem pojawia się 1-5  białych lub zielonych kwiatów, każdy dorasta do 4 mm[1].

Uprawa:

Mulenbeckia jest dość łatwą w uprawie rośliną, można ją sadzić w skrzynkach z innymi roślinami lub uprawiać w oddzielnej doniczce. Lubi duże nasłonecznienie, dlatego warto ją stawiać na południowym oknie, równie dobrze radzi sobie na parapetach wschodnim i zachodnim. U mnie całe lato stoi na zewnątrz po stronie wschodniej i nawet jesienią zakwitła. Jeśli zadbamy o mulenbeckie latem, to z powodzeniem można ją przechować przez zimę w mieszkaniu, nawet w miejscu z mniejszą ilością słońca.

Dobrze jej robi zimowanie w trochę chłodniejszym miejscu. Jednym z miejsc, w których występuje, jest wyspa Lord Howe, gdzie temperatura waha się przez 4 miesiące w zakresie od 18°C do 13°C[5]. Znosi jednak spadki do niższych temperatur, o czym świadczą strefy mrozoodporności.

Lubi każdy typ ziemi o ile jest wystarczająco przepuszczalna. Dobrym rozwiązaniem jest mieszanka ziemi uniwersalnej z piaskiem i perlitem. Nie przeszkadza jej zasolenie gleby[6], dlatego może rosnąć w jednym podłożu przez wiele lat.

Jest to roślina zamieszkująca wilgotne wydmy, więc preferuje częste podlewanie, w szczególności latem. Lepiej ją przelać, niż przesuszyć, ponieważ nawet najmniejsze braki w wodzie skutkują zrzucaniem liści. Zimą potrzebuje trochę mniejszej ilości wody.

Ukorzenianie:

  • Przez odkłady[4]
  • Z półzdrewniałych sadzonek. Gałązki z piętką o długość 5-8 cm trzeba umieścić w lipcu-sierpniu w ciepłym miejscu. Zimą młode rośliny powinny być przechowywane w chłodzie.[6]
  • Ze  zdrewniałych sadzonek[4, 6]. Gałązki z piętką o długości 5-10 cm należy ukorzeniać na przełomie października i listopada w chłodnym miejscu.[6] 

Odmiany:

  • Tricolor – liście w różowo-białe plamki[4].
  • Large leaf – większe liście, niż bez odmianowa roślina[4, 8].
  • Trilobata – liście posiadają symetryczne wcięcia[8].

Odmiany opatentowane:

  • “nowa odmiana”[10] – Odmiana ta nie posiada nazwy. Charakteryzuje się owalnymi liśćmi, w kolorze żółto-zielonym. Patent został złożony w 2006 roku w Korei, ale nie został uznany.

Mulenbeckia niska (Muehlenbeckia axillaris)

Mulenbeckia niska jest o wiele mniej popularnym u nas gatunkiem niż mulenbeckia complexa. Jej angielską nazwą jest sprawling wirevine, co w dosłownym tłumaczeniu znaczy rozwichrzoną winorośl[11].

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Nowej Zelandii, Tasmani oraz New South Wales i Victorii w Australi[11], występuje wzdłuż Wielkich gór wododziałowych, do piętra kosodrzewiny[15]. Wchodzi w skład zarośli określanych jako scrubland[11]. Można ją znaleźć na skalistych zboczach, na różnych wysokościach, wzdłuż brzegów strumieni[14].

Mrozoodporność:

Występuje od strefy 10a do nawet 5a[13]. W Wielkiej Brytanii, przymarza przy -15°C[15]

Ogólny opis:

Występuje w formie niskiego krzaczka, czasem, podobnie jak M. complexa określana jest jako climber[15]. Osiąga wysokość do 1,2 m[11]. Liście mają poniżej 1 cm  średnicy. Kwitnie na żółto-biało. Kwiaty, o wielkości do 8 mm, pojawiają się w kątach liścia w grupach w ilości 3 sztuk[11]. Jest rośliną pół-zimozieloną – zrzuca liście na bardzo krótko[12].

Uprawa:

Lubi przepuszczalne, ale wilgotne gleby. Znosi przesuszenia[12]. Nie znosi cienia, może rosnąć na stanowisku słonecznym lub w półcieniu[15].

Zimą powinna być przechowywana w niższej temperaturze. Pochodzi z chłodniejszych regionów niż M. complexa, może być z powodzeniem uprawiana w Wielkiej Brytanii w gruncie, u nas może przemarznąć.

Rozmnażanie:

Metodologia jest taka sama jak w przypadku M. complexa[16].

  • Z półzdrewniałych sadzonek. Gałązki z piętką o długość 5-8 cm trzeba umieścić w lipcu-sierpniu w ciepłym miejscu. Zimą młode rośliny powinny być przechowywane w chłodzie.[6]
  • Ze  zdrewniałych sadzonek[4, 6]. Gałązki z piętką o długości 5-10 cm należy ukorzeniać na przełomie października i listopada w chłodnym miejscu.[6] 

Choroby i szkodniki

Rośliny odporne na szkodniki.

Zrzucanie liści może być spowodowane zbyt małą wilgotnością gleby.

Odmiany:

  • nana[13] – ma bardzo małe liście.
  • variegata[17] – białe brzegi liści

Różnice?

W uprawie domowej, często na pierwszy rzut oka nie widać różnic między tymi dwoma gatunkami występującymi w sprzedaży, a jednak warto wiedzieć, którą z roślin posiadamy, ponieważ różni się ich sposób zimowania. Częściej w sklepach znajduje się Muehlenbeckia complexa, ale można również spotkać M. axillaris.

M. complexa ma większe liście, ale wygląda delikatniej ze względu na cieńsze gałązki. Należy pamiętać, że należy do tzw. climberów, które wspinają się po podporach, lub płożą się po ziemi – nie utrzymuje sama pionowego wzrostu.[7]

M. axillaris jest drobnym krzewem, lub climberem, z tego względu ma grubsze gałązki. [7]

Mulenbeckia australis (zdjęcie wkrótce)

Ta Muehlenbeckia sprzedawana jest przez firmę city lianas jako muhlenbeckia city-lianas bez nazwy gatunkowej. Jest chyba dość nową rośliną w sprzedaży, ponieważ w internecie nie można znaleźć zbyt dużo informacji o jej uprawie.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Ameryki Środkowej, Ameryki Południowej, Oceanii i Polinezji[19]. Rośnie w zaroślach i na skrajach lasów[18].

Mrozoodporność:

Występuje w strefach mrozoodporności USDA  8-10, czyli przemarza dopiero w –12C[18]. 

Ogólny opis:

Jest rośliną dwupienną, co oznacza, że występują rośliny z tylko kwiatami męskimi lub żeńskimi. Nigdy nie ma obu rodzajów kwiatów na jednej roślinie[18]. Dorasta do 10m długości [18] oplatając się dookoła samej sobie lub zagłuszając inne rośliny na wysokość 4m[19]. Ma gładkie, ciemnozielone liście, które dość szybko się starzeją i opadają[19]. 

Uprawa

Jest to roślina, którą dostałam niedawno, więc nie mam jeszcze z nią własnego doświadczenia. Lubi przepuszczalne podłoże oraz dość mocne podlewanie [18]. Nie ma określonego pH podłoża, który preferuje. Powinna stać w półcieniu lub na pełnym słońcu[18].

Podobno rozmnaża się przez ukorzenianie jesienią zdrewniałych lub zimą półzdrewniałych sadzonek[20], przez umieszczenie 5-10cm kawałków gałązek w ziemi oraz ustawienie ich w chłodnym miejscu[20].

Litratura źródłowa, w większości anglojęzyczna.

(Polecam zerknąć by zobaczyć naturalne środowisko występowania rośliny.)

[1]http://www.eol.org/pages/489452/data

[2]http://plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au/cgi-bin/NSWfl.pl?page=nswfl&lvl=sp&name=Muehlenbeckia~axillaris

[3]https://www.southernwoods.co.nz/shop/muehlenbeckia-complexa/

[4]https://davesgarden.com/guides/pf/go/55669/

[5]https://pl.climate-data.org/location/15228/

[6]http://www.pfaf.org/User/Plant.aspx?LatinName=Muehlenbeckia+complexa

[7]http://forums.botanicalgarden.ubc.ca/threads/muehlenbeckia-complexia-or-axillaris-or-nana.10064/

[8] https://www.burncoose.co.uk/site/plants.cfm?pl_id=4980&fromplants=pl_id%3D2969 

[9]http://www.o2landscapes.com/pages/pp-muehlenbeckia.php https://calphotos.berkeley.edu/cgi/img_query?enlarge=0000+0000+1109+0768

[10]https://patents.google.com/patent/KR20130119894A/en?q=Muehlenbeckia 

[11]http://www.eol.org/pages/590474/details 

[12]https://www.southernwoods.co.nz/shop/muehlenbeckia-axillaris/ 

[13]https://davesgarden.com/guides/pf/go/58078/ 

[14]http://plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au/cgi-bin/NSWfl.pl?page=nswfl&lvl=sp&name=Muehlenbeckia~axillaris

[15]http://www.pfaf.org/User/Plant.aspx?LatinName=Muehlenbeckia+axillaris

[16]Sheat. W. G. Propagation of Trees, Shrubs and Conifers. MacMillan and Co 1948 A bit dated but a good book on propagation techniques with specific

[17]https://kwietnik.com.pl/pl/p/mulenbekia-Variegata-lac.-Muehlenbeckia-axilliaris-kod-9177/10717 

[19]https://www.plantes-botanique.org/index.php/espece_muehlenbeckia_australis

[20]http://temperate.theferns.info/plant/Muehlenbeckia+australis