Archiwum kategorii: Wysokie

Othonna

Rodzaj Othonna obejmuje 111 różnych gatunków[1], są one blisko spokrewnionych z rodzajem senecio[2]. Szczególnie jeden gatunek (othonna capensis) bardzo mocno przypomina senecio, dzięki czemu zdobywa coraz większą popularność pod pseudonimem senecio herreianus ‘purple flush’. Rośliny z tego rodzaju rosną w Afryce, są to bardzo różnorodne w wyglądzie sukulenty[2]. W przeciwieństwie do senecio kwitną na żółto.

Othonna capensis. Źródło własne.

Othonna capensis (Crassothonna capensis[8], othona crassifolia)

Systematyka othonna capensis w ciągu wielu lat była kilkukrotnie zamieszania, próbowano umieścić ją w rodzinie sedum, następnie stworzono dla niej rodzinę crassothonna, później nazwano ją othonna crassifolia, a dopiero ostatecznie dostała nazwę othonna capensis[2,13, 14]. Othona capensis jest coraz częściej uprawiana w doniczkach, jednak wymaga bardzo dużo światła, dlatego w naszym klimacie często problemy w uprawie. Jest bardzo podobna do senecio herreianus, różni się od niego kolorem kwiatów oraz wiotkością pędów, które u othonny są delikatniejsze. W miejscu swojego rodzimego występowania nazywana jest “Bobbejaankool”[4], z kolei jej odmiana o purpurowych pędach po angielsku jest nazywana “String of Rubies”, co znaczy dosłownie “sznur rubinów”[5].

Pochodzenie i miejsca występowania

Othonna pochodzi z południowej części Afryki [8, 11], ale występuje również w Nowej Zelandii[11]. Rośnie na klifach i stromych skalistych zboczach suchych dolin rzecznych[7].

Mrozoodporność

Jej obszar występowania obejmuje strefy USDA 9a – 11, co oznacza, że powinna przymarznąć dopiero w temperaturze poniżej -6C[4].

Ogólny opis

W naturalnym środowisku jest rośliną okrywową, dorastającą do 5 cm wysokości[6]. Jej liście oraz pędy mają kolor od zielonego do fioletowego[6]. Zakwita latem, żółtymi kwiatami podobnymi do stokrotek[6], które otwierają się w słoneczne dni[9].

Uprawa

Othonna jest dość łatwa w uprawie przy zachowaniu kilku zasad. Największe trudności może sprawiać zimą, czyli wtedy gdy jest mało światła oraz ogólnie niekorzystne dla niej warunki. Dobrze wygląda w wiszących doniczkach lub miejscu w którym jej pędy mogą swobodnie zwisać. Mimo dość sporej mrozoodporności, lepiej nie narażać jej na temperaturę poniżej 10C[6].

Wymaga raczej południowego okna, ponieważ brak wystarczającego oświetlenia powoduje, że nowe pędy są wiotkie i zielone, zamiast purpurowych w przypadku kolorowej odmiany [3]. Latem, można wręcz wystawić ją na południowy lub wschodni/zachodni balkon lub inne słoneczne miejsce na zewnątrz[5]. Im bardziej słoneczne miejsce, tym jej pędy będą bardziej purpurowe[5]. Trzeba pamiętać przy tym, aby roślinę przyzwyczaić do silnego słońca, można również obciąć zimowy przyrost. 

Należy ją podlewać raz na jakiś czas, przez np. wstawienie doniczki do wody. Między kolejnym nawodnieniem trzeba poczekać aż podłożenie do końca przeschnie[4]. Zimą na okres spoczynku najlepiej umieścić ją w chłodniejszym miejscu, znacznie ograniczając podlewanie[6]. W przypadku braku takiego miejsca w mieszkaniu, trzeba podlewać ją minimalną ilością wody oraz trzymać ją w jak najjaśniejszym miejscu.

Othonnę należy sadziś w przepuszczalnym podłoży[4] do sukulentów. Przykładowa mieszanka to gruby piasek, ziemia i wermikulit w proporcjach 1:1:1[4], inną alternatywą dla takiego podłoża może być również podłoże uniwersalne zmieszane z perlitem w proporcji 1:1. Nie trzeba jej często przesadzać, można to zrobić przy odmładzaniu rośliny.

W przeciwieństwie do senecio nigdy nie udało mi się jej ukorzenić w wodzie, ponieważ zawsze jej pędy w niej gniły. Można ją rozmnożyć przez włożenie uciętych pędów do właściwego podłoża.

Odmiany:

  • Ruby Necklace – odmiana o fioletowych pędach
  • Little Pickles – zielona odmiana
  1. http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=OTHONNA 
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Othonna
  3. https://www.succulents-australia-sales.com/blogs/growing-tips-for-succulents/othonna-capensis-ruby-necklace-succulent-care 
  4. https://plantcaretoday.com/othonna-capensis.html 
  5. https://www.infinitesucculent.com/blog/ruby-necklace-succulent 
  6. https://worldofsucculents.com/othonna-capensis-ruby-necklace/ 
  7. http://pza.sanbi.org/cotyledon-petiolaris 
  8. https://www.gbif.org/species/3094400 
  9. https://www.biodiversitylibrary.org/page/19622136#page/707/mode/1up 
  10. http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Asteraceae/30916/Crassothonna_capensis <- nie korzystałam, ale zawsze można poczytać 🙂 
  11. https://eol.org/pages/6274051 
  12. https://www.biodiversitylibrary.org/page/25765069#page/331/mode/1up 
  13. http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Asteraceae/30916/Crassothonna_capensis 
  14. https://www.biodiversitylibrary.org/page/41205939#page/72/mode/1up 

Żyworódka (Kalanchoe)

Czy ktoś z was kiedyś trafił na łacińską nazwę rodzajową żyworódki jako Bryophyllum? Jeśli tak, to musisz wiedzieć, że pewna grupa roślin z rodzaju kalanchoe jest rozpatrywana jako osobny gatunek lub jako sekcja gatunku kalanchoe. Do rodzaju Bryophyllum zaliczane jest 47 gatunków, a do Kalanchoe 134 .Są to zwykłe problemy z systematyką tych roślin, która wraz z rozwojem nauki może się powoli zmieniać. W pierwszej części opiszę trzy najpopularniejsze gatunki:

  1. Kalanchoe houghtonii
  2. Kalanchoe tubiflora
  3. Kalanchoe daigremontiana

Niektóre gatunki żyworódki uznawane są za rośliny o działaniu zdrowotnym, jednak większość z nich po zjedzeniu jest trująca dla ludzi i zwierząt. 

Kalanchoe houghtonii (Kalanchoe x houghtonii)

Kalanchoe houghtonii jest hybrydą, która powstała przez skrzyżowanie kalanchoe daigremontiana z Kalanchoe delagoensis[3]. Żyworódka ta często jest mylona z Kalanchoe serrata[2 – tu jest pomyłka], ponieważ nazwa serrata kojarzy się z czymś z ząbkami, czyli teoretycznie idealnie oddaje wygląd kalanchoe hountonii. Jednak po porównaniu zdjęć obu roślin można zauważyć, że kalanchoe serrata w rzeczywistości ma okrągłe liście z ząbkami, podczas gry kalanchoe x houghtonii podłużne z ząbkami[1]. Można ją również pomylić łatwo  kalanchoe daigremontiana, jednak osiąga od niej mniejsze rozmiary oraz ma węższe liście[10]. Jest to roślina trująca[5], co nie znaczy, że trzeba rezygnować z jej uprawy. 

Kalanchoe houghtonii. Źródło własne

Pochodzenie i miejsca występowania

Roślina nie pochodzi z naturalnego środowiska, wyhodowana przez Arthur D. Houghton [5, 6] jako hybryda dwóch gatunków – kalanchoe daigremontiana z Kalanchoe delagoensis pochodzących z Madagaskaru[5]. Aktualnie występuje w niektórych miejscach na świecie poza ogrodami np na Florydzie[8], w Australii, Hiszpani. Rośnie na półpustynnych terenach[5] oraz w innych trudnych warunkach, np może rosnąć na dachach [11]. We wschodniej części Australii uznawana jest nawet za jeden z 30 najbardziej inwazyjnych gatunków stanowiących zagrożenie dla rodzimej roślinności [5], jednak jest to nie jedyny kraj, którego roślinność rodzima cierpi z powodu obecności tej hybrydy. Właściwie w każdym regionie, w którym może rosnąć jest gatunkiem bardzo inwazyjnym[11], nad zagrożeniem, które stwarza trwają aktualnie badania[12] .

Źródło [11] – czerwone kropki oznaczają miejsca gdzie może się pojawić ta roślina wzraz ze zmianami klimatycznymi, a na niebiesko – miejsca gdzie już występuje.

Mrozoodporność

Jej występowanie obejmuje strefy od 10a do 11b, co oznacza, że znosi spadki temperatur do około 0C[7].

Ogólny opis

Żyworódka ta jest rośliną zielną, dorastającą zazwyczaj do 1m[3], ale może osiągać nawet 1.8m[5] , czase, wytwarza na nich  korzenie boczne. Jej liście mogą osiągać 15-20 cm długości oraz 4-5cm szerokości[3], mają kolor brązowo-zielony[9]. Kalanchoe houghtonii na brzegach swoich liści, podobnie jak żyworódka wąskolistna lub daigremontiana wytwarza rozmnóżki, które po położeniu na ziemi tworzą młode rośliny[2]. 

Kwitnie nieregularnie, wytwarzając długie bezlistne pędy do 30 cm i na końcach tworząc małe różowe kwiaty do 2-4 cm[5] przypominające dzwoneczki[3].

Uprawa

Kalanchoe houghtonii jest krótko żyjącą rośliną, którą należy odmładzać co 3-7 lat, najlepiej wtedy, gdy dolne liście robią się brzydkie [3]. Rzadko zapada na choroby i jest raczej łatwa w uprawie[3].

W naszym klimacie najlepiej rośnie na bardzo słonecznym parapecie, latem dla poprawienia jej kondycji można ją wystawić na słońce lub w półcień, w miejsca odsłonięte od wiatru[3].

Podłoże do uprawy żyworódki houghtonii powinno być luźne, wystarczające jest podłoże uniwersalne z dodatkiem piasku oraz z drenażem na dnie doniczki [3] z np. keramzytu. Powinno być mocno przepuszczalne i szybko wysychające[4], dzięki czemu nie będzie chorowała na gnicie korzeni[3].

Powinno się ją podlewać dopiero, gdy podłoże jest zupełnie suche[3]. Żyworódka ta jest sukulentem, więc spokojnie daje radę przeżyć okresy zupełnej suszy[3], spokojnie przeżywa przedłużony okres braku wody. Zimą powinno się ją podlewać mniej[3], kierując się podobną zasadą jak latem – czyli podlewanie po wyschnięciu podłoża.

Kwitną tylko zadbane rośliny, które przeszły okres spoczynku. Polega on na chłodniejszej temperaturze oraz mniejszej ilości światła[9]. 

Tą żyworódkę można rozmnażać przez rozmnóżki tworzone na liściach lub przez ukorzenianie kawałków pędów, które po włożeniu do ziemi łatwo się ukorzeniają [3].

Odmiany

kalanchoe “pink butterflies” – jest to przepiękna odmiana o różowych rozmnóżkach. Podobno nie zachowuje różowego koloru jeśli jest rozmnażana z rozmnóżek na liściach, więc aby zachowała swój kolor musi być ukorzeniona przez kawałek łodygi.

Żyworódka wąskolistna (Kalanchoe tubiflora, Bryophyllum delagoense)

Żyworódka wąskolistna jest trochę bardziej popularną rośliną niż Kalanchoe houghtonii, często można spotkać ją w sprzedaży. Podobnie jak poprzedni gatunek – jest rośliną trującą dla ludzi i zwierząt, ale wiele roślin, tak i to kalanchoe może być zarazem lekiem jak i trucizną. W medycynie naturalnej stosowana jest zewnętrznie na zranienia, dlatego zainteresowała naukowców. Odkryto, że może mieć potencjalne właściwości hamujące rozwój guzów[18]. Ze względu na jej szybki wzrost i rozmnażanie stanowi również dobrą roślinę do innych badań np. wpływu promieniowania na rośliny [21].

Żyworódka wąskolistna, młode rośliny. Źródło własne.

Pochodzenie i miejsca występowania

Roślina ta pochodzi z Madagaskaru[15]. W Ameryce Północnej oraz w niektórych rejonach Afryki uciekła z ogrodów i powoli staje się tam gatunkiem inwazyjnym [14].

Mrozoodporność

Jej zakres mrozoodporności obejmuje od 10a do 11b, czyli znosi spadki temperatury do 0C[15]. Nie znosi mocniejszego mrozu [19].

Ogólny opis

Jego pędy są wzniesione, osiągają do 1m[15], chociaż inne źródła wskazują na aż 2m[16]. Może osiągnąć dość sporą wysokość w doniczce, dorastając na wysokość okna. Liście są wydłużone, podobno mogą mieć aż 15 cm i 0.6 cm szerokości, a na ich końcach wyrastają rozmnóżki[15]. W naturalnym środowisku zakwita zimą lub jesienią[16]. Kwiaty są koloru pomarańczowego w kształcie dzwonków[15] i mogą zdobić roślinę aż 4 miesiące[19]. Mają do 3 cm długości [15].

Żyworódka wąskolistna. Źródło własne

Uprawa

Jest to dość łatwa roślina w uprawie, łatwo wybacza zapominanie o podlewaniu i podobno przelewanie też[14]. 

Jeśli jest uprawiana w mieszkaniu, za szybą okna, to powinna stać na południowym parapecie. W innych miejscach zaobserwowałam, że nie rośnie tak jak powinna, nadmiernie się wyciąga. Z kolei stawiając ją na zewnątrz może mieć trochę mniej słońca, jednak na miejscu bez zacienienia również będzie szczęśliwa. Wykazuje lekką zmienność w wyglądzie w zależności od nasłonecznienia[17]

Nie ma dużych wymagań odnośnie podłoża, pH powinno być w granicach 6.1-7.8 (Czyli właściwe prawie każde w którym może jakakolwiek roślina przeżyć, np podłoże uniwersalne) [20], ważne jest również by dość szybko przesychało. Kalanchoe wąskolistne o wiele lepiej znosi suszę, niż zbyt długą wilgoć w ziemi, dlatego można dodać do podłoża trochę piasku lub perlitu. 

Podobno aby zakwitła potrzebuje nawożenia oraz dość sporej doniczki[19], u mnie rośnie w dość mikroskopijnej i jak widać dość długo dawała sobie radę, jednak nie kwitła.

Nigdy nie przykładałam dużej uwagi do tego by doprowadzić ją do wytworzenia kwiatów. Do kwitnienia pobudzają ją zmniejszona ilość wody oraz mniejsza ilość światła[17], inne źródła mówią, że starczy ją zostawić jesienią bez podlewania, w jasnym miejscu aż do przymrozków na zewnątrz[19]. Po wydaniu kwiatów cała roślina zamiera[19].

Rozmnaża się ją przez rozmnóżki lub ścięte pędy. Wystarczy je położyć na ziemi, aby zaczęły rosnąć[14]. Dzięki jej rozmnóżką, które z wiekiem odpadają mam ją we wszystkich sąsiednich w stosunku do niej doniczkach.

Kalanchoe daigremontiana

Kalanchoe daigremontiana najbardziej znaną u nas żyworódką. Często widzę problemy z identyfikacją, czy jest leczniczą rośliną, czy nie. Na pewno lepiej jej nie jeść, ponieważ jest trująca dla ludzi oraz dla zwierząt. Jest równocześnie stosowana zewnętrznie w medycynie ludowej, a jej właściwości antybakteryjne zostały potwierdzone w badaniach naukowych[25]. Po angielsku ma kilka nazw między innymi Aligator plant[22], wynika to z kształtu liści przypominających szczęki aligatora.

Kalanchoe daigremontiana. Źródło własne.

Pochodzenie i miejsca występowania

Podobnie jak kalanchoe wąskolistne pochodzi z Madagaskaru, jednak nie tworzy z nim w naturalnym środowisku hybryd międzygatunkowych[24]. W niektórych rejonach np. w Teksasie i na Florydzie jest gatunkiem inwazyjnym [24]. Rejon w którym występuje charakteryzuje się występowaniem okresu suchego i mokrego[26].

Mrozoodporność

Rośnie w podobnych warunkach jak kalanchoe wąskolistne, a  dokładniej w strefach od 9b do 11b [22]. Powinna więc wytrzymać spadki temperatury do 0C.

Ogólny opis

Dorasta do 1m wysokości[23] lub zgodnie z innymi źródłami, nawet  do 2.5m [24]. Jej liście mogą osiągać aż do 20 cm długości i 3.5 m szerokości [23]. Osadzone są na ogonkach do 5 cm [23]. Wygląd rośliny może być bardzo zmienny[13], zależy od warunków w których jest trzymana roślina. Jej kwiaty są podobne do poprzednio opisanych kalanchoe. Są szaro-różowe i mają kształt dzwoneczków o długości do 3 cm[23].

Uprawa

Jest mało wymagającą rośliną, która jako jedna z niewielu roślin da radę rosnąć na bardzo palącym i gorącym słońcu[26]. Lubi dużo porannego słońca [22], ale może również rosnąć na wschodnim lub południowym parapecie. Warto ją wystawić latem na zewnątrz, nie powinno się umieszczać jej od razu na południowym słońcu, ponieważ może to spowodować poparzenie liści [22]. Należy zawsze pamiętać o stopniowym przyzwyczajaniu roślin do bezpośredniego słońca.

Najlepsze jest dla niej przepuszczalne podłoże, ponieważ przy nadmiarze wody mogą cierpieć z powodu gnicia korzeni [22]. Można ją sadzić w podłożu składającym się z ziemi uniwersalnej oraz perlitu.

Przed kolejnym podlaniem trzeba zaczekać aż ziemia całkowicie wyschnie lub sprawdzić czy jest sucha na 5 cm głębokości [22]. Podobno należy ją nawozić tylko co 3 miesiące [22], czyli tylko 2-3 razy w okresie wzrostu. Zimą należy ją podlewać w bardzo ograniczonym stopniu[26], najlepiej dopiero jak zaczynają jej się marszczyć liście. Ja swoją podlałam chyba tylko 2 razy.

Podobno kwitnie po dobrym okresie wzrostu, a po nawożeniu nawet wydaje owoce[26], ale nie jestem pewna czy taka zasada nie występuje tylko w miejscach gdzie przeżywa cały rok, a nie w doniczkach.

Rozmnaża się ją przez rozmnóżki wytwarzane na liściach lub przez fragmenty łodygi ukorzenionej w ziemi[22]. 

Rozmnóżki na liściach Kalanchoe daigremontiana. Źródło własne.

Źródła

[1]http://www.sven-bernhard.de/anzeige_bilder_en.htm 

[2]https://toptropicals.com/catalog/uid/kalanchoe_serrata.htm  <- ładne zdjęcie kwitnienia

[3]https://thegreenarea.com/kalanchoe-x-houghtonii/ 

[4]https://garden.org/plants/view/660708/Mother-of-Thousands-Kalanchoe-Houghtonii/ 

[5]https://keyserver.lucidcentral.org/weeds/data/media/Html/bryophyllum_x_houghtonii.htm 

[6]https://florida.plantatlas.usf.edu/plant.aspx?id=4246 

[7]https://worldofsucculents.com/kalanchoe-x-houghtonii-mother-of-millions-hybrid/ 

[8]https://florida.plantatlas.usf.edu/plant.aspx?id=4246 

[9]http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Crassulaceae/14429/Kalanchoe_x_houghtonii 

[10]https://www.researchgate.net/publication/279222030_Kalanchoe_houghtonii_Crassulaceae_recorded_near_Lisbon_Portugal 

[11]https://natureecoevocommunity.nature.com/users/361653-jordi-lopez-pujol/posts/64410-kalanchoe-x-houghtonii-a-new-global-invasive-plant-is-knocking-the-door 

[12]https://www.nature.com/articles/s41598-020-60079-2.pdf?draft=collection <- więcej informacji o inwazyjności

[13]https://www.rhs.org.uk/about-the-rhs/pdfs/publications/hanburyana/vol-3-june-2008/an-investigation-of-the-cultivated-kalanchoe.pdf <- klucz do oznaczania gatunków + odmian

[14]https://worldofsucculents.com/grow-care-chandelier-plant-kalanchoe-delagoensis/ 

[15]https://worldofsucculents.com/kalanchoe-delagoensis-chandelier-plant-mother-of-thousands-mother-of-millions/ 

[16]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=250013835 

[17]https://www.sublimesucculents.com/kalanchoe-tubiflora/ 

[18]https://www.researchgate.net/publication/230827840_Kalanchoe_tubiflora_extract_inhibits_cell_proliferation_by_affecting_the_mitotic_apparatus 

[19]http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Crassulaceae/14418/Kalanchoe_delagoensis 

[20]https://davesgarden.com/guides/pf/go/595/ 

[21]https://scholar.colorado.edu/concern/parent/6682x449n/file_sets/vm40xs24h  

[22]https://worldofsucculents.com/grow-care-mother-of-thousands/ [23]https://worldofsucculents.com/kalanchoe-daigremontiana-mother-of-thousands-alligator-plant-devils-backbone/ 

[24]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=242426709 

[25]https://www.researchgate.net/publication/242578358_Antimicrobial_and_Cytotoxic_Activities_of_Bryophyllum_daigremontianum 

[26]https://www.madamagazine.com/en/das-brutblatt-kalanchoe-daigremontiana/ 

Kawa (Coffea)

Rodzaj kawy obejmuje 120 gatunków, jednak użytkowo na dużą skalę uprawia się tylko kawę arabską oraz robustę. Na mniejszą skalę uprawiana jest kawa liberica oraz Excelsa, podobno mają słabe walory smakowe oraz są wykorzystywane jedynie na lokalne potrzeby [14]. Różne gatunki kawy są dość trudne do rozróżnienia. Z kolei w doniczkach uprawia się tylko kawę arabską, więc ten post będzie dotyczył tylko tego gatunku.

Kawa perska (jest nieprawidłowo podpisana, albo to synonim innego gatunku, ponieważ takiej nie znalazłam) w szklarni ogrodu botanicznego UJ. Źródło własne.

W naszym polskim internecie jest wiele postów i artykułów o tej roślinie, jednak chyba nie zawsze rozwiewają one wątpliwości dotyczących jej uprawy. Ten post będzie wyjątkowo obfity w informacje dotyczące uprawy kawy, zawdzięczam to  dużej ilości źródeł oraz publikacji dotyczących jej chorób oraz uprawy, które opisywana roślina zawdzięcza dużej skali upraw. Istnieje nawet baza genomów różnych odmian kaw[6].

Mam nadzieję, że mój post pomoże w uprawie tej z pozoru nie wymagającej rośliny, która z czasem jednak po cichu umiera w doniczce.

Kawa arabska (Coffea arabica)

Kawa arabska jest najpopularniejszym gatunkiem kawy. Posiada wiele odmian i to również od nich zależy jaki będzie smak napoju [15-tu są opisane ważniejsze gatunki]. Nazwa gatunkowa czyli “arabska” związana jest z Arabią, w której najdłużej uprawia się ten gatunek kawy [4]. Istnieje bardzo wiele sposobów na przygotowywanie nasion kawy do parzenia. Można ją wypalać, suszyć, fermentować lub łączyć kilka z tych procesów. Również sposób picia kawy jest bardzo różny. Ciekawostką jest, że w niektórych miejscach Etiopii kawa jest przyprawiana masłem lub solom [7].

Pochodzenie i miejsca występowania

Kawa pochodzi z Etiopii[4], ale występuje również w tropikalnej części Azji i Afryki [2]. Jest to roślina tak długo w uprawie, że ciężko jest określić, w których regionach występuje jako naturalny gatunek, a w których została sprowadzona. Uprawiana jest także w centralnej Ameryce [7].

Mrozoodporność

Uprawiana jest w obszarze od 9 do 11 USDA[2]. W mieszkaniach dobrze czuje się w temperaturze 18-24C[3], poniżej 12C zrzuca liście[4]. Jest bardzo wrażliwa na niskie temperatury. 

Ogólny opis

Kawa arabska to niewielkie drzewo dorastające w doniczkach do 1.8m[3]. W naturze może osiągnąć nawet 7 metrów[7]. Ma gładkie, eliptyczne, żywozielone i błyszczące liście o bardzo wyraźnych nerwach [4]. Osiągają one do 15 cm długości[5]. W uprawie domowej podobno może zakwitnąć po 3-4 latach oraz przy odpowiednich warunkach wydać owoce[4]. Owoce dojrzewają aż od 7 do 9 miesięcy [7]. Drzewo kawy może żyć około 60 lat[9] (chociaż inne źródło mówi o 20 latach[11]), a pełne owocowanie zaczyna się po osiągnięciu 6 lat [9].

Uprawa

Kawa arabska jest łatwą w uprawie rośliną o ile trzymamy się “zasad” jej uprawy. Często w wielu miejscach można trafić na sprzeczne informacje dotyczące jej uprawy. 

Nasłonecznienie

Wbrew pozorom nie przepada za silnym nasłonecznieniem, woli parapet zachodni lub wschodni. Może też stać wewnątrz pokoju z południowej strony [1]. Wystawiona na zbyt jasne południowe, bezpośrednie słońce jej liście będą brązowiały [2]. Jeśli chodzi o mnie, to nigdy nie próbowałam stawiać jej na południowym parapecie, ale podobno o ile nie stoi na zewnątrz na bezpośrednim słońcu, tylko na słonecznym parapecie, to nie powinno się jej nic stać [4].

Podłoże

Najlepsze podłoże powinno być przepuszczalne przepuszczalne, organiczne, o pH od 4 do 7. Idealne pH podłoża wynosi 6-6.5, co oznacza, że kawę można uprawiać w zwykłym podłożu uniwersalnym [2]. Dla lepszej przepuszczalności, dobrze jest do niego dodać trochę piasku [3].

Podlewanie

Kawa powinna być podlewana regularnie [2]. Nie przepada za przelewaniem, najlepiej poczekać aż ziemia lekko przeschnie, ale nie będzie całkowicie wysuszona. Zazwyczaj o braku wody kawa daje znać przez więdnięcie, nie musi to wskazywać, że roślinka umrze, szybkie podlanie powinno zapobiec katastrofie i jej śmierci. Podobno lubi zraszanie [2] i wilgotność powietrza powyżej 50% [3]. Zimą należy trochę zmniejszyć ilość podlewania [8].

Kawa Arabska po przesuszeniu. Źródło własne.

Rozmnażanie

Rozmnażanie przeprowadza się poprzez siew nasion, które muszą być świeże, ponieważ szybko tracą zdolność do kiełkowania. Często kupując nasiona kawy do siewu okazuje się, że żadne z nasion nie wschodzi ze względu na to że są zbyt stare.  Można je włożyć do woreczka strunowego z piaskiem na czas kiełkowania[5]. Nasiona kiełkują od 3 do 4 tygodni [5], ale ten okres może się wydłużyć nawet do 6 miesięcy [10].

W niektórych źródłach można przeczytać o sadzonkowaniu kawy z pędów[1], jednak ciężko jest ukorzenić gałązkę kawy oraz nie polecam również przycinania, ponieważ drzewko traci wtedy swój charakterystyczny kształt korony. 

Toksyczność

Ciekawostką jest, że cała roślina jest trująca dla ludzi i zwierząt, jedynie jej owoce są dla nas zdatne do jedzenia [2]. Zjawisko, że tylko nasiona są jadalne jest dość częste, podobnie jest w przypadku świeżego ziela jeżyny oraz krzewów cisu.

Choroby

Kawa arabska w doniczkach najczęściej cierpi z powodu zbyt suchego powietrza, na które reaguje schnięciem końcówek liści [5] lub z powodu zbyt małej ilości nawożenia. Jest to roślina, która potrzebuje zaskakująco dużo nawożenia. Często rośliny ze sklepu posadzone po kilka w jednej doniczce umierają, ponieważ nie mają wystarczającej ilości składników odżywczych. Z tego powodu każdą roślinę warto jest posadzić w oddzielnej doniczce lub spróbować nawozić je w taki sposób by odpowiednio reagować na niedobory rośliny.

Kawa w doniczkach raczej rzadko zapada na choroby, dotyka ją jednak bardzo dużo chorób w większości o pochodzeniu grzybiczym, a rzadziej bakteryjnym i wirusowym[11, 12, 13]. Atakowana jest przez ponad kilkaset owadów[13]. Zdaje mi się jednak, że choroby te nie występują w naszym klimacie, dlatego rośliny w doniczkach nie powinny na na nie cierpieć. Podobno kawa może być atakowana przez tarczniki, jednak nigdy nie zauważyłam tego u swojej rośliny, mimo, że zdarzały się na innych gatunkach, przy których stała.

Nawożenie

Kawa arabska ma wysokie zapotrzebowanie na azot i potas [16], dlatego trzeba ją regularnie nawozić. Najpopularniejsze niedobory u kawy dotyczą azotu i potasu. 

Najlepszy jest nawóz do cytrusów, stosowany co 2 tygodnie[8, 10]. ZImą również wymaga dokarmiania co miesiąc stężeniem o połowę mniejszym niż latem [8].

Są różne propozycje nawożenia kawy na plantacjach, jedna z nich wskazuje na proporcje NPK 15-15-15 (uprawy w Laos) [19], a inna 16-5-7 (uprawy w Kenii)[20]. Dla porównania nawóz do cytrusów, polecany przy uprawie doniczkowej ma NPK 14-10-12 (przeskalowane przez 2, aby łatwiej było porównać, na opakowaniu 7-5-6), więc jego proporcje są uśrednieniem propozycji nawozów na uprawach.

Niedobory u kawy

Dotychczas zostały przeprowadzone liczne badania jak wpływają niedobory w składniki odżywcze na roślinę[16-19]. W mieszkaniach najpopularniejsze są dwa z nich, dlatego tylko je opiszę. O innych niedoborach można przeczytać w tekście źródłowym. Okazuje się, że schnięcie końcówek liści może być nie tylko objawem zbyt suchego powietrza lub przesuszenia rośliny, ale również niedoborów minerałów[17].

Potas

Schnięcie końcówek liści, pojawianie się czarnych zamierających ich brzegów.

Azot

Nowe liście mają żółty kolor wzdłuż nerwów, z czasem liście odpadają

O innych niedoborach można przeczytać w artykule Mineral Deficiency Symptoms of Coffee[17].

[1] https://www.plantopedia.com/coffea-arabica/ 

[2] https://www.thespruce.com/grow-coffee-plants-1902614 

[3] https://www.guide-to-houseplants.com/coffee-plant.html 

[4]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=b632 

[5]https://www.plantsrescue.com/coffea-arabica/ 

[6]http://coffee-genome.org/ 

[7]https://world-crops.com/coffee-arabica/ 

[8]https://plantophiles.com/plant-care/coffee-plant-care/ 

[9]http://www.thegardenhelper.com/coffee.html 

[10]https://balconygardenweb.com/how-to-grow-a-coffee-plant/ 

[11]https://plantvillage.psu.edu/topics/coffee/infos <- choroby

[12]https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_coffee_diseases <- choroby

[13]https://perfectdailygrind.com/2019/01/a-guide-to-common-coffee-pests-diseases/ 

[14] http://www.fao.org <- tu jest dosłownie wszystko o uprawie kawy na plantacjach

[15] http://www.fao.org/3/ae939e/ae939e03.htm#bm03.1 

[16]http://www.scielo.br/scielo.php?pid=S1519-69842003000300014&script=sci_arttext 

[17]https://scholarspace.manoa.hawaii.edu/handle/10125/4266  <- o niedoborach, dużo obrazków

[18]https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-4615-6657-1_6 <- o zapotrzebowaniu kawy na nawozy

[19]http://www.fao.org/3/ae939e/ae939e06.htm 

[20]https://www.haifa-group.com/fertilization-coffee-benefits-foliar-spraying-multi-k 

Grubosz (crassula)

Rodzaj gruboszy obejmuje około 300 gatunków, z czego połowa pochodzi z południowej części Afryki [13, 14]. Nazwę swą zawdzięczają grubym, magazynującym wodę liściom, które umożliwiają przetrwać im suszę. W naszych mieszkaniach chyba najpopularniejszym gatunkiem, uprawianym od wielu lat jest grubosz jajowaty. Z podobnych do niego pokrojem roślin z tej rodziny w doniczkach można również spotkać:

  1. Grubosz drzewiasty (Crassula aborescens)
  2. Grubosz jajowaty (Crassula ovata)
  3. Crassula cordata

Wszystkie te gatunki, ze względu na podobny wygląd opiszę w tym jednym poście. 

Grubosz drzewiasty (Crassula arborescens)

Grubosz drzewiasty jest często mylony z gruboszem jajowatym. Jednak różnica w ich wyglądzie jest znacząca, ponieważ grubosz drzewiasty ma srebrno-niebieskie, prawie dwa razy większe niż grubosz jajowaty liście. 

Od dawna jest uprawiany w mieszkaniach, chociaż zdaje mi się, że u nas jest mało popularny. Jest mało wymagającą rośliną, łatwo się rozmnaża z kawałka łodygi lub z liści. Jest wrażliwy na dym papierosowy, reagując na niego gubieniem lliści [7]. W momencie wprowadzania tego grubosza do sprzedaży był prezentowany jako “roślina pochodząca z Chin”[8], jednak jego prawdziwym domem jest Afryka.

Gubosz drzewiasty w szklarni ogrodu botanicznego w Krakowie w 2018r.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z południowej części Afryki [3].  Rośnie na ciepłych i mocno nasłonecznionych zboczach skalnych, tworząc zarośla [1, 6]. Czasem występuje w osłoniętych od słońca dolinach[1]. Podłoże w miejscach występowania składa się głównie ze skał – łupków, piaskowców, żwirów i piasków, jest dość płytkie, dlatego grubosz drzewiasty jako przystosowanie do warunków z których pochodzi ma dość płytki system korzeniowy [1]. Występuje w tych samych miejscach co grubosz jajowaty, różnią się jedynie nieznacznie okresem kwitnienia [1].

Mrozoodporność:

Jego zakres występowania obejmuje strefy od 9a do 11. Jest odporny na krótkotrwały mróz do -5C [1].

Ogólny opis:

Ma szaro-niebieskie grube liście, bardziej okrągłe niż grubosz jajowaty[1], osiągają do 2 cm szerokości i długości. Ich brzegi są ciemnoczerwone, a ich blaski są usiane ciemnozielonymi kropkami[1]. 

Mimo że jest rośliną zielną może tworzyć “drzewa” dorastające do 0.6 – 2m wysokości, dzięki czemu roślina ta zyskała tak dużą popularność w uprawie [1]. Można ją określić jako bardzo łatwe do formowania bonsai. 

W uprawie bardzo rzadko kwitnie. Jednak przy znaczącym wieku rośliny oraz bardzo dobrych warunkach każde zakończenie gałązki zostaje przyozdobione bukiecikiem kremowych lub białych, drobnych kwiatków[3].

W naturze czasem spotyka się jej hybrydy z gruboszem jajowatym, które posiadają cechy obu gatunków.

Uprawa:

Grubosz drzewiasty jest bardzo często uprawianą rośliną, ponieważ nie tylko nie ma żadnych specjalnych wymagań, to nawet nie formowany jest bardzo efektowną i satysfakcjonującą rośliną. 

Lubi ekspozycję słoneczną, jednak daje sobie radę również w półcieni[1]. Przy mniejszym nasłonecznieniu będzie miał bardziej zielone liście oraz bardziej wiotkie gałązki, więc obowiązkowo co jakiś czas będzie potrzebował przycinania[1]. Jeśli wystawiamy grubosza latem na zewnątrz, należy uważać na bardzo silne południowe nasłonecznienie, ponieważ stojąc większość roku w mieszkaniu nie jest do niego przyzwyczajony i może ulegać poparzeniom słonecznym[1].

Najlepiej rośnie na mocno piaszczystym podłożu, ponieważ zapobiega to gniciu korzeni[1]. Pamiętam jednak mojej babci grubosza i rósł w zwykłej ziemi uniwersalnej, jednak wtedy należy uważać przy podlewaniu. Trzeba pamiętać, by podłoże całkowicie wyschło pomiędzy podlewaniami [1, 2]. Lubi podlewanie od dołu, przez zanurzenie w wodzie doniczki [1]. Zimą z powodu małej ilości światła dobrze jest go podlewać dopiero jak liście rośliny zaczną wykazywać objawy suszy – czyli marszczenie się lub mniejsza jędrność[2]. 

Grubosza dobrze jest przycinać, dzięki czemu uzyskuje się jego ładny pokrój gęstego drzewka[5]. W naturalnym środowisku jego gałęzie łamią się, dając życie nowej roślinie[3, 5]. Rozmnaża się ją przez liście lub kawałki gałązek posadzonych na wiosnę.

Odmiany i podgatunki:

Crassula arborescens ssp. undulatifolia – podgatunek z falowanymi liśćmi, występuje w naturalnym środowisku, jednak jest troszkę mniejsza niż w opisie wyżej[4].

Crassula arborescens ssp. undulatifolia. Źródło własne.

Grubosz jajowaty (Crassula ovata, grubosz owalny)

W sprzedaży oraz w różnych źródłach można spotkać tego grubosz pod dwoma łacińskimi nazwami: crassula obliqua oraz crassula ovata. Można też znaleźć pomyłki w nazwie, gdy jest określana jako crassula argentea[11]. Takie pomyłki najczęściej zdarzają się w przypadku odmian, wynikają ze starej klasyfikacji tego gatunku[13]. Grubosz drzewiasty jest też czasem mylony z portulaką, która ma mniejsze liście[12]. Jest chyba najczęściej uprawianym gatunkiem gruboszy w naszych domach. Jeszcze w rodzinnym domu pamiętam sporego grubosza, na którego wtedy mama mówiła “drzewko szczęścia”, ponieważ jego mięsiste liście przypominają trochę monety. Powstało wiele więcej odmian grubosza jajowatego niż grubosza drzewiastego. Często różnią się one między sobą kolorem i kształtem liści.

Gubosz jajowaty w szklarni ogrodu botanicznego w Krakowie w 2018r.

Często następują pomyłki między gruboszem jajowatym, a drzewiastym, ponieważ są niezwykle podobne. Od zawsze myślałam, że od dawna uprawiana roślina na naszych parapetach, to właśnie grubosz drzewiasty, a jednak okazało się, że to właśnie grubosz jajowaty.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z południowej części Afryki, w Ameryce przystosował się do warunków naturalnych[9].

Mrozoodporność:

Wytrzymuje temperatury od 1C do 40C, podobno najlepsze strefy mrozoodporności to 10a-12[14, 15]. 

Ogólny opis:

Rośnie w formie niewielkiego drzewka, osiągającego w naturalnym środowisku do 1.5m, chociaż zdarzają się przypadki 5-cio m roślin[14]. Jego pędu mogą mieć aż 20 cm średnicy[14]. 

W przeciwieństwie do grubosza drzewiastego ma liście w zielonym kolorze. Są one również mniejsze niż u wcześniej opisanego gatunku. Jeśli stoi na słońcu, ich brzegi mogą się zarumienić[9]. W zależności od odmiany jego liście mogą się różnić kształtem [9]. Rzadko kwitnie w warunkach domowych, ponieważ wymaga do tego odpowiedniego okresu przechłodzenia, bardzo rzadkiego podlewania oraz odpowiedniego wieku rośliny [13].

Uprawa:

Ma identyczne wymagania jak grubosz drzewiasty. Wymaga regularnego podlewania, latem trochę więcej, a zimą mniej. Jeśli marszczą mu się liście, to znaczy, że albo jest przelany albo ma za sucho[9]. 

Lubi południowe światło, powinien stać przynajmniej 5-6 godzin na słońcu[10], może też dać radę przeżyć w jasnym miejscu, ale bez bezpośredniego nasłonecznienia miejscu[13]. Latem może być wystawiana na zewnątrz, jednak trzeba pamiętać o jej stopniowym przyzwyczajeniu do silnego nasłonecznienia[10]. Może stać na zewnątrz aż do momentu, gdy temperatury zaczną spadać do 2-7C[10], nie znosi przymrozków, więc musi być przed nimi przyniesiona do cieplejszego pomieszczenia [13].

Idealna dla niego ziemia powinna składać się mieszaniny ziemi uniwersalnej oraz przynajmniej w połowie ze żwirków, pumeksu oraz piasku[9]. Inną propozycją na podłoże jest mieszanka 1:1 ziemi do sukulentów oraz perlitu[10]. Najbardziej optymalne pH takiego podłoża to 6-6.5[14]. Równocześnie jest to roślina bardzo wytrzymała na niekorzystne warunki i o ile nie jest przelewana, to będzie dobrze rosła również w zwykłej ziemi ogrodniczej[9].

Grubosz jajowaty. Źródło własne

Odmiany:

crassula ovata 'monstrosa’

Crassula ovata 'monstrosa’ w szklarni ogrodu botanicznego w Krakowie 2018r. Źródło własne.

crassula ovata tricolor

Crassula ovata 'tricolor’. Źródło własne

Crassula cordata

O ile poprzednio opisane grubosze są popularne, to crassula cordata jest uprawiany dość rzadko. Nie posiada również typowego drzewiastego pokroju tak jak grubosz jajowaty i drzewiasty, nie osiąga aż tak dużych rozmiarów jak one, jednak przy odpowiednim przycinaniu może być uformowana jako mini-drzewko.

Crassula cordata w szklarni kaktusiarni w Rumii w 2019r. Źródło własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Podchodzi z południowej części Afryki[17]. Rośnie raczej przed drzewami lub w cieniu zarośli [20].

Mrozoodporność:

Jest trochę bardziej wytrzymała na mróz niż poprzednio opisane gatunki. Występuje w strefach od 9b do 11b, czyli znosi przymrozku aż do -3C[18].

Ogólny opis:

Dorasta tylko do 30 cm[17], jednak odwdzięcza się licznymi odgałęzieniami [19]. Ma zdrewniałe pędy oraz niewielkie sercowate liście o wymiarach 2×2.5 cm[18]. Są koloru szaroniebieskiego. Jeśli jest wystawiona na ekspozycję południową, to liście mają czerwone brzegi oraz kropki na blaszce[17].

Uprawa:

Niestety nie ma zbyt dużo informacji o uprawie tej rośliny. Na pewno w przeciwieństwie do poprzednio opisanych gruboszy lubi lekki cień w ciągu dnia[21], więc nie będzie się dobrze czuła wystawiona na pełne słońce w ciągu lata, za to może stać pod drzewami. 

Wymaga dobrze zdrenowanego podłoża, które szybko przesycha[21], preferuje ziemię bogatą w piasek [23]. 

Swoją roślinkę mam od niecałego roku i dość dobrze sobie radzi w mocno piaszczystym podłożu. Wiosną straciła trochę liści ze względu na nadmierne przesuszenie, woli podlewanie od razu po przeschnięciu ziemi[22]. Podobno lubi zraszanie podczas bardzo gorącej i suchej pogodzie[23].

[1]http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Crassulaceae/27655/Crassula_arborescens_subs._undulatifolia  

[2]http://grow.ars-informatica.ca/plant.php?L=516&nm=Crassula%20arborescens 

[3]https://www.smgrowers.com/products/plants/plantdisplay.asp?strSearchText=Crassula%20arborescens&plant_id=460&page= 

[4]https://www.smgrowers.com/products/plants/plantdisplay.asp?strSearchText=Crassula%20arborescens&plant_id=4225&page= 

[5]http://www.plantstogrow.com/P/106/crassulaceaecrassulaarborescence 

[6]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.floc003877?searchUri=genus%3DCrassula%26species%3Darborescens 

[7]https://www.biodiversitylibrary.org/page/5067471#page/166/mode/1up 

[8]https://www.biodiversitylibrary.org/page/59227661#page/15/mode/1up 

[9]https://davesgarden.com/guides/articles/view/2224

[10]https://succulentplantcare.com/jade-plant-crassula-ovata-what-you-need-to-know/ 

[11]https://www.homestratosphere.com/types-of-jade-plants/  

[12]https://gardening.stackexchange.com/questions/32992/how-to-differentiate-between-portulacaria-afra-and-crassula-ovata 

[13]https://wimastergardener.org/article/jade-plant-crassula-ovata/ 

[14]https://www.cabi.org/isc/datasheet/113574#tosummaryOfInvasiveness 

[15]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=279445&isprofile=1&basic=jade%20plant 

[16]http://pza.sanbi.org/crassula-ovata <- zdjęcia

[17]https://books.google.pl/books?id=W6ZfOBb-QdsC&pg=PA289&lpg=PA289&dq=crassula+cordata&source=bl&ots=cb4nCZRVC_&sig=ACfU3U3AGDcaCMq2MEqaDtgEA3vqXf7Q0g&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwjwo6jy74voAhW7AhAIHYTcDXs4FBDoATAHegQICRAB#v=onepage&q=crassula%20cordata&f=false 

[18]https://worldofsucculents.com/crassula-cordata-heart-leaved-crassula/ 

[19]https://books.google.pl/books?id=JuFEAQAAMAAJ&pg=PP244&lpg=PP244&dq=crassula+cordata&source=bl&ots=Y1SpE2vb1D&sig=ACfU3U00bmYe3CkHxGkAvz4JcEPlOCvVyw&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwjwo6jy74voAhW7AhAIHYTcDXs4FBDoATAGegQIBxAB#v=onepage&q=crassula%20cordata&f=false

[20]www.crassulaceae.ch/de/artikel?akID=31&aaID=2&aiID=C&aID=2675 

[21]https://kumbulanursery.co.za/plants/crassula-cordata  

[22]https://www.biodiversitylibrary.org/page/52819311#page/290/mode/1up[23]https://www.biodiversitylibrary.org/page/37499304#page/434/mode/1up

Aloes (Aristaloe)

Czemu w tytule jest po polsku nazwa Aloes, a po łacinie Aristaloe? Kilka lat temu, dokładniej w 2014 roku, stwierdzono, że Aloesa ościstego nie należy klasyfikować do aloesów, więc stworzono dla niego zupełnie odrębny rodzaj Aristaloe [3]. 

Aloes ościsty (Aristaloe aristata)

Aloes ościsty w Polsce wciąż powszechnie nazywany jest aloesem, nie otrzymał żadnej innej nowej nazwy w związku z badaniami filogenetycznymi i zmianą klasyfikacji.  Po angielsku powszechnie nazywany jest aloe, a dokładniej ‘Lace Aloe’ [1] (dosłownie znaczy to koronkowy aloes) lub torch plant [8] (czyli pochodniowa roślina – pewnie ma to związek z ognistym kolorem jej kwiatów). Jedyną różnicą jaką można zauważyć między aloesem ościstym, a roślinami z rodzaju aloe są trochę częściej pojawiające się kwiaty oraz podobno ich inny kształt.

Aloes ościsty w Gliwickiej palmiarni, Źródło: własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Roślina ta pochodzi z południowej części Afryki [2,4]. Występuje w wielu rodzajach środowisk, podobno spotykany jest zarazem na gorących, piaszczystych terenach jak i w wilgotnych, bogatych w materie organiczną, rejonach wzdłuż rzek w lasach [4,5]. W zależności od miejsca występowania wykazuje zmienność w wyglądzie, w cieniu liście tego aloesu są cienkie i jasne, a w miejscach pełnych słońca są ciemniejsze, szersze i wzniesione [4] . Aloes ościsty coraz rzadziej występuje w swoim naturalnym środowisku, ponieważ jego skupiska są niszczone przez zbieraczy i kolekcjonerów [7,9].

Mrozoodporność:

Jego zakres mrozoodporności obejmuje strefy od 7 do 11, czyli w może znosić przymrozki do -17°C [6], inne źródła podają tylko strefę 8b, czyli do –  9.4 °C [1]. Należy pamiętać, że na mrozoodporność roślin wpływają również inne czynniki środowiskowe takie jak wilgotność ziemi, ilość opadów, nasłonecznienie itd. więc może przymarznąć również przy znacznie wyższej temperaturze.

Ogólny opis:

Aloes ościsty tworzy zwarte rozety złożone z wąskich, mięsistych liści [2]. Posiada silnie skróconą łodygę, która pokazuje się dopiero przy zaniedbaniach w uprawie (wtedy również roślina łatwiej choruje). Liście osiągają do 15 cm długości oraz 2 cm szerokości [7], na ich brzegach są ząbki [9] zakończone miękkimi kolcami. Na całej powierzchni ich blaszki są białe plamy [2], układające się w różne wzory [9]. Jest niewielką rośliną, ponieważ dorasta do 20 cm wysokości oraz tyle samo szerokości [2]. Najczęściej zakwita jesienią, wypuszczając długi pęd kwiatowy, osiągający nawet 45 cm [5] z licznymi pomarańczowymi kwiatami [7].

 Można go pomylić z Aloe haworthioides [4], który opisałam w poprzednim poście, ponieważ tylko te dwa gatunki tworzą miękkie kolce[4]. Na forach można spotkać się z pomyłkami niektórych hybryd aloesu ościstego z gasterią, nazywane gasteraloe,  z czystym gatunkowo Aristaloe aristata. Gasteraloe nie posiadają ząbków na brzegach liści.

Uprawa:

Aloes ościsty podobnie jak inne sukulenty lubi dobre nasłonecznienie, najlepiej rośnie na wystawie południowej lub zachodniej [2]. Można go postawić latem na zewnątrz, jednak roślina powinna stać w miejscu, gdzie w ciągu dnia są okresy zacienienia, ponieważ nadmierna ilość światła może spowodować poparzenia jej liści [6]. Należy pamiętać, że do  rośliny po wewnętrznej stronie okna dociera mniej promieni słonecznych, więc nie jest aż tak narażona na ich szkodliwe działanie, ale również nie jest przyzwyczajona do aż tak silnego słońca jak na zewnątrz. Rozety dobrze rosną w płytki doniczkach [7] w podłożu z dobrym drenażem [1]. Najlepsza jest dla niego ziemia uniwersalna z domieszką piasku [2] lub po prostu gotowe podłoże dla sukulentów [9], dodatkowe przykrycie powierzchni podłoża piaskiem podobno zapobiega gniciu dolnych liści [7]. Latem należy ją podlewać w sposób umiarkowany, dopiero po dobrym przeschnięciu przynajmniej ⅔ ziemi w doniczce [7, 10]. Z kolei zimą (od września do marca), aloes ten nie powinien być podlewany prawie wcale[2], można go wtedy delikatnie podlać dopiero jak ziemia w doniczce zeschnie się [7], ponieważ nadmiar wody może powodować gnicie korzeni [10]. W okresie spoczynku zimą, warto umieścić roślinę w chłodniejszym pomieszczeniu z temperaturą około 10°C [7].

Aloes ościsty można rozmnażać przez wysiew do inspektora na dobrze przepuszczalne, wilgotne podłoże w temperaturze 20-24°C [1]. Innym sposobem na pozyskanie nowych roślin jest oddzielenie małych rozet od rośliny macierzystej lub pocięcie i zasadzenie łodygi, która jest nadmiernie wydłużona z powodu braku światła [1]. Takie sadzonki powinny się ukorzenić w ciągu 2-4 tygodni [7].

Roślina ta jest mało podatna na szkodniki, jednak czasami łapie wełnowce lub tarczniki [10].

[1] https://garden.org/plants/group/aloes/ 

[2] https://www.gardenersworld.com/plants/aloe-aristata/ 

[3]https://www.researchgate.net/publication/256563808_A_Molecular_Phylogeny_and_Generic_Classification_of_Asphodelaceae_Subfamily_Alooideae_A_Final_Resolution_of_the_Prickly_Issue_of_Polyphyly_in_the_Alooids 

[4]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.flosa000160220600016?searchUri=plantName%3DAloe%2Baristata https://www.biodiversitylibrary.org/page/51377033#page/38/mode/1up  

[5]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.floc015838?searchUri=plantName%3DAloe%2Baristata 

[6]https://livingcollections.org/mobot/Taxon/371193?tab=gardening 

[7]https://www.plantsrescue.com/aloe-aristata/ 

[8]https://www.gardenia.net/plant/Aloe-aristata-Torch-Plant 

[9]https://desertsucculents.com/lace-aloe-aloe-aristata-details-growing-tips/ 

[10]https://worldofsucculents.com/grow-care-lace-aloe/ 

Aloes (Aloe)

Nazwa rodzaju aloe pochodzi od arabskiego słowa “Alloeh”, co oznacza gorzką, lśniącą substację [5]. Odnosi się ona zapewne do rdzenia liści aloesa lekarskiego, który był w tamtych okolicach najbardziej rozpowszechnionym i uprawianym gatunkiem aloesu. Jego miąższ jest właśnie błyszczący oraz gorzki w smaku. W naturalnym środowisku, podobnie jak u nas drzewa, wchodzi w symbiozę z mikoryzą [5]. Rodzaj aloe obejmuje około 500 łatwo mieszających się ze sobą gatunków [9], dlatego czasem bardzo ciężko je od siebie odróżnić.  Należy pamiętać, że nie wszystkie aloesy mają właściwości lecznicze[8].

W moim mieszkaniu jest kilka różnych aloesów. Przy niektórych z nich zdarzyły mi się problemy: aloes leczniczy ma nadmiernie wydłużone oraz zbyt cienkie pędy, ponieważ z braku miejsca był zimowany w ciemnym miejscu i za wcześnie podlany wiosną przed przestawieniem w jasne miejsce, aloes ościsty udało mi się wystawić zbyt późno na zewnątrz, na letnie światło, przez co część liści ma pozostałości po poparzeniu słonecznym, również jego odrosty po odsadzeniu za mocno podlałam, przez co straciły korzenie, ale po okresie przesuszenia odżyły…. 

Podczas pisania swoich postów również się uczę, dlatego mimo iż wyżej wspominam o aloesie ościstym, to nie będzie tu opisany, ponieważ tak naprawdę nie jest należy do rodzaju aloe :). Będzie opisany w kolejnym moim poście, dlatego warto śledzić nowe wpisy. 

Tutaj zostaną opisane:

  1. Aloe vera
  2. Aloe arborescens
  3. Aloe haworthioides

Aloes leczniczy (Aloe vera, aloes prawdziwy)

Jest to chyba najpopularniejszy aloes uprawiany w naszych mieszkaniach. Po angielsku nazywany jest “burn plant” ze względu na czerwony kolor liści u roślin uprawianych w słońcu [6]. Swoją sławę zawdzięcza leczniczym właściwościom, przez które często jest wykorzystywany w kosmetykach oraz lekach. Podobno jest uprawiany dla swoich właściwości leczniczych od ponad 2000 lat [3]. Znali go nawet egipcjanie i określali “rośliną nieśmiertelności”[5]. Z jego dwóch odmian, które są na naszych parapetach, tylko odmiana barbadensis jest jadalna oraz używana do stosowania zewnętrznie, do leczenia skóry, druga z nich – chinensis może być stosowana tylko zewnętrznie [3]. Należy pamiętać, że chociaż jest to dla nas nie trująca roślina, to podobno może być szkodliwa dla psów i kotów [10]

Aloe vera var chinensis. Źródło:własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Aloes lekarski pochodzi z Afryki Północnej i Półwyspu Arabskiego [3], ale został również rozpowszechniony w tropikalnych rejonach Australii, Indii, Wietnamu, Tajwanu, Barbadosu, Belize, Nigerii, Paragwaju i USA [4]. Występuje na skalistych bądź piasczystych  klifach lub wybrzeżach [7]

Mrozoodporność:

Jego zakres mrozoodporności obejmuje od strefy 9a do 10b, co świadczy o tym, że znosi lekkie przymrozki, nawet do -6C [2]. Inne źródła wskazują, że występują w strefach 10-12 [6], a uszkodzenie liści następuje przy -3C[4].

Ogólny opis:

Wyjątkowo odmiany opiszę w ogólnym opisie, ponieważ obie są powszechnie uprawiane i ciężko byłoby wybrać, którą z nich opisać jako aloe vera.

 W uprawie najczęściej można spotkać zwykłego aloesa leczniczego, który czasem też jest określany jako odmiana barbadensis oraz aloesa w odmianie chinensis [1].

Aloe vera var. barbadensis można również kupić jako pamiątkę z wakacji przy niektórych plantacjach aloesów, czasem też się zdarza u nas w sprzedaży w sklepach. Charakteryzuje się mniejszą ilością rozgałęzień, rzadziej puszcza odrosty. Zazwyczaj w sprzedawanych doniczkach są pojedyncze sztuki. Jego liście są zazwyczaj szaro-zielone, szerokie [3], tylko młode rośliny mogą posiadać jasne kropki [3]. Ułożone są w wyraźne rozety, które z czasem mogą tworzyć coś w rodzaju pnia [3]. Dorasta do 1m wysokości [4].

Aloe vera var. barbadensis. Źródło:własne.

Aloe vera var. chinensis można częściej spotkać do kupienia, ponieważ łatwiej się rozgałęzia i szybciej zapełnia doniczkę nowymi rozetami. Jego liście są dość wąskie, długie, posiadają dużo jasnych kropek.  Nie zawsze tworzy typowe rozety, czasem liście ułożone są naprzeciwko siebie, a w przypadku za małej ilości światła mogą się wyciągać i tworzyć korzenie powietrzne. Występuje w uprawie od długiego czasu, jednak nie spotyka się tej odmiany w naturalnym środowisku [4].

Uprawa:

Aloes nie ma zbyt wielu wymagań. Najlepiej rośnie na parapecie południowym [3], wschodnim lub zachodnim [2]. Latem można go wystawiać na zewnątrz. Przy silnym nasłonecznieniu jego liście zmieniają kolor na czerwony, jednak nie jest to zazwyczaj niepokojące zjawisko, ponieważ po przestawieniu w ciemniejsze miejsce, z powrotem staje się zielony. Aloes jest sukulentem, więc możemy być pewni, że dużo lepiej znosi przesuszenie niż przelanie, na które może reagować gniciem korzeni. Powinno się go podlewać dopiero po całkowitym przeschnięciu podłoża, latem co 1-2 tygodnie, zimą zazwyczaj rzadziej, jednak zależy to od wilgotności powietrza. Ziemia powinna być przepuszczalna o lekko kwaśnym pH (5-6) [4], chociaż jako mało wymagająca roślina, o ile nie jest przelewana, to daje radę rosnąć w ziemi uniwersalnej. Zimą może być trzymany na ciepłym parapecie, jednak preferuje spadek temperatury do 5-10C [4].

Aloes kwitnie tylko we właściwych dla niego warunkach – przy przechłodzeniu zimą oraz uprawie po południowej stronie[6].

Odmiany:

Opisane w opisie rośliny:

‘barbadensis’

‘chinensis’

Aloes drzewiasty (Aloe arborescens)

Aloes drzewiasty kojarzy mi się zawsze z dziadkami, ponieważ u nich zawsze stała duża roślina na parapecie. Jest to gatunek już długo goszczący w naszych mieszkaniach, chociaż teraz rzadko zdarza się w sprzedaży. Po angielsku jest nazywany “mountain bush aloe”, co jest związane zarazem z jego pokrojem jak i z górskimi siedliskami, w których występuje w środowisku naturalnym [14]. Podobno jest najpopularniejszym uprawianym w ogrodach w południowej Afryce aloesem [15]. W Japoni jest uprawiany i spożywany na świeżo jako warzywo. Produkowane są również z niego leki na problemy z układem pokarmowym [19] oraz jako środek przeciwzapalny jako np. krople do oczu [20]. Posiada kilka naturalnych odmian, jednak nie zagłębiałam się w różnice między nimi [11]. Tworzy również naturalne hybrydy z innymi gatunkami [12].

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z południowej Afryki [12]. Rośnie na terenach górskich, wśród skał, w nadmorskich lasach [12] lub w innych zaroślach [21]. Występuje głównie w miejscach, w których latem występują intensywne opady [13]. Ziemia w miejscach wzrostu aloesa drzewiastego musi umożliwiać mu głębokie zakorzenienie do 40 cm [13]. Często jest uprawiany w Afryce jako żywopłot [21], później czasem rośnie w tych miejscach zdziczały [13]. 

Aloe arborescens w szklarni w Gliwicach. Źródło: własne.

Mrozoodporność:

Rośnie w obszarach strefy mrozoodporności od 9 do 11, czyli powinien znosić lekkie przymrozki oraz krótkie mrozy do -6C[18]. Inne źródła jako dolną granicę podają 10 strefę, czyli obszar ze spadkami temperatury do tylko -1C [19] chociaż wspominają też, że w suchych warunkach może znieść przymrozki nawet do -4C[19].

Ogólny opis:

Aloes ten dorasta aż do 3-5 metrów [12], w uprawie doniczkowej najwyższy który widziałam miał około 1 metra. Średnica pędów osiąga do 30 cm [12]. Liście mają do 60 cm długości oraz 7 cm szerokości u podstawy [12], układają się w rozety [13]. Są koloru szarozielonego, w przeciwieństwie do aloesa leczniczego nie posiada jasnych plam [12]. Rozgałęzia się głównie u podstawy rośliny [12]. Kwitnie podobnie jak inne aloesy, jest zapylany krzyżowo, co oznacza, że posiadając jedną kwitnącą roślinę nie dojdzie do zapylenia i wytworzenia nasion [17].

Jeśli przyjrzymy się zdjęciom roślin w naturalnym środowisku [16], można zauważyć, że ze względu na różnice warunków środowisku wyglądają zupełnie inaczej niż rośliny w doniczkach [17]. Ich liście są o wiele grubsze i gęściej ułożone na pędach tworzących łodygi, podczas gdy u nas w uprawie pędy są cieńsze, a liście na nich luźniej ułożone, tworzą niewyraźne rozety.

Uprawa:

Podobnie jak większość sukulentów jest to roślina na wystawę południową [18]. Z tego co zauważyłam lubi latem stać na zewnątrz. Dobrze znosi przesuszenia podłoża, ale przy nadmiarze wody może gnić. Odnosząc się do warunków w obszarach, w których występuje najlepsze byłoby dla niej podłoże będące mieszanką ziemi, żwiru i piasku. W takim podłożu musiałaby być latem dość często podlewana. Zimą należy ograniczyć jej podlewanie do minimum, może też wtedy temperatura otoczenia spaść do kilku stopni. Najlepiej rośnie w podłożu o pH lekko kwaśnym (5-6.5), ale toleruje również szerszy zakres pH od 4,2 do 7 [19]. Jest to wytrzymała roślina, dlatego o ile nie jest nadmiernie podlewana może rosnąć nawet w zwykłej uniwersalnej ziemi. 

Aloes drzewiasty bardzo łatwo się ukorzenia. Należy ściąć wierzchołek, zostawić na kilka godzin do przeschnięcia, a następnie włożyć do mieszaniny piasku i torfu lub ziemi uniwersalnej [17].

Aloe haworthioides

Nazwa aloe haworthioides wynika z bardzo dużego podobieństwa tej rośliny do Haworsji. Zdaje mi się, że jest dość mało popularna, jednak jest dostępna w sprzedaży internetowej. Moja roślinka jest jeszcze dość mała, jednak nie mogę się doczekać jak będzie wyglądała mocno rozrośnięta w płaskiej okrągłej doniczce. 

Aloe haworthioides. Źródło:własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Jest endemicznym gatunkiem [26], pochodzącym z Madagaskaru [24, 26]. Występuje podobno również w południowej Afryce (ale nie jest to zbyt pewne, ponieważ nawet African Plant Database [29] na to nie wskazuje) [27]. W naturalnym środowisku rośnie w górach [26] w pęknięciach skalnych lub w koloniach porostów, które wytwarzają pod sobą próchnicę [26].

Mrozoodporność:

Rośnie w obszarach strefy mrozoodporności od 9b do 11b, czyli powinien znosić lekkie przymrozki oraz krótkie mrozy do -3.8C[23].

Ogólny opis:

Aloe haworthioides to mała, dorastająca do 10 cm roślina [23]  przypominająca z wyglądu Haworsję. Wytwarza rozetki do 5 cm średnicy składające się z liści do 3-4 cm z charakterystycznymi białymi, długimi kolcami na ich brzegach [26]. Nigdy nie tworzy pnia tak jak aloe vera lub aloes drzewiasty [23]. Wraz ze wzrostem wytwarza kolejne rozetki, dzięki czemu z wiekiem wygląda jak poduszeczka.

Uprawa:

Podobnie jak inne aloesy, które opisałam, jest to mało wymagający sukulent. Powinien stać na południowym oknie[25]. Nigdzie nie znalazłam czy na wschodnim i zachodnim da radę rosnąć, ale możliwe że tak ponieważ niektóre źródła wskazują że potrzebuje częściowego zacienienia [30]. W ciepłą pogodę dobrze czuje się stojąc na zewnątrz [26] gdzie z nadmiaru światła może zrobić się bordowy. Nie należy się tym przejmować, jest to odruch obronny na jego nadmiar, zapobiega poparzeniom słonecznym. Roślina wystawiona nagle na słońce może takiemu ulec. Powinno się go podlewać po przeschnięciu podłoża, ponieważ przy jej nadmiarze mogą mu gnić  dolne liście [27]. Zimą może nie być podlewany w ogóle, jednak jeśli wykazuje objawy niedoboru wody takie jak marszczące się liście, powinien zostać podlany [27].

Bordowe od słońca Aloe haworthioides. Kaktusiarnia w Rumii. Źródło: własne.

Podłoże powinno być przepuszczalne, ponieważ aloes ten nie lubi zastojów wody. Najlepiej jakby składało się w ⅓ z piasku, żwiru lub perlitu oraz ⅔ z ziemi uniwersalnej, dzięki czemu będzie wystarczająco przepuszczalne[23]. Jego pH powinno mieścić się w przedziale 6.1 do 6.5 [28].  Wiosną wytwarza nowe rozetki [27].Podobno dzięki swojemu wolnemu wzrostowi może przez lata rosnąć w małej, płaskiej doniczce[26].

Można ją rozmnażać przez podział rośliny, która wytworzyła nowe rozetki. Jeśli posiadamy roślinę, która wytworzyła pień lub się wyciągnęła od braku słońca, to można pociąć jej łodygę na kawałki o 2 węzły, położyć je na wilgotnym piasku lub perlicie i czekać [25].

[1] https://www.inaturalist.org/taxa/461171-Aloe-vera-chinensis 

[2] https://davesgarden.com/guides/pf/go/73514/ 

[3] https://deepgreenpermaculture.com/2019/04/16/identifying-and-growing-edible-aloe-vera/ 

[4]http://www.llifle.net/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Aloaceae/12276/Aloe_vera_var._chinensis 

[5]https://www.researchgate.net/publication/334123567_Review_on_Aloe_Vera 

[6]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=b628 

[7]https://www.gbif.org/species/2777724 

[8]https://www.biodiversitylibrary.org/page/56427556#page/3/mode/1up 

[9]https://www.biodiversitylibrary.org/page/51377006#page/121/mode/1up <- klucz do oznaczania

[10]https://www.gardenersworld.com/plants/aloe-vera/ 

[11] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-297073 

[12]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.fz9833?searchUri=genus%3DAloe%26species%3Darborescens 

[13]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.flosa000160220600012?searchUri=genus%3DAloe%26species%3Darborescens  https://www.biodiversitylibrary.org/page/51377115#page/120/mode/1up

[14] https://www.gbif.org/species/2777537 

[15] https://www.biodiversitylibrary.org/page/38679084#page/45/mode/1up 

[16] https://www.inaturalist.org/taxa/81518-Aloe-arborescens 

[17] http://www.serrasolsantalucia.com/en/aloe-arborescens.html 

[18] https://davesgarden.com/guides/pf/go/54506/ 

[19] https://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Aloe+arborescens 

[20]https://www.ptfarm.pl/pub/File/wydawnictwa/acta_pol_2002/pdf-y%202002-3/181-186.pdf 

[21]https://books.google.pl/books?id=NrxiCwAAQBAJ&pg=PA55&lpg=PA55&dq=Aloe+haworthioides&source=bl&ots=xMzr5h4y5s&sig=ACfU3U2U9Rz8NLgPYGUz7VZBGzffz0RQgw&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwjz2qLR5KblAhVw-ioKHQplC9Y4KBDoATAEegQICBAB#v=onepage&q=Aloe%20arborescens&f=false 

[22] https://www.gardenersworld.com/plants/aloe-arborescens/ 

[23] https://worldofsucculents.com/aloe-haworthioides-haworthia-leaved-aloe/ 

[24] https://www.inaturalist.org/taxa/711954-Aloe-haworthioides 

[25] https://garden.org/plants/view/115659/Haworthia-leaved-Aloe-Aloe-haworthioides/ 

[26]https://www.cactus-art.biz/schede/ALOE/Aloe_haworthioides/Aloe_haworthioides/Aloe_haworthioides.htm 

[27]https://www.giromagicactusandsucculents.com/aloe-haworthioides-giromagi-cactus-succulents/ 

[28] https://davesgarden.com/guides/pf/go/59587/ 

[29] http://www.ville-ge.ch/musinfo/bd/cjb/africa/details.php?langue=an&id=203083 

[30]https://books.google.pl/books?id=NrxiCwAAQBAJ&pg=PA55&lpg=PA55&dq=Aloe+haworthioides&source=bl&ots=xMzr5h4y5s&sig=ACfU3U2U9Rz8NLgPYGUz7VZBGzffz0RQgw&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwjz2qLR5KblAhVw-ioKHQplC9Y4KBDoATAEegQICBAB#v=onepage&q=Aloe%20haworthioides&f=false

Szczawik (Oxalis)

Szczawik, jest raczej rozpoznawany pod łacińską i handlową nazwą Oxalis. Zazwyczaj znane są tylko te gatunki, które są uprawiane w doniczkach, podczas  gdy w Polsce również dziko występuje w różnych środowiskach: w lasach możemy znaleźć kwitnący na biało szczawik żółty, na nieużytkach rośnie szczawik zajęczy, a w naszych ogrodach występuje uciążliwy szczawik rożkowaty, o bordowych liściach.  Rodzaj ten obejmuje według różnych źródeł różną liczbę gatunków w zakresie od 500 do 800 [26]. Rozbieżność może wynikać z obecności podgatunków, które czasem są zaliczane mylnie jako gatunki.

W tym poście opiszę:

  1. Oxalis megalorrhiza
  2. Szczawik trójkątny (Oxalis triangularis)
  3. Szczwik czterolistny (Oxalis tetraphylla)

Oxalis megalorrhiza

Jest to dość mało popularny u nas szczawik, często występuje pod synonimem oxalis carnosa, ze względu na jego grube gruboszowate liście oraz pomyłkę, która nastąpiła wśród botaników. Po angielsku może również być nazywana Fleshy yellow sorrel[2]. Ze względu na jej samopylność, należy uważać na jej rozsiewanie się w kolekcji sukulentów [1]. 

Oxalis megalorrhiza. Kaktusiarnia w Rumii. Źródło: własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi ze wschodniej części Chili oraz Peru [1]. Gatunek ten może być inwazyjny, o czym w praktyce przekonano się na archipelagi Scilly [6]. W środowisku naturalnym rośnie na podłożu piaszczystym, pośród kamieni [5].

Mrozoodporność:

Jest to gatunek bardzo wrażliwy na mróz[7].

Ogólny opis:

Jej liście są grube, podobne do koniczyny z 3 liśćmi. mają gładką powierzchnię, brak włosków. Osiągają do 2 cm szerokości. W miarę wzrostu wytwarza pień, jednak ze względu na ciężar rośliny, z czasem się płoży, w efekcie czego osiąga do 10 cm wysokości [2]. Wytwarza gruby korzeń, podobny do marchewki [1]. Kwitnie żółtymi kwiatami[2], podobnie jak szczawik żółty. 

Uprawa:

Roślina ta wymaga dobrze przepuszczalnej ziemi z dużą ilością wody oraz słońca [2]. W przypadku przesuszenia, liście tego szczawika rozpadają się na części i odpadają [8]. Udało mi się przesuszyć już na samym początku uprawy, na szczęście jeśli zareagujemy wystarczająco szybko, to wypuszcza nowe liście. U mnie rośnie w mieszance piasku i ziemi w proporcji 3:1 oraz stoi na knocie. Jest to roślina, która zazwyczaj rośnie w ciągu lata, przechodząc zimą spoczynek, jednak może również żyć bez niego i rosnąć cały rok [2].

Rozmnażanie może odbywać się przez jej wysiew[4].

Oxalis megalorrhiza. Kaktusiarnia w Rumii… później wylądował na moim parapecie. Źródło:własne.

Szczawik trójkątny (Oxalis triangularis)

Szczawik trójkątny jest niezwykle popularną rośliną doniczkową, którą latem można wystawiać na zewnątrz, a zimą chować w suche i chłodne miejsce, w celu wprowadzenia ją w stanie spoczynku. Co ciekawe posiada dwa podgatunki, które różnią się czasem kolorem kwiatków oraz kształtem zielonych listków (działek) między płatkami. U podgatunku triangularis są one ostro zakończone oraz są dłuższe względem płatków, niż u papilionacea, u której mają również trochę inny – tępy kształt [13]. Na biało kwitnie tylko podgatunek triangularis[13].

Oxalis triangularis. Źródło:wikipedia.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Występuje w Brazylii, Boliwii, Paragwaju i Argentynie [9] na podmokłych terenach oraz bagnach wzdłuż brzegów strumieni [9].  W naturze rośnie na ilastym podłożu [14]. Jest obecna również w Luizjanie oraz na Florydzie, gdzie została sprowadzona jako roślina ozdobna a następnie rozprzestrzeniła się w środowisku naturalnym [11]. 

Mrozoodporność:

Jest nie odporna na mróz.

Ogólny opis:

Szczawik ten jest byliną [11], podobną do koniczyny. Nie ma łodygi, a jej liście wyrastają bezpośrednio z kłącza [11]. Podzielone są one na trzy części, z których każda ma  trójkątną blaszkę [11]. Są zazwyczaj koloru fioletowego [11] oraz osiągają maksymalnie do 6 cm [11]. Cała roślina dorasta do 20 cm. Kwitnie białymi, różowymi lub jasno-purpurowymi kwiatami, najczęściej w maju-czerwcu [11, 12]. 

Uprawa:

Szczawik trójkątny lubi częściowe zacienienie lub pełne nasłonecznienie, co oznacza, że można ją uprawiać na parapecie wschodnim, zachodnim lub południowym [12]. Roślina  ta nie musi przechodzić okresu spoczynku, o ile jest systematycznie podlewana [9]. Aby przeszła w stan spoczynku, należy przestać ją podlewać [9] na 1-2 miesiące. Powinna rosnąć w podłożu lekko zasadowym lub neutralnym [12]. Powinno być również lekko przepuszczalne, dlatego czasem ziemia uniwersalna może być zbyt mocno zbita i wymaga wymieszania z piaskiem lub perlitem [12].

Można ją rozmnażać przez oddzielenie nowych cebulek.  

Oxalis Triangularis 'Birgit’ – zielony kolor liści

Szczwik czterolistny (Oxalis tetraphylla)

Jeśli chodzi o tego szczawika, to posiada synonimiczną nazwę oxalis deppei, pod którą jest bardziej znany [15]. Inaczej nazywany jest Iron cross[22]. W różnych źródłach można również znaleźć, że są to dwie różne, ale podobne rośliny [19]. Co ciekawe jego liście mogą być jedzone jako warzywa [19]. Jest to gatunek, który może się mieszać z innymi szczawikami, z czego powstają niepłodne rośliny [21]. W naszych doniczkach praktycznie nie występuje gatunkowy szczawik czterolistny, zazwyczaj jest to odmiana iron cross. Czasem mutuje ona w zwykłego szczawika czterolistnego.

Oxalis tetraphylla „iron cross”. Ogród prywatny. Źródło: pozyskane od właściciela.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Szczawik ten pochodzi z Meksyku oraz Guatemala [17]. Rośnie również w Panamie, gdzie uciekł z upraw [17].

Mrozoodporność:

Podobno zakres jego występowana obejmuje strefu od 8a, do 10b, co oznacza, że może znosić lekkie przymrozki[22]. 

Ogólny opis:

Podobnie jak Szczawik trójkątny, szczawik deppego, nie posiada łodygi, a jego liście wyrastają bezpośrednio z bulwy[16]. Z jednej zazwyczaj może rosnąć 6-7 liści, które są koloru zielonego, z bordową częścią w środku [16]. Są one podzielone na 4 części[16]. Cała roślina dorasta do 30 cm [16], więc jest nieznacznie wyższa od poprzednio opisanego szczawika.  Na nieznacznie wyższej łodyżce rosną kwiaty [16] o kolorze od różowego do lawendowego [17]. 

Kwiaty Oxalis tetraphylla. Źródło:własne.

Uprawa: 

Jest to roślina, która nie odbiega jeśli chodzi o wymagania w uprawie od Szczawika trójkątnego. Zdaje mi się, że woli jednak większe nasłonecznienie, więc o ile nie stoi na południowym oknie, to może się mocno wyciągać. Lubi regularne, ale umiarkowane podlewanie, jeśli przestaniemy ją podlewać jesienią oraz postawimy w chłodnym miejscu do 15C, to przejdzie w stan spoczynku. Zarazem latem jak i zimą trzeba uważać, aby nie przelać jej, podlewając dopiero po przeschnięciu ziemi. O ile w przy szczawiku trójkątnym, nie ma znaczenia czy przejdzie okres spoczynku, czy nie, to ta roślina traci swój ładny pokrój, przy braku przechłodzenia [24]. Jest bardzo tolerancyjny względem podłoża, może być uprawiany w zwykłej ziemi uniwersalnej, jednak woli bardziej przepuszczalne podłoża [25]. 

Można ją rozmnażać przez oddzielenie nowych cebulek[24].  

[1] https://www.pacificbulbsociety.org/pbswiki/index.php/SouthAmericanOxalis 

[2] http://www.bihrmann.com/caudiciforms/subs/oxa-meg-sub.asp 

[3] https://www.inaturalist.org/taxa/129066-Oxalis-megalorrhiza <- dużo zdjęć

[4] https://davesgarden.com/guides/pf/go/159706/ 

[5] https://www.biodiversitylibrary.org/page/2392005#page/72/mode/1up 

[6] http://www.seasonalwildflowers.com/fleshy-yellow-sorrel.html 

[7]https://books.google.pl/books?id=nJ3YP28EjscC&pg=PA303&lpg=PA303&dq=Fleshy+Yellow-sorrel&source=bl&ots=jgJ_vHFztQ&sig=ACfU3U3fQzD_uiyAN77VSLJ-QhSx947GOw&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwirobbExJLlAhWHposKHchkDZIQ6AEwGnoECAkQAQ#v=onepage&q=Fleshy%20Yellow-sorrel&f=false 

[8]http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.670.7611&rep=rep1&type=pdf 

[9] https://www.pacificbulbsociety.org/pbswiki/index.php/SouthAmericanOxalis 

[10] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/tro-23700250?ref=tpl1 

[11]https://www.biodiversitylibrary.org/page/28528771#page/146/mode/1up <-klucz

[12] https://www.rhs.org.uk/Plants/63222/i-Oxalis-triangularis-i-subsp-i-papilionacea-i/Details 

[13] https://www.biodiversitylibrary.org/page/28528792#page/166/mode/1up 

[14] https://www.biodiversitylibrary.org/page/9309167#page/832/mode/1up 

[15] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2394281?ref=tpl1 

[16] https://www.biodiversitylibrary.org/page/53528113#page/432/mode/1up 

[17] https://www.biodiversitylibrary.org/page/2652888#page/28/mode/1up 

[18] https://www.biodiversitylibrary.org/page/27998121#page/846/mode/1up 

[19] https://www.biodiversitylibrary.org/page/28701669#page/160/mode/1up 

[20] https://www.biodiversitylibrary.org/page/45099991#page/87/mode/1up 

[21] https://www.biodiversitylibrary.org/page/12944743#page/396/mode/1up 

[22] https://davesgarden.com/guides/pf/go/1242/ 

[23] https://atlas-roslin.pl/gatunki/Oxalis_deppei.htm <- polskie źródło, nie zawarłam stąd żadnych informacji, więc można traktować jako dodatkową literaturę.

[24]https://www.plantopedia.com/oxalis-tetraphylla/ 

[25] https://pfaf.org/User/plant.aspx?latinname=Oxalis+tetraphylla [26] http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.670.7611&rep=rep1&type=pdf

Smużyna (Callisia)

Smużyna jest blisko spokrewniona z trzykrotką. Wyróżniają się dużym podobieństwem, przez co często są z sobą mylone. Przedstawiciele obu rodzajów posiadają podobne wymagania, więc zapewne jeśli ktoś uprawia z sukcesem trzykrotki to nie będzie miał problemów ze smużyną. Łacińska nazwa rodzaju Callisia pochodzi od greckiego słowa 'kallos’, co oznacza piękny [1]. Zaliczanych jest do niego  około 16 gatunków [6].

  1. Callisia navicularis
  2. Callisia repens
  3. Callisia fragrans
  4. Callisia soconuscensis

Callisia navicularis

Callisia navicularis jest jeszcze dość mało popularną rośliną w uprawie, jednak cieszy się szybko rosnącą popularnością. Często mylnie zalicza się ją do trzykrotek, co jest związane z historycznym przydziałem tej rośliny do  rodzaju Tradescantia[7], a nie z jej podobieństwem do trzykrotek, które jest trochę mniejsze niż w przypadku innych smużyn. Po angielsku nazywana jest jako Chain Plant [1]. Nazwa rodzajowa navicularis pochodzi od łacińskiego słowa navis, czyli łódź, co nawiązuje do kształtu jej liści [1]. W różnych źródłach można znaleźć różne sprzeczne informacje na temat uprawy tej rośliny [3 i 5].

Callisia navicularis.Ogród Botaniczny UJ. Źródło:własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z meksyku [1], ale niestety nie udało mi się znaleźć w jakich środowiskach występuje.

Mrozoodporność:

Jej obszar występowania obejmuje strefy mrozoodporności od 9a do  11b, co oznacza, że może znosić przymrozki, aż do -9 C [3]. Inne źródło podaje, że występuje tylko w strefie 11 – nie przeżyje przymrozków[5].

Ogólny opis:

Callisia navicularis jest wiecznie zieloną, pół-płożącą rośliną [2] o cechach wyglądu typowych dla sukulentów [3]. Posiada ciasno ułożone na łodyżce lancetowate liście[1]. Są grube, podobne jak u gruboszy, bez włosków, siedzące [1], o kolorze w zależności od naświetlenia od zielonego do ciemnofioletowego [2]. Osiągają do 3 cm długości i 1 cm szerokości [2]. Kwitnie różowymi, niedużymi kwiatami, z których każdy utrzymuje się tylko przez jedną dobę [1]. 

Podobno ten gatunek smużyny wykazuje sporą zmienność w zależności od warunków środowiska [2]. 

Uprawa:

Roślina ta przepada za wystawą słoneczną lub z lekkim zacienieniem, dlatego najlepiej będzie się czuła przy południowym lub wschodnim oknie [1, 3]. Callisia navicularis lubi umiarkowane podlewanie oraz jest odporna na przesuszenie [1]. Woli o wiele mniej wody niż inne trzykrotki, dlatego na pewno o wiele łatwiej ją przelać niż zasuszyć. Zimą należy ją nawadniać trochę oszczędniej [3].

Lubi przepuszczalną ziemię [1] o kwaśnym odczynie (pH=5-6) [3], jednak u mnie się sprawdza zwykłe podłoże z piasku oraz ziemi uniwersalnej. 

Należy ją rozmnażać przez sadzonki zielne lub podział rośliny[2] .

Smużyna płożąca (Callisia repens)

Smużyna płożąca ze względu na swoje filigranowe kształty oraz małe wymagania uprawowe jest najbardziej popularną w uprawie smużyną. Może być mylona z trzykrotką, ponieważ wygląda na miniaturową odmianą trzykrotki wężykowej, posiada nawet synonim: Tradescentia Callisia[9, 13]. Po angielsku nazywa się ją turtle vine lub Inch plant [9]

Callisia repens. Źródło:własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Południowej Ameryki oraz południowej części Północnej Ameryki [9], została wprowadzona do naturalnego środowiska w Zachodnich Indiach [8]. W południowej Afryce, w Chinach oraz na Kubie jest uznawana za gatunek inwazyjny [12].W naturalnym środowisku rośnie w miejscach zacienionych o skalistym lub żwirowym podłożu [8]. Można ją spotkać w gajach cytrusowych [8].

Mrozoodporność:

Preferuje klimat z temperaturą w zakresie 15-35C [12]. Inne źródła wskazują, że występuje w strefie 9a, czyli znosi przymrozki do -6.7C[14].

Ogólny opis:

Smużyna płożąca tak jak nazwa wskazuje płoży się po ziemi [8]. Dorasta do 10 cm wysokości [9], a jej  pędy mogą osiągać nawet 1,2m [9]. Na ich końcach mogą się pojawiać białe kwiatki [8].Liście ma ułożone naprzemianlegle –  zmniejszają się ku wierzchołka wzrostu [8]. Mają kształt podobny jak u trzykrotki wężykowej, jednak są znacznie mniejsze. Osiągają do 3.5 cm długości oraz 1 cm szerokości [8].

Uprawa:

Uwzględniając warunki w naturalnym środowisku, sprzyja jej  uprawa w średnio umiarkowanym nasłonecznieniu, czyli na wystawie wschodniej  lub zachodniej. 

Należy ją odlewać po przeschnięciu podłoża, niezbyt dobrze znosi mocne przesuszenie. W przypadku braku wody, zasychają jej wierzchołki oraz staje się podatna na szkodniki. 

Ziemia  powinna być kwaśna lub nawet bardzo kwaśna i przepuszczalne, dlatego najlepszym dla niej podłożem będzie jest torf zmieszany ze żwirkiem lub perlitem [12]. 

Odmiany:

‘Bianca’

‘Pink lady’

Złoty wąs (Callisia fragrans)

Po angielsku nazywa się ją Basket plant [16]. Jest popularną rośliną w uprawie, co doprowadziło do jej rozprzestrzenienia się w niektórych krajach w warunkach naturalnych jako gatunek ekspansywny [18, 22]. Aktualnie często uprawia się ją  jako roślinę doniczkową w Rosji [22]. To jedyna smużyna, której właściwości lecznicze zostały potwierdzone naukowo [16, 20]. 

Callisia fragrans. Ogród Botaniczny UJ. Źródło:własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Złoty wąs jest endemitem pochodzącym z Meksyku [15, 16]. Występuje również we wschodniej części Indii, w niektórych miejscach USA [16] oraz we wschodniej części Australii, gdzie jest nawet gatunkiem inwazyjnym[18]. Najczęściej można ją spotkać w zaroślach lub młodych lasach [19].

Mrozoodporność:

Występuje w strefach klimatycznych od 9 do 11, co oznacza, że może znieść lekkie przymrozki [17]. Inne źródła wskazują na strefy 10b-11[19]. 

Ogólny opis:

Jest to wiecznie zielona roślina, płożąca, której pędy osiągają do 1m długości[15].Liście charakteryzują się spiralnym ułożeniem oraz lancetowatym, podobnym do łódki kształcie. Barwa zależy od kilku czynników. Wystawione na intensywne światło posiadają zielonopurpurowy kolor, przy mniejszym nasłonecznieniu – zielony.  Nie mają owłosienia [19] oraz osiągają do 30 cm długości i 5 cm szerokości [15]. Zakwita białymi kwiatami ułożonymi na wiechach [15]. 

Sądzę, że przypomina swoim wyglądem reo meksykańskie, które dodatkowo puszcza długie pędy jak zielistka z nowymi roślinami na końcach oraz jest zielone.

Uprawa:

Złoty wąs jest łatwą rośliną w uprawie. Lubi wystawę wschodnią lub zachodnią, jednak może również dać radę na innych parapetach [17] o ile przez 3-4 godziny stoi w słońcu [21]. Powinna być systematycznie podlewana, najlepiej po przeschnięciu podłoża. Nie przepada za zastojem wody, na który może reagować gniciem korzeni [17]. Zimą przy temperaturze 10-15C przez miesiąc do dwóch przechodzi okres uśpienia [17]. Podłoże powinno być bogate w związki organiczne, najbardziej optymalne pH jest w przedziale 6.1-7.8, dlatego dobrze rośnie w podłożu uniwersalnym [17].

Odmiany:

Melnikoff – ma jasne paski na liściach, które nie ulegają regresji  [17].

Callisia soconuscensis

Ten gatunek posiada kilka synonimów (Tradescantia congesta, Callisia congesta), jednak pod żadnym nie udało mi się zbyt dużo znaleźć na temat uprawy tej rośliny. Czasem jest określana jest w sprzedaży jako Dragon tail. Cieszy się u nas coraz większą popularnością.

Callisia soconuscensis. Źródło:własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Roślina ta pochodzi z Meksyku [29], jednak nie zdołałam ustalić w jakim środowisku występuje. 

Mrozoodporność:

Jej obszar występowania obejmuje od strefy 9a do 11, co świadczy, że znosi lekkie przymrozki [27].

Ogólny opis:

Wyglądem przypomina zwykłą. zieloną trzykrotkę. Liście tej smużyny są podobnej wielkości jak trzykrotki pasiastej, są w kolorze zielonym, z bordowymi przebarwieniami na brzegach, lekko pofalowane. Kwitnie na biało.

Uprawa:

Powinna rosnąć na wystawie południowej, wschodniej lub zachodniej [28]. Lubi umiarkowane podlewanie. U mnie wystarcza jej uniwersalne podłoże i uprawa w podobny sposób jak trzykrotki lub innych smużyn.

Odmiany:

Variegata – odmiana z jasno-żółtymi paskami.

[1] https://www.smgrowers.com/products/plants/plantdisplay.asp?plant_id=4435 

[2]http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Commelinaceae/17368/Callisia_navicularis 

[3]https://worldofsucculents.com/callisia-navicularis-chain-plant/ 

[4]https://books.google.pl/books?id=nz71CAAAQBAJ&pg=PA351&dq=Callisia+navicularis&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiZ7LrJv_jkAhXNpIsKHfoGBlwQ6AEIKTAA#v=onepage&q=Callisia%20navicularis&f=false 

[5]https://davesgarden.com/guides/pf/go/76438/ 

[6]https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?name=Commelinaceae 

[7]https://getd.libs.uga.edu/pdfs/bergamo_stephanie_200312_phd/bergamo_stephanie_200312_phd.pdf 

[8] http://efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=220002158  

[9] https://worldofsucculents.com/callisia-repens-turtle-vine/ 

[10]https://books.google.pl/books?id=nz71CAAAQBAJ&pg=PA351&dq=Callisia+navicularis&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiZ7LrJv_jkAhXNpIsKHfoGBlwQ6AEIKTAA#v=onepage&q=Callisia%20navicularis&f=false 

[11] http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:171826-1  <- obszar występowania 

[12] https://tools.bgci.org/plant_details.php?plantID=943 

[13]http://www.catalogueoflife.org/annual-checklist/2014/details/species/id/9738555/synonym/9882014 

[14] https://garden.org/plants/view/87910/Inch-Plant-Callisia-repens/ 

[15] http://efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=222000018  

[16] https://www.researchgate.net/publication/331589119_Callisia_Fragrans_Medicinal 

[17] https://www.epicgardening.com/callisia-fragrans/ 

[18] https://keyserver.lucidcentral.org/weeds/data/media/Html/callisia_fragrans.htm 

[19] https://www.cabi.org/isc/datasheet/112884 

[20] https://link.springer.com/article/10.1007/s10600-007-0098-x 

[21] https://www.plantsrescue.com/callisia-fragrans/ 

[22] https://gd.eppo.int/taxon/CILFR 

[23] https://bie.ala.org.au/species/http://id.biodiversity.org.au/node/apni/2919874 

[24] https://www.biodiversitylibrary.org/page/46684764#page/91/mode/1up 

[25] https://www.biodiversitylibrary.org/page/9252838#page/210/mode/1up 

[26] https://garden.org/plants/view/112120/Basket-Plant-Callisia-fragrans/ 

[27]https://garden.org/plants/view/333958/Callisia-soconuscensis/ 

[28]https://davesgarden.com/guides/pf/go/210259/ 

[29]http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:42457-2 

Figowiec (Ficus)

Figowce są ogromną rodziną roślin. Ta grupa obejmuje ponad 800 różnych gatunków występujących na różnych kontynentach [1]. Mają one zastosowania zarówno jako źródło jedzenia, rezerwuar wody oraz obiekt kultu. Aktualnie w uprawie jako rośliny ozdobne na całym świecie jest 40 gatunków fikusów [1], jednak u nas jest ich tylko około 10. Tu opiszę tylko 4 z nich:

  1. Ficus benjamina
  2. Ficus elastica
  3. Ficus lyrata
  4. Ficus benghalensis

Figowiec benjamina (Ficus benjamina)

Jest to chyba najczęściej uprawiany figowiec w naszych mieszkaniach. Mimo, że naukowa nazwa wskazuje na figowca benjamina, to chyba wiele częściej słyszałam określenie fikus beniaminek. Jeśli chodzi o łacińskie synonimy, to ma ich wiele, jednak ze względu na mocno zakorzenioną nazwę Ficus benjamina, chyba żaden z nich nie powoduje błędów w nazywaniu tej rośliny [2]. Po angielsku nazywany jest “java fig” lub “weeping fig”[3,4]. Nazwa benjamin prawdopodobnie nawiązuje, do źródła żywicy lub benzoesu pozyskiwanego w starożytności [3].

Ma zastosowanie w medycynie, niektóre jej fragmenty są stosowane jako środki przeciwbólowe lub do leczenia niektórych stanów zapalnych [4]. Stosowany jest również w Indochinach do produkcji trujących strzał [5]. 

Jego uprawa w mieszkaniach może mieć pozytywne skutki na nasze otoczenie, dzięki jego właściwościom oczyszczającym – usuwa z powietrza formaldehydy[6], benzen i trichloroetylen [9]. Równocześnie może powodować alergie kontaktowe [6]. 

Figowiec benjamina. Źródło: własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Azji, gdzie występuje głównie w Indiach Zachodnich (Małe Antyle) oraz z północnej Australii [7]. Występuje również w niektórych rejonach USA [3].

Mrozoodporność:

Występuje lub może być uprawiany w ogrodach w strefach od 9a [7] lub 10a [11] do 11[9]. Jest to roślina wrażliwa na przymrozki [11].

Ogólny opis:

Fikus beniaminek jest zimozielonym drzewem dorastającym do 10 m [3], inne źródła podają że może być nawet wyższy, dorastając do 30m [6]. Wysokość 4m może osiągnąć w ciągu 10-20 lat [13]. Czasem ma wiszące, dodatkowe korzenie powietrzne, które mogą sięgać aż do ziemi. Kora na zdrewniałych gałęziach jest brązowa i dość gładka [3]. Liście banjaminka są niewielkie, o lancetowatym kształcie. Osiągają nawet do 11 cm długości, jednak częściej mają 4-6 cm [3]. Są lekko skórzaste i gładkie, bez włosków [3]. Czasami kwitnie, ale raczej w mieszkaniach rzadko to się zdarza [3].

Uprawa:

Fikus benjaminek jest dość kapryśną rośliną, na wszystkie zmiany reaguje zrzucaniem liści. Najlepiej rośnie najlepiej na wystawie wschodniej[9], ale poradzi sobie również na parapecie zachodnim [7]. Jeśli posiadamy odmianę z jasnymi liśćmi, to będzie wymagała większej ilości światła, niż bez odmianowa roślina [8]. Bezpośrednie światło może być za mocne. Z kolei w mocno zacienionym miejscu roślina ta traci liście i staje się “łysa” [7]. 

Ziemia powinna być przepuszczalna, wystarczająca jest zwykła ziemia uniwersalna najlepiej zmieszana z perlitem, piaskiem i wermikulitem [9]. Jej pH powinno być raczej kwaśne do neutralnego (6.0 – 6.5) [9]. 

Jest to roślina, której nie należy przelewać [7], ale równocześnie nie można jej przesuszać [8]. Najlepszym rozwiązaniem tego problemu jest podlewanie do podstawki, do której należy wlać wodę na 20 min, a później wylać [8]. Należy pamiętać aby ograniczyć podlewanie zimą [8]. W przypadku tej rośliny należy uważać na jakość wody, którą jest podlewana [7]. Fikus ten jest wrażliwy na duża ilość soli w wodzie [7]. Rozwiązaniem tego problemu jest podlewanie tego figowca wodą destylowaną lub uzdatnianą przez odwróconą osmozę [7]. Aby odsolić ziemię w doniczce, dobrze jest 2 razy do roku przepłukać ziemię, poprzez kilkukrotne zalanie ją wodą [7].

Fikus beniaminek jest znany z tego, że może reagować zrzucaniem liści na zmianę warunków [8]:

  1. przeciąg
  2. zimny parapet
  3. zmiana miejsca
  4. suche powietrze zimą,
  5. zasolenie ziemi, 
  6. za mała lub za duża ilość wody.

Roślina ta jest bardzo prosta w rozmnażaniu, należy po prostu uciąć 10cm gałązki i włożyć je do wody. 

Innym sposobem jest ukorzenianie w mchu torfowym w przykrytej folią doniczce. Podobno ukorzenieni powinno nastąpić po 4 tygodniach [9].

Figowiec sprężysty (Ficus elastica)

Jest to łatwa do rozpoznania roślina, dość popularna w naszych mieszkaniach w różnych wariantach kolorystycznych. Posiada kilka synonimów łacińskich, jednak jest rozpoznawana u nas zawsze pod nazwą Ficus elastica [14]. Po angielsku jest nazywany  India-rubber fig [16]. Podobnie jak fikus benjaminek pochłania i rozklada formaldehydy z powietrza [20]. Również podczas uszkodzenia wydziela mleczny sok, który u niektórych osób może wywoływać alergię. Jest to roślina, której ekologia nie została jeszcze dobrze poznana i wciąż jest badana przez naukowców [19].

Figowiec sprężysty. Palmiarnia w Gliwicach. Źródło: własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z południowej Azji [20]. Jego ekologia nie została jeszcze dobrze poznana [19].

Mrozoodporność:

Rośnie w strefach mrozoodporności 10b do 11, co oznacza, że nie znosi przymrozków i chłodnych temperatur [18].

Ogólny opis:

Jest to drzewo osiągające do 12m [17], ale podobno może osiągnąć nawet 30m [18]. Co ciekawe jest półepifitem, co znaczy że rośnie jako epifit tylko gdy jest młodą rośliną [19]. Podobno do wysokości 4m może dorosnąć w ciągu 10-20 lat [15]. Posiada wiele korzeni powietrznych, liście są skórzaste, osiągają do 30 cm długości i 12 cm szerokości. Mają kształt jajowaty z niewyraźnie zaznaczonym czubkiem. Zarówno ogonek jak i liść mają gładką powierzchnię [17]. Łodyga jest szybko drewniejąca oraz lekko chropowata [17].

Uprawa:

Jest to fikus, który może stać zarówno w miejscach silnie nasłonecznionych, jak i częściowo zacienionych [18]. Zauważyłam, że może stać w południowym pomieszczeniu około 3m od okna i ładnie rosnąć. Nie przepada za nadmiernym podlewaniem, należy go podlewać dopiero po dobrym przeschnieciu ziemi [18]. 

Nie przepada za ciągami ciepłego lub zimnego powietrza, może wtedy zrzucać liście. Preferuje miejsca ciepłe i wilgotne, może być od czasu do zraszany [20].

Jeśli chodzi o podłoże, to powinno być przepuszczalne, może być to ziemia uniwerslna zmieszana z perlitem, piaskiem lub innym spulchniaczem gleby [20]. Nie powinno się sadzić go w zbyt dużych donicach [20], ponieważ wtedy bardzo łatwo go przelać.

Jest to roślina bardzo łatwo ukorzeniają się. Wystarczy kawałek łodygi włożyć do doniczki oraz przykryć słoikiem lub folią [20], jednak może to być zbędne. 

Figowiec sprężysty. Źródło: własne.

Odmiany:

‘Doescheri’ – białobrzeżne, ale bardziej żółte liście [18]

‘Decora’ – ma zielone liście z jasnym nerwem na środku[18]

‘Variegata’ – białobrzeżne liście[18]

‘Robusta’ – ma bardziej owalne liście niż roślina bezodmianowa [20]

‘Tinke’ – podobna do odmiany variegata, jednak posiada na zielonych fragmentach szare przebarwienia [20]

‘Melany’ – posiada ciemno-zielone liście, jest mniejszy niż bezodmianowa roślina. Nie przepada za bezpośrednim światłem [20]

‘Belize’ – podobny do odmiany Tinke, jednak ma różowe przebarwienia [20]

Figowiec dębolistny (Ficus lyrata)

Jest to równie popularna roślina doniczkowa jak poprzednie fikusy. Nie posiada żadnego synonimu łacińskiego[24]. Po angielsku nazywana jest banjo fig lub fiddle-leaf[25].

Figowiec dębolistny. Palmiarnia w Gliwicach. Źródło:własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Rośnie w lasach deszczowych. Pochodzi z tropikalnych rejonów Afryki[27].

Mrozoodporność:

Występuje w strefach mrozoodporności 10b do 11, co oznacza, że nie znosi przymrozków i chłodnych temperatur [29].

Ogólny opis:

Figowiec dębolistny jest zimozielonym krzewem lub drzewem [27]. Dorasta do 16 m wysokości [27], a 4-8 m osiąga w 10-20 lat [26]. Niektóre źródła podają nawet, że może osiągnąć do 20m [33].Liście ma zdecydowanie gęściej ułożone oraz większe niż Ficus elastica. Blaszki mają kształt skrzypiec, są średnio grube, osiągają do 45 cm długości i 28 cm szerokości [27]. Są one dużo bardziej matowe i posiadają silnie zaznaczone nerwy [28]. Może wykorzystywać inne rośliny jako podpory [27].

Figowiec dębolistny. Palmiarnia w Gliwicach. Źródło:własne

Uprawa:

Najlepiej się czuje w częściowym cieniu, ale daje radę rosnąć w pełnym słońcu [29]. Fikus ten powinien być podlewany jak ziemia dobrze przeschnie, o ile ma dużą tolerancję na wysychanie podłoża [29], to zaleganie wody w podłożu może powodować u niego gnicie korzeni [30]. Musi rosnąć w dobrze przepuszczalnej ziemi, z domieszką perlitu lub innych składników rozluźniających podłoże takich jak chipsy kokosowe lub kawałki drewna kamiennego [29, 31].

Rozmnaża się go przez sadzonki zielne, podobnie jak figowca sprężystego[29].

Figowiec ten bardzo wyraźnie pokazuje jeśli coś mu nie odpowiada, lub choruje. Ma on lekko żrący sok, który powoduje brązowe kropki na liściach pod wpływem powietrza. Jest to roślina podatna na choroby plamistości liści i grzybów [30]. Inną przyczyną pojawiania się kropek może być zbyt mała ilość wody [32]. Na zbyt suche powietrze reaguje zrzucaniem liści. Innym powodem takiej reakcji może być nadmierne zasolenie ziemi. Aby zapobiec gromadzeniu się soli z nawozów w podłożu, powinno się je przepłukiwać raz w miesiącu [30].

Figowiec bengalski (Banian, Ficus benghalensis)

Figowiec bengalski oprócz swojej łacińskiej nazwy Ficus benghalensis ma również wiele łacińskich synonimów, które nie są u nas zbyt popularne [34]. Czasami jest nazywany  po angielsku banyan tree lub horn fig [35, 37, 41].

Banian to również ważną rośliną w mitologii hinduskiej, w której reprezentuje życie wieczne [38]. Wykorzystywane jest w różnych hinduskich ceremoniach [40].  Aktualnie pozyskuje się z niego szelak, który wykorzystywany jest w przemyśle [38].

Figowiec bengalski. Palmiarnia w Gliwicach. Źródło:własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Roślina ta pochodzi z Indii oraz Pakistanu[35]. Rośnie również jako roślina ozdobna na Florydzie [35] i innych w regionach świata jako roślina inwazyjna (Bahamy, Australia, Singapur, Samoa Zachodnie i wyspy Chagos) [39]. 

Naturalnie rośnie w tropikalnych oraz monsunowych lasach [39]. 

Mrozoodporność:

Roślina ta, podobnie jak poprzednie figowce nie znosi mrozu. Występuje w strefach mrozoodporności 10 i 11 [43].

Ogólny opis:

Figowiec bengalski jest dużym zimozielonym drzewem dorastającym do 30 m [36]. Początkowo rośnie na innych roślinach, a później zaczyna żyć samodzielnie [38], czyli jest półepifitem. Taka ekologia może być związana z brakiem światła w dolnych partiach lasów, a nie z pasożytnictwem, ponieważ może również rosnąć samodzielnie. Tworzy korzenie powietrzne, które z wiekiem dosięgają do ziemi [36]. Posiada grube liście o podobnej grubości jak liście figowca sprężystego [36]. Blaszki liści są owalne, bez wyraźnie zaznaczonego osrego końca, osiągają do 30 cm długości i 20 cm szerokości [36]. Kwitnie cały rok, jest zapylany tylko przez niektóre gatunki os [39].

Uprawa:

Tego figowca należy uprawiać w dość jasnym miejscu, na wschodnim, zachodnim lub południowym oknie[45]. Czasami można przeczytać, że jest to roślina z dużym zapotrzebowaniem na wodę [43], lecz równocześnie można dowiedzieć się, że potrzebuje dobrego przeschnięcia ziemi przed kolejnym podlaniem [44]. Należy go przesadzać co 2-3 lata [44]. Preferuje podłoże o pH 5.5-7, można do niego używać zwykłej ziemi uniwersalnej [46].

Można go rozmnażać przez wysiew, lub podobnie jak poprzednio opisane figowce przez ukorzenienie fragmentu rośliny [44].

[1]https://edis.ifas.ufl.edu/pdffiles/PP/PP30800.pdf 

[2]http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2809661?ref=tpl1 

[3]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200006350 

[4]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.upwta.4_280?searchUri=genus%3DFicus%26species%3Dbenjamina 

[5] https://www.gbif.org/species/5361932 

[6]https://eol.org/pages/594918/articles 

[7]https://davesgarden.com/guides/articles/view/2470 

[8] https://www.plantopedia.com/ficus-benjamina/ 

[9]https://www.thespruce.com/grow-weeping-fig-indoors-1902440 

[10]https://smartgardenguide.com/weeping-fig-care/ <- tu są opisane odmiany

[11]http://hort.ufl.edu/database/documents/pdf/tree_fact_sheets/ficbena.pdf 

[12]https://plantdatabase.kpu.ca/plant/plantDetail/63 

[13]https://www.rhs.org.uk/Plants/7197/i-Ficus-benjamina-i/Details 

[14] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=Ficus+elastica 

[15] https://www.rhs.org.uk/Plants/95720/i-Ficus-elastica-i/Details 

[16]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.upwta.4_291?searchUri=filter%3Dname%26so%3Dps_group_by_genus_species%2Basc%26Query%3DFicus%2Belastica 

[17]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200006353 

[18]https://www.researchgate.net/publication/242452405_Ficus_elastica_Rubber_Tree1 

[19]https://www.researchgate.net/publication/335326005_Living_bridges_using_aerial_roots_of_ficus_elastica_-_an_interdisciplinary_perspective 

[20]https://www.plantopedia.com/ficus-elastica/ 

[21]https://plantdatabase.kpu.ca/plant/plantDetail/354 

[22]https://smartgardenguide.com/how-to-care-for-a-rubber-plant-ficus-elastica/ 

[23]https://www.biodiversitylibrary.org/name/Ficus_elastica  

[24]http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/tro-21301265 

[25]http://www.tropicos.org/Name/21301265 

[26]https://www.rhs.org.uk/Plants/7207/i-Ficus-lyrata-i/Details 

[27]http://www.ville-ge.ch/musinfo/bd/cjb/africa/details.php?langue=an&id=24182 

[28]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.flota011872?searchUri=genus%3DFicus%26species%3Dlyrata 

[29]https://hort.ifas.ufl.edu/database/documents/pdf/tree_fact_sheets/ficlyra.pdf 

[30]https://www.thespruce.com/grow-fiddle-leaf-fig-indoors-1902756 

[31] https://fiddleleaffigplant.com/how-fast-do-fiddle-leaf-fig-trees-grow/ 

[32] https://www.proflowers.com/blog/fiddle-leaf-fig-care 

[33] https://www.biodiversitylibrary.org/page/2454346#page/186/mode/1up 

[34] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2809652?ref=tpl1 

[35]https://plants.ifas.ufl.edu/plant-directory/ficus-benghalensis/ 

[36]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=233500648 

[37]https://gd.eppo.int/taxon/FIUBG 

[38]http://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:852482-1 

[39]https://www.cabi.org/isc/datasheet/24066 

[40]http://iu.ff.cuni.cz/pandanus/database/details.php?id=526 

[40.1]https://pl.wikipedia.org/wiki/Figowiec_bengalski <- dużo ciekawostek o kulcie figowca bengalskiego

[41]https://www.gbif.org/species/5361919 

[42]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.fna003_ficus_benghalensis?searchUri=genus%3DFicus%26species%3Dbenghalensis 

[42.1]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.flota011928?searchUri=genus%3DFicus%26species%3Dbenghalensis 

[43]https://davesgarden.com/guides/pf/go/54562/ 

[44]https://www.gardeningknowhow.com/ornamental/trees/banyan/growing-a-banyan-tree.htm 

[45]http://www.public.asu.edu/~camartin/plants/Plant%20html%20files/ficusbenghalensis.html 

[46]http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Ficus+benghalensis 

Trzykrotka (Tradescantia) cz. 2

Trzykrotka to rodzina bylin obejmujących około 60 gatunków roślin. 17 z nich rośnie w Stanach Zjednoczonych [1]. Poza gatunkami z części 1 oraz z poniższej w ogórkach uprawiana jest jeszcze trzykrotka Wirginijska. W poniższym poście opiszę:

  1. Tradescantia pallida
  2. Tradescantia zebrina
  3. Tradescantia cerinthoides

Trzykrotka purpurowa (Tradescantia pallida)

Jest to bardzo popularny gatunek w naszych domach. Inaczej, dość mylnie nazywany sekrezją  purpurową, co jest związane z jej poprzednią nazwą Setcreasea purpurea[2]. Jej angielskie nazwy to purple queen oraz purpleheart [4]. Jest to roślina nie tylko do naszych doniczek w mieszkaniu, ale również dobrze się sprawdza w skrzynkach na balkonach.

Dotychczas powstało wiele prac naukowych na temat tej rośliny, związanych z zawartymi w niej związkami[10].

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Meksyku [6]. Występuje również w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Indiach Zachodnich, Republice Południowej Afryki, na Wyspach Kanaryjskich, Maderze i Birmie. W niektórych rejonach ( Kuba, Portoryko i Wyspy Dziewicze) jest gatunkiem inwazyjnym [6]. Zgodnie z bazą roślin inwazyjnych zamieszkuje wszystkie kontynenty świata[6].

Rośnie w przymorskich lasach, wzdłuż poboczy dróg, obszarów nadbrzeżnych i lasów przybrzeżnych [6]. Naturalnie występowania w wiecznie zielonych, twardolistnych lasach [13].

Mrozoodporność:

Występuje od 7 do 10 strefy mrozoodporności[5], ale w chłodniejszym klimacie hodowana jest w doniczkach. Temperatura w obszarach w których rośnie nie spada poniżej 10C[6].

Ogólny opis:

Jest to płożąca lub w doniczkach zwisająca roślina. Kolor całej  rośliny jest silnie purpurowy. Liście są siedzące, ułożone skrętolegle, mają włoski trochę w mniejszej ilości niż trzykrotka włochata[3]. Osiągają wymiary 3cm x 15cm. Łodygi są również owłosione oraz bardzo kruche [5]. osiągają do 40 cm długości. Na początku wzrostu pędy są wzniesione, a wraz ze wzrostem coraz mocniej się kładą i są płożące [9]. Czasem zakwita pojedynczymi kwiatami  na końcach pędów [3]. 

Uprawa:

Jest dość łatwą rośliną w uprawie. Lubi stanowiska silnie nasłonecznione, najlepiej rośnie od strony południowej [5]. Może również stać na wschodnim lub zachodnim parapecie, ale spowoduje to że będą bardziej zielone [5]. Lubi umiarkowane podlewanie[5], raczej nie więdnie po przesuszeniu. Powinno się ją podlewać po przeschnięciu ziemi na głębokość 2.5 cm [7]. Naturalnie rośnie na różnego rodzaju gliniasto-piaszczystej ziemi o pH 5-7,8, a w domach wystarcza jej ziemia uniwersalna [6]. Inną, bardziej złożoną propozycją na podłoże jest mieszanka na podstawie mchu torfowca taka jak dla fiołka afrykańskiego [11].

Najlepiej nadaje się do wiszących doniczek. Powinna być systematycznie przycinana, dzięki czemu zachowuje swój zwarty pokrój. Ucięte gałązki, wystarczy włożyć do ziemi, aby się ukorzeniły[8]. Roślina ta może również sama się ukorzeniać na węzłach po kontakcie z ziemią [13].

Jeśli chodzi o jej toksyczność, to należy uważać na jej soki przy złamaniu, podobno może działać drażniąco na skórę [11].

odmiany:

Variegata

pink stripes

Trzykrotka pasiata (Tradescantia Zebrina)

Raczej nie ma problemów z systematyką tej rośliny. Posiada tylko jeden synonim nazwy łacińskiej. Zaliczana była kiedyś do rodzaju Cyanotis [15] oraz Zebrina [20]. O ile niewiele ludzi wie o rodzaju Cyanotis, to wiele razy słyszałam określenie pasiatka, pochodzące od nazwy Zebrina[26]. Po angielsku nazywana jest inch plant, Sebrina lub wandering-Jew [18]. 

Podobnie jak poprzednia roślinna podlega wielu badaniom pod kątem zawartych w niej substancji i możliwości ich zastosowania [25].

Tradescantia Zebrina. Palmiarna w Gliwicach. Źródło: własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Meksyku i Kolumbii [16]. Występuje również w Afryce[17] i innych tropikalnych regionach [17]. Może być inwazyjny, co widać już w Australii, Indiach Zachodnich oraz na Hawajach [20]. Zgodnie z bazą roślin inwazyjnych zamieszkuje wszystkie kontynenty świata[20].

Rośnie w zacienionych, wilgotnych środowiskach [20]. Porasta pobocza dróg, busz miejski, roślinność nadbrzeżną, otwarte lasy i lasy w subtropikalnych i cieplejszych regionach umiarkowanych. Jako roślina ogrodowa powszechnie występuje na obszarach nietkniętych lub obszarach trudno dostępnych (strome brzegi, zarośla itp.)[20].

Mrozoodporność:

Roślina ta występuje w strefach mrozoodporności od 9a do 11, jednak nie przepada za przymrozkami [22].

Ogólny opis:

Roślina zielna z pełzającymi łodygami zakorzeniającymi się w węzłach[17]. Nie ma włosków [17]. Osiąga kilkanaście cm wysokości i do 60 cm długości [23]. Liście są w paski zielono-białe, pod spodem mają purpurowy kolor. Zazwyczaj mają kształt owalno-eliptyczny. Osiągają do 3 cm szerokości na 9 cm długości. Różowe kwiaty umiejscowione są na końcach i w kątach pędów [19, 21].

Uprawa:

Jest to roślina, którą można uprawiać na stanowiskach intensywnie nasłonecznionych. Woli jednak mniej słońca niż trzykrotka purpurowa, dlatego dobrze się czuje również na wschodniej i zachodniej wystawie [21]. W mniejszym nasłonecznieniu traci swoje kolory [21]. Jeśli chodzi o podlewanie, to lubi mieć wilgotne podłoże, jednak lepiej ją podlewać po przeschnięciu ziemi [23]. Zimą trzykrotki powinny być mniej intensywnie podlewane[33].

Ziemia powinna mieć pH od 6,1 do 7,8, dobrze się sprawdza zwykła ziemia uniwersalna [22].

Łodygi ukorzeniają się w węzłach [21], wręcz co jakiś czas powinno się przycinać dłuższe pędy i ukorzeniać, ponieważ pozwala to zachować ładny pokrój rośliny w doniczce wiszącej.

Tradescantia cerinthoides 

Niestety nie znalazłam jej polskiej nazwy. Innym jej łacińskim synonimem jest Tradescantia blossfeldiana, którego źródła pewnie można szukać w większej ilości kwiatków niż u innych trzykrotek[27].  

Epitet „cerinthoides” oznacza „podobny do ziaren pyłku”, prawdopodobnie nawiązując do moniliform. Te włosy mają zastosowanie w celu symulacji ziaren pyłku i oszukiwania zapylaczy podczas odwiedzania kwiatów Commelinaceae [34].

Tradescantia cerinthoides . Palmiarna w Gliwicach. Źródło: własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Roślina ta pochodzi z  Brazylii i Urugwaju[28]. W Nowej Zelandii oraz Australii jest uciekinierem z upraw w ogrodach [29]. 

Można ją znaleźć na murawach w pełnym słońcu lub w zacienionych warunkach. Występuje również na wydmach w południowej Brazylii[34].

Mrozoodporność:

Niewiele źródeł podaje jej mrozoodporność. Podobno ma ona zakres stref 9-11 strefy [31,32].

Ogólny opis:

Jest to wieloletnia roślina zielna. Jej liście są lancetowato-eliptyczne do wąsko-jajowatych, Osiągają rozmiary do ok. 40 mm długości i 25 mm szerokości. Górna powierzchnia blaszki jest w kolorze szaro-zielonym, a dolna fioletowo-białym. Dolna powierzchnia jest pokryta białymi włoskami [30]. 

Kwiaty są w grupach na końcach pędów.

Uprawa:

Jest to łatwa w uprawie roślina. Może rosnąć na wystawie południowej oraz wschód-zachód. Lubi umiarkowane podlewanie po przeschnięciu. Zimą trzykrotki powinny być mniej intensywnie podlewane[33]. Powinna mieć ziemię piaszczysto-gliniastą o pH w zakresie 4.5-7.5 [31].

Uwagi:

Trzykrotki poza tym, że są łatwymi do uprawy roślinami, to są bardzo odporne na szkodniki.

[1] https://www.biodiversitylibrary.org/page/9251175#page/109/mode/1up 

[2] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270389  

[3]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.fna022_tradescantia_pallida?searchUri=genus%3DTradescantia%26species%3Dpallida 

[4]https://www.gbif.org/species/2765221 

[5]https://wimastergardener.org/article/purple-heart-tradescantia-pallida/ 

[6]https://www.cabi.org/isc/datasheet/117574 

[7]https://www.epicgardening.com/tradescantia-pallida/ 

[8]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=260275&isprofile=0&letter=T 

[9]http://www.flowersofindia.net/catalog/slides/Purple%20Heart.html 

[10]http://www.stuartxchange.org/PurpleHeart 

[11]https://www.guide-to-houseplants.com/tradescantia-pallida.html 

[12]https://www.smgrowers.com/products/plants/plantdisplay.asp?plant_id=1560 

[13]https://www.biodiversitylibrary.org/page/58567906#page/147/mode/1up 

[14] https://www.biodiversitylibrary.org/page/388050#page/164/mode/1up <- fajny klucz do oznaczania między innymi trzykrotek

[15]http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270513 

[16] https://wcsp.science.kew.org/namedetail.do?name_id=270513 

[17] http://www.ville-ge.ch/musinfo/bd/cjb/africa/details.php?langue=an&id=11571 

[18] https://www.gbif.org/species/2765359 

[19]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.fna022_tradescantia_zebrina?searchUri=genus%3DTradescantia%26species%3Dzebrina http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=222000439 

[20]https://www.cabi.org/isc/datasheet/110354 

[21]https://wimastergardener.org/article/tradescantia-zebrina/ 

[22] https://davesgarden.com/guides/pf/go/596 

[23]https://worldofsucculents.com/tradescantia-zebrina-inch-plant/ 

[24]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=d681 

[25]http://www.stuartxchange.com/Sebrina.html 

[26]https://www.biodiversitylibrary.org/page/46684764#page/91/mode/1up 

[27]http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270202 

[28]https://www.gbif.org/species/2765318 

[29]http://nzpcn.org.nz/flora_details.aspx?ID=4222 

[30]http://plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au/cgi-bin/NSWfl.pl?page=nswfl&lvl=sp&name=Tradescantia~cerinthoides 

[31]https://www.backyardgardener.com/plantname/tradescantia-cerinthoides-variegata-tradescantia/ 

[32]https://www.growplants.org/growing/tradescantia-cerinthoides 

[33]http://grow.ars-informatica.ca/plant.php?L=243&nm=Tradescantia%20cerinthoides