Archiwum kategorii: Ameryka

Chamedora wytworna (Chamaedorea elegans)

Chamedora to rodzaj obejmujący palmy, mimo że jest reprezentowana przez wiele gatunków, to w doniczce popularny jest tylko przez jeden z nich. Nazwa rodzajowa pochodzi od greckich słów chamai oznaczający ziemię oraz dorea, czyli prezent. Związana jest z owocami na palmie, które można dosięgnąć stojąc na ziemi[7]. Do rodzaju Chamaedorea zalicza się około 107 gatunków[1]. Opiszę tutaj tylko jeden z gatunków chamedory: chamedorę wytworną. Coraz częściej w sprzedaży można również spotkać Chamaedorea metallica. 

Roślina była rozdawana podczas ostatniego meczu Polska-Niemcy w worku promocyjnym InPostu

Chamedora wytworna jest karłowatą palmą[4]. Można ją spotkać w sprzedaży dosłownie wszędzie, w różnych rozmiarach. Jest dość łatwa w pielęgnacji i bardzo dobrze radzi sobie w ciężkich warunkach i dlatego już od dawna często uprawiana w biurach oraz w domach. Była już popularna w wiktoriańskich domach, dlatego po angielsku nazywana jest  “Parlor Palm” co oznacza “Palmę salonową’ [2]. Poza uprawą w doniczkach, jej liście często są wykorzystywane do przyozdabiania bukietów oraz kompozycji kwiatowych [5]. Co ciekawe jest rośliną jadalną, jej owoce można jeść na surowo, a kwiaty przez otwarciem się są jadalne po ugotowaniu z jajkiem [4]. 

Pochodzenie i miejsca występowania

Pochodzi z gęstych lasów Meksyku oraz Gwatemala [2]. Rośnie w sezonowo suchych środowiskach [3]. Często rośnie na wapiennym podłożu [3]

W naturalnym środowisku konkuruje z pnącymi roślinami, które pną się po niej [2]. Może również rosnąć na otwartej przestrzeni, jednak przy silniejszych wiatrach może się złamać [3].

Mrozoodporność

Rośnie w strefach mrozoodporności 10-12 [4].

Ogólny opis

Palma chamedora jest wiecznie zieloną rośliną [2]. Dorasta zazwyczaj do  2-3m, ale może osiągnąć nawet 5m [2]. Łodyga jest gładka, w kolorze zielonym[2]. Liście są pierzaste, łukowato wygięte, mają do 80cm długości. Jest ich zazwyczaj 3-10 sztuk [2]. Mogą zakwitnąć już bardzo młode rośliny o wysokości 30 cm, tworząc wiechowate kiście małych, żółtych kwiatów [2]. Jest rozdzielnopłciowa, więc wytwarza na oddzielnych roślinach męskie i żeńskie kwiaty [4].

Uprawa

Preferuje miejsca jasne, ale bez bezpośredniego, ostrego słońca np. na wschodnim lub zachodnim parapecie [2]. Dzięki swojej dużej tolerancji na trudne warunki środowiska, może również stać w ciemniejszych miejscach [7]. Sprzedawana jest w doniczkach z 5-30 roślinami, jednak po jakimś czasie część z nich zamiera. Wynika to z dominacji najsilniejszych roślin i niedoborze światła dla mniejszych z nich[2].

Można ją sadzić w lekkiej ziemi do palm [2], najlepiej w wysokich donicach ze względu na długi system korzeniowy. Może to być na przykład mieszanka ziemi doniczkowej z perlitem.  Jest tolerancyjna na wysoki poziom zasolenia gleby, więc o ile nie jest zbita, nie musi być ona dobrej jakości, ponieważ w naturalnym środowisku rośnie na wapiennych glebach [4].

Lubi umiarkowane do silnego podlewanie [2]. Nie jest wrażliwa na przesuszenia ziemi. Powinno się ją nawozić raz w miesiącu [7].

Zimą przy zmniejszonej ilości światła, dobrze jest zapewnić jej okres spoczynku i mniej ją podlewać [2].  Można wtedy stać w pomieszczeniu o temperaturze do 12-14C[2].  

Można ją rozmnażać tylko przez wysiew świeżych nasion [2]. Mogą być przechowane przez 6 miesięcy, kiełkują po 3-6 miesiącach[4]. Czasami wytwarza korzenie przybyszowe i wtedy można ją przyciąć oraz ukorzenić przy ich pomocy. Nie pozwoli to na otrzymanie dwóch roślin, ponieważ dolna część, po obcięciu stożka wzrostu umrze, jednak można tak zmniejszyć jej wysokość. 

  1. http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Arecaceae/Chamaedorea/ 
  2. https://eol.org/pages/1090976
  3. https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:54865-2/general-information
  4. https://fms.cmsvr.com/fmi/webd/Food_Plants_World 
  5. https://www.biodiversitylibrary.org/page/59861382#page/255/mode/1up 
  6. https://www.biodiversitylibrary.org/page/50919181#page/14/mode/1up 
  7. https://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=b631 

Fittonia

Fittonia jest dość niedrogą i lubianą rośliną ze względu na dużą różnorodność kolorów i kształtu liści u różnych odmian, której miniaturowe odmiany znalazły swoje miejsce w słojach. Na świecie występują tylko jej dwa gatunki: Fittonia albivenis oraz Fittonia gigantea[1]. Fittonia verschaffelti to synonim Fittoni albivenis. O ile pierwszą z gatunków można bardzo często spotkać w sklepach, to druga – Fittonia Gigantea zazwyczaj jest uprawiana tylko w szklarniach.

Ogród botaniczny w Powsinie 2019r. Źródło własne.

Fitonia białożyłkowa (Fittonia albivenis, Fittonia verschaffelti)

O fitoni białożyłkowiej można wiele znaleźć w internecie, rzadko występuje pod swoją naukową nazwą, częściej opisana jest jako Fittonia verschaffelti, lub po prostu fittonia. Roślina nieodmianowa posiada żyłki w kolorze białym lub rzadziej różowym, skąd wzięła się jej nazwa. Wciąż można ją spotkać w sprzedaży w tej formie, mimo, że powstało jej wiele atrakcyjnych form. Zazwyczaj sadzi się ją w słojach, ponieważ pochodzi z wilgotnych lasów, a w naszym klimacie ciężko jest zapewnić jej odpowiednią wilgotność powietrza, chociaż też w pewnym stopniu może się do niej dostosować. U mnie w mieszkaniu, daje radę nawet przy 40% nasycenia wodą powietrza. Jest to roślina halucynogenna, więc może nie być zbyt dobra dla zwierząt. W medycynie ludowej w miejscach występowania stosowana była na ból głowy lub mięśni[2].  

Pochodzenie i miejsca występowania

Pochodzi z Południowej Ameryki – północnej Brazylii, Boliwi, Peru, Ekwadoru, Kolumbii, Wenezueli[2,4]. Rośnie w wilgotnych lasach [2].

Mrozoodporność

Jest mrozoodporna do 4C (11 strefa)[3].

Ogólny opis

Fitonia jest wieczniezieloną, wieloletnią rośliną, tworzącą niskie “maty” do 8 cm[2] lub 15 cm[6] wysokości. Jej liście w formie dzikiej posiadają białe nerwy, aktualnie wyhodowano jej wiele odmian, dlatego mogą mieć również kolor w odcieniach różu z różnym ich kształtem. Łodygi osiągają do 20 cm oraz podobnie jak liście są pokryte włoskami[5]. Kwitnie niezależnie od pory roku[3], tworząc kłosy z stopniowo rozkwitającymi kwiatami w kolorze od białego do żółtego. 

Jest czasem mylona z niedośpianem, jednak fittonia ma bardziej płożący pokrój oraz grubsze liście. Niedośpian z kolei nie ma kolorowych nerwów, tylko plamki na blaszce oraz jego pędy są całkowicie nie owłosione.

Uprawa

Roślina dobrze wygląda w wiszących koszach lub w zwykłych doniczkach. Ze względu na niewielkie rozmiary dobrze rośnie w słojach i terrariach, co zwalnia nas z jej częstego podlewania. Najlepsze stanowisko to częściowy lub pełny cień[2], z mojego doświadczenia wynika, że w bardziej słonecznych miejscach również rośnie, jednak wymaga wtedy większej wilgotności powietrza i bardziej regularnego podlewania. W zbyt jasnym stanowisko, na jej pędach łatwiej może się osadzić osad z wody oraz łatwo ulega poparzeniom słonecznym.

 Najlepiej w żyznym, wilgotnym, ale łatwo przesychajacym podłożu[2]. Nie jest wymagająca co do pH ziemi, ale najlepsze jest lekko kwaśne o pH6.5[8]. Starcza jej zwykła ziemia ogrodnicza, tylko trzeba uważać nie zbijała się za mocno, ponieważ fittonia ma dość delikatne korzonki.

Fittonię należy podlewać regularnie, właściwie powinna mieć stale wilgotną ziemię. Zdaje mi się, że dość ciężko ją przelać, jednak według niektórych źródeł przelewanie może powodować żółknięcie liści oraz gnicie korzeni[5]. Jeśli ją przesuszymy to więdnie, ale reagując wystarczająco szybko można ją uratować. Częste przesuszanie może powodować gubienie liści i brzydki wygląd rośliny. Można ją delikatnie nawozić nawozem 5-5-5 (proporcje składników odżywczych – szukaj ich na opakowaniach nawozów)[8].

U mnie raczej nie miała szkodników, jednak szczególnie przy zbyt suchym powietrzy i podłożu mogą ją atakować wełnowce, tarczniki oraz przędziorki[6]. 

Rozmnaża się ją przez podział lub ukorzenieni gałązek[5]. Najlepszym sposobem na jej ukorzenienie jest ucięcie gałązki z 3 parami liści oraz ukorzenianie w ziemi, pod przykryciem – obciętą butelką lub w innym wilgotnym pojemniku, który utrzyma wysoką wilgotność powietrza.  

[1] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=+Fittonia+verschaffelti+

[2]http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Fittonia+albivenis 

[3]https://plantdatabase.kpu.ca/plant/plantDetail/357 

[4]http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:105033-2#sources 

[5]https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/2/0/2017 

[6]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=b601 

[7]https://www.researchgate.net/publication/337892549_In_Vitro_Culture_and_Some_Biochemical_Characteristics_of_Fittonia_Albivenis_Lindl_ex_Veitch_Brummitt <- wpływ flawonoidów na wzrost in vitro fittoni.

[8]https://www.thespruce.com/grow-fittonia-houseplants-indoors-1902486 

Literatura z której nie skorzystałam, ale może warto zerknąć:

https://www.gardeningknowhow.com/houseplants/nerve-plant/growing-nerve-plants.htm

https://dengarden.com/gardening/Fittonia-Care

https://www.apartmenttherapy.com/how-to-grow-fittonia-36657701

https://houseplantcentral.com/fittonia-nerve-plant-care-info/

https://homeguides.sfgate.com/fittonia-albivenis-care-69632.html

Żyworódka (Kalanchoe)

Czy ktoś z was kiedyś trafił na łacińską nazwę rodzajową żyworódki jako Bryophyllum? Jeśli tak, to musisz wiedzieć, że pewna grupa roślin z rodzaju kalanchoe jest rozpatrywana jako osobny gatunek lub jako sekcja gatunku kalanchoe. Do rodzaju Bryophyllum zaliczane jest 47 gatunków, a do Kalanchoe 134 .Są to zwykłe problemy z systematyką tych roślin, która wraz z rozwojem nauki może się powoli zmieniać. W pierwszej części opiszę trzy najpopularniejsze gatunki:

  1. Kalanchoe houghtonii
  2. Kalanchoe tubiflora
  3. Kalanchoe daigremontiana

Niektóre gatunki żyworódki uznawane są za rośliny o działaniu zdrowotnym, jednak większość z nich po zjedzeniu jest trująca dla ludzi i zwierząt. 

Kalanchoe houghtonii (Kalanchoe x houghtonii)

Kalanchoe houghtonii jest hybrydą, która powstała przez skrzyżowanie kalanchoe daigremontiana z Kalanchoe delagoensis[3]. Żyworódka ta często jest mylona z Kalanchoe serrata[2 – tu jest pomyłka], ponieważ nazwa serrata kojarzy się z czymś z ząbkami, czyli teoretycznie idealnie oddaje wygląd kalanchoe hountonii. Jednak po porównaniu zdjęć obu roślin można zauważyć, że kalanchoe serrata w rzeczywistości ma okrągłe liście z ząbkami, podczas gry kalanchoe x houghtonii podłużne z ząbkami[1]. Można ją również pomylić łatwo  kalanchoe daigremontiana, jednak osiąga od niej mniejsze rozmiary oraz ma węższe liście[10]. Jest to roślina trująca[5], co nie znaczy, że trzeba rezygnować z jej uprawy. 

Kalanchoe houghtonii. Źródło własne

Pochodzenie i miejsca występowania

Roślina nie pochodzi z naturalnego środowiska, wyhodowana przez Arthur D. Houghton [5, 6] jako hybryda dwóch gatunków – kalanchoe daigremontiana z Kalanchoe delagoensis pochodzących z Madagaskaru[5]. Aktualnie występuje w niektórych miejscach na świecie poza ogrodami np na Florydzie[8], w Australii, Hiszpani. Rośnie na półpustynnych terenach[5] oraz w innych trudnych warunkach, np może rosnąć na dachach [11]. We wschodniej części Australii uznawana jest nawet za jeden z 30 najbardziej inwazyjnych gatunków stanowiących zagrożenie dla rodzimej roślinności [5], jednak jest to nie jedyny kraj, którego roślinność rodzima cierpi z powodu obecności tej hybrydy. Właściwie w każdym regionie, w którym może rosnąć jest gatunkiem bardzo inwazyjnym[11], nad zagrożeniem, które stwarza trwają aktualnie badania[12] .

Źródło [11] – czerwone kropki oznaczają miejsca gdzie może się pojawić ta roślina wzraz ze zmianami klimatycznymi, a na niebiesko – miejsca gdzie już występuje.

Mrozoodporność

Jej występowanie obejmuje strefy od 10a do 11b, co oznacza, że znosi spadki temperatur do około 0C[7].

Ogólny opis

Żyworódka ta jest rośliną zielną, dorastającą zazwyczaj do 1m[3], ale może osiągać nawet 1.8m[5] , czase, wytwarza na nich  korzenie boczne. Jej liście mogą osiągać 15-20 cm długości oraz 4-5cm szerokości[3], mają kolor brązowo-zielony[9]. Kalanchoe houghtonii na brzegach swoich liści, podobnie jak żyworódka wąskolistna lub daigremontiana wytwarza rozmnóżki, które po położeniu na ziemi tworzą młode rośliny[2]. 

Kwitnie nieregularnie, wytwarzając długie bezlistne pędy do 30 cm i na końcach tworząc małe różowe kwiaty do 2-4 cm[5] przypominające dzwoneczki[3].

Uprawa

Kalanchoe houghtonii jest krótko żyjącą rośliną, którą należy odmładzać co 3-7 lat, najlepiej wtedy, gdy dolne liście robią się brzydkie [3]. Rzadko zapada na choroby i jest raczej łatwa w uprawie[3].

W naszym klimacie najlepiej rośnie na bardzo słonecznym parapecie, latem dla poprawienia jej kondycji można ją wystawić na słońce lub w półcień, w miejsca odsłonięte od wiatru[3].

Podłoże do uprawy żyworódki houghtonii powinno być luźne, wystarczające jest podłoże uniwersalne z dodatkiem piasku oraz z drenażem na dnie doniczki [3] z np. keramzytu. Powinno być mocno przepuszczalne i szybko wysychające[4], dzięki czemu nie będzie chorowała na gnicie korzeni[3].

Powinno się ją podlewać dopiero, gdy podłoże jest zupełnie suche[3]. Żyworódka ta jest sukulentem, więc spokojnie daje radę przeżyć okresy zupełnej suszy[3], spokojnie przeżywa przedłużony okres braku wody. Zimą powinno się ją podlewać mniej[3], kierując się podobną zasadą jak latem – czyli podlewanie po wyschnięciu podłoża.

Kwitną tylko zadbane rośliny, które przeszły okres spoczynku. Polega on na chłodniejszej temperaturze oraz mniejszej ilości światła[9]. 

Tą żyworódkę można rozmnażać przez rozmnóżki tworzone na liściach lub przez ukorzenianie kawałków pędów, które po włożeniu do ziemi łatwo się ukorzeniają [3].

Odmiany

kalanchoe “pink butterflies” – jest to przepiękna odmiana o różowych rozmnóżkach. Podobno nie zachowuje różowego koloru jeśli jest rozmnażana z rozmnóżek na liściach, więc aby zachowała swój kolor musi być ukorzeniona przez kawałek łodygi.

Żyworódka wąskolistna (Kalanchoe tubiflora, Bryophyllum delagoense)

Żyworódka wąskolistna jest trochę bardziej popularną rośliną niż Kalanchoe houghtonii, często można spotkać ją w sprzedaży. Podobnie jak poprzedni gatunek – jest rośliną trującą dla ludzi i zwierząt, ale wiele roślin, tak i to kalanchoe może być zarazem lekiem jak i trucizną. W medycynie naturalnej stosowana jest zewnętrznie na zranienia, dlatego zainteresowała naukowców. Odkryto, że może mieć potencjalne właściwości hamujące rozwój guzów[18]. Ze względu na jej szybki wzrost i rozmnażanie stanowi również dobrą roślinę do innych badań np. wpływu promieniowania na rośliny [21].

Żyworódka wąskolistna, młode rośliny. Źródło własne.

Pochodzenie i miejsca występowania

Roślina ta pochodzi z Madagaskaru[15]. W Ameryce Północnej oraz w niektórych rejonach Afryki uciekła z ogrodów i powoli staje się tam gatunkiem inwazyjnym [14].

Mrozoodporność

Jej zakres mrozoodporności obejmuje od 10a do 11b, czyli znosi spadki temperatury do 0C[15]. Nie znosi mocniejszego mrozu [19].

Ogólny opis

Jego pędy są wzniesione, osiągają do 1m[15], chociaż inne źródła wskazują na aż 2m[16]. Może osiągnąć dość sporą wysokość w doniczce, dorastając na wysokość okna. Liście są wydłużone, podobno mogą mieć aż 15 cm i 0.6 cm szerokości, a na ich końcach wyrastają rozmnóżki[15]. W naturalnym środowisku zakwita zimą lub jesienią[16]. Kwiaty są koloru pomarańczowego w kształcie dzwonków[15] i mogą zdobić roślinę aż 4 miesiące[19]. Mają do 3 cm długości [15].

Żyworódka wąskolistna. Źródło własne

Uprawa

Jest to dość łatwa roślina w uprawie, łatwo wybacza zapominanie o podlewaniu i podobno przelewanie też[14]. 

Jeśli jest uprawiana w mieszkaniu, za szybą okna, to powinna stać na południowym parapecie. W innych miejscach zaobserwowałam, że nie rośnie tak jak powinna, nadmiernie się wyciąga. Z kolei stawiając ją na zewnątrz może mieć trochę mniej słońca, jednak na miejscu bez zacienienia również będzie szczęśliwa. Wykazuje lekką zmienność w wyglądzie w zależności od nasłonecznienia[17]

Nie ma dużych wymagań odnośnie podłoża, pH powinno być w granicach 6.1-7.8 (Czyli właściwe prawie każde w którym może jakakolwiek roślina przeżyć, np podłoże uniwersalne) [20], ważne jest również by dość szybko przesychało. Kalanchoe wąskolistne o wiele lepiej znosi suszę, niż zbyt długą wilgoć w ziemi, dlatego można dodać do podłoża trochę piasku lub perlitu. 

Podobno aby zakwitła potrzebuje nawożenia oraz dość sporej doniczki[19], u mnie rośnie w dość mikroskopijnej i jak widać dość długo dawała sobie radę, jednak nie kwitła.

Nigdy nie przykładałam dużej uwagi do tego by doprowadzić ją do wytworzenia kwiatów. Do kwitnienia pobudzają ją zmniejszona ilość wody oraz mniejsza ilość światła[17], inne źródła mówią, że starczy ją zostawić jesienią bez podlewania, w jasnym miejscu aż do przymrozków na zewnątrz[19]. Po wydaniu kwiatów cała roślina zamiera[19].

Rozmnaża się ją przez rozmnóżki lub ścięte pędy. Wystarczy je położyć na ziemi, aby zaczęły rosnąć[14]. Dzięki jej rozmnóżką, które z wiekiem odpadają mam ją we wszystkich sąsiednich w stosunku do niej doniczkach.

Kalanchoe daigremontiana

Kalanchoe daigremontiana najbardziej znaną u nas żyworódką. Często widzę problemy z identyfikacją, czy jest leczniczą rośliną, czy nie. Na pewno lepiej jej nie jeść, ponieważ jest trująca dla ludzi oraz dla zwierząt. Jest równocześnie stosowana zewnętrznie w medycynie ludowej, a jej właściwości antybakteryjne zostały potwierdzone w badaniach naukowych[25]. Po angielsku ma kilka nazw między innymi Aligator plant[22], wynika to z kształtu liści przypominających szczęki aligatora.

Kalanchoe daigremontiana. Źródło własne.

Pochodzenie i miejsca występowania

Podobnie jak kalanchoe wąskolistne pochodzi z Madagaskaru, jednak nie tworzy z nim w naturalnym środowisku hybryd międzygatunkowych[24]. W niektórych rejonach np. w Teksasie i na Florydzie jest gatunkiem inwazyjnym [24]. Rejon w którym występuje charakteryzuje się występowaniem okresu suchego i mokrego[26].

Mrozoodporność

Rośnie w podobnych warunkach jak kalanchoe wąskolistne, a  dokładniej w strefach od 9b do 11b [22]. Powinna więc wytrzymać spadki temperatury do 0C.

Ogólny opis

Dorasta do 1m wysokości[23] lub zgodnie z innymi źródłami, nawet  do 2.5m [24]. Jej liście mogą osiągać aż do 20 cm długości i 3.5 m szerokości [23]. Osadzone są na ogonkach do 5 cm [23]. Wygląd rośliny może być bardzo zmienny[13], zależy od warunków w których jest trzymana roślina. Jej kwiaty są podobne do poprzednio opisanych kalanchoe. Są szaro-różowe i mają kształt dzwoneczków o długości do 3 cm[23].

Uprawa

Jest mało wymagającą rośliną, która jako jedna z niewielu roślin da radę rosnąć na bardzo palącym i gorącym słońcu[26]. Lubi dużo porannego słońca [22], ale może również rosnąć na wschodnim lub południowym parapecie. Warto ją wystawić latem na zewnątrz, nie powinno się umieszczać jej od razu na południowym słońcu, ponieważ może to spowodować poparzenie liści [22]. Należy zawsze pamiętać o stopniowym przyzwyczajaniu roślin do bezpośredniego słońca.

Najlepsze jest dla niej przepuszczalne podłoże, ponieważ przy nadmiarze wody mogą cierpieć z powodu gnicia korzeni [22]. Można ją sadzić w podłożu składającym się z ziemi uniwersalnej oraz perlitu.

Przed kolejnym podlaniem trzeba zaczekać aż ziemia całkowicie wyschnie lub sprawdzić czy jest sucha na 5 cm głębokości [22]. Podobno należy ją nawozić tylko co 3 miesiące [22], czyli tylko 2-3 razy w okresie wzrostu. Zimą należy ją podlewać w bardzo ograniczonym stopniu[26], najlepiej dopiero jak zaczynają jej się marszczyć liście. Ja swoją podlałam chyba tylko 2 razy.

Podobno kwitnie po dobrym okresie wzrostu, a po nawożeniu nawet wydaje owoce[26], ale nie jestem pewna czy taka zasada nie występuje tylko w miejscach gdzie przeżywa cały rok, a nie w doniczkach.

Rozmnaża się ją przez rozmnóżki wytwarzane na liściach lub przez fragmenty łodygi ukorzenionej w ziemi[22]. 

Rozmnóżki na liściach Kalanchoe daigremontiana. Źródło własne.

Źródła

[1]http://www.sven-bernhard.de/anzeige_bilder_en.htm 

[2]https://toptropicals.com/catalog/uid/kalanchoe_serrata.htm  <- ładne zdjęcie kwitnienia

[3]https://thegreenarea.com/kalanchoe-x-houghtonii/ 

[4]https://garden.org/plants/view/660708/Mother-of-Thousands-Kalanchoe-Houghtonii/ 

[5]https://keyserver.lucidcentral.org/weeds/data/media/Html/bryophyllum_x_houghtonii.htm 

[6]https://florida.plantatlas.usf.edu/plant.aspx?id=4246 

[7]https://worldofsucculents.com/kalanchoe-x-houghtonii-mother-of-millions-hybrid/ 

[8]https://florida.plantatlas.usf.edu/plant.aspx?id=4246 

[9]http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Crassulaceae/14429/Kalanchoe_x_houghtonii 

[10]https://www.researchgate.net/publication/279222030_Kalanchoe_houghtonii_Crassulaceae_recorded_near_Lisbon_Portugal 

[11]https://natureecoevocommunity.nature.com/users/361653-jordi-lopez-pujol/posts/64410-kalanchoe-x-houghtonii-a-new-global-invasive-plant-is-knocking-the-door 

[12]https://www.nature.com/articles/s41598-020-60079-2.pdf?draft=collection <- więcej informacji o inwazyjności

[13]https://www.rhs.org.uk/about-the-rhs/pdfs/publications/hanburyana/vol-3-june-2008/an-investigation-of-the-cultivated-kalanchoe.pdf <- klucz do oznaczania gatunków + odmian

[14]https://worldofsucculents.com/grow-care-chandelier-plant-kalanchoe-delagoensis/ 

[15]https://worldofsucculents.com/kalanchoe-delagoensis-chandelier-plant-mother-of-thousands-mother-of-millions/ 

[16]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=250013835 

[17]https://www.sublimesucculents.com/kalanchoe-tubiflora/ 

[18]https://www.researchgate.net/publication/230827840_Kalanchoe_tubiflora_extract_inhibits_cell_proliferation_by_affecting_the_mitotic_apparatus 

[19]http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Crassulaceae/14418/Kalanchoe_delagoensis 

[20]https://davesgarden.com/guides/pf/go/595/ 

[21]https://scholar.colorado.edu/concern/parent/6682x449n/file_sets/vm40xs24h  

[22]https://worldofsucculents.com/grow-care-mother-of-thousands/ [23]https://worldofsucculents.com/kalanchoe-daigremontiana-mother-of-thousands-alligator-plant-devils-backbone/ 

[24]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=242426709 

[25]https://www.researchgate.net/publication/242578358_Antimicrobial_and_Cytotoxic_Activities_of_Bryophyllum_daigremontianum 

[26]https://www.madamagazine.com/en/das-brutblatt-kalanchoe-daigremontiana/ 

Niekropień (Adiantum, złotowłos)

Adiantum to rodzina obejmująca około 200 gatunków[1], z których ostatnio w sprzedaży do uprawy doniczkowej można głównie spotkać 3 z nich. Są to rośliny blisko spokrewnione z innymi wrażliwymi paprociami – orliczkami, należą do tej samej rodziny[2]. Nazwa tej paproci pochodzi od greckiego słowa adiantos, co oznacza hydrofobowy. Odnosi się to do liści adiantum, z których krople wody bardzo szybko spływają [2].

Wszystkie gatunki są wrażliwe na niską wilgotność powietrza, dlatego ja zdecydowałam się uprawiać je pod kloszami oraz w słojach. Można również trzymać je w terrariach. Wśród rodziny adiantum znajdują się zarazem gatunki o delikatnych, pierzastych liściach, jak i paprocie z dużymi liśćmi (np. Adiantum Macrophyllum). Większość z nich występuje w podobnych środowiskach.

Poza uprawą w doniczkach, można spotkać w ogrodach adiantum pedatum, które jest w naszym klimacie mrozoodporne.

Jeśli się przyzwyczają do warunków panujących w mieszkaniu, to nie sprawiają już mocniejszych problemów. Bardzo łatwo się rozsiewają z zarodników. W wielu źródłach jest, że można je rozmnażać również przez podział, jednak nigdy mi to nie wyszło.

Opiszę tutaj:

  1. Adiantum klinowate (Adiantum raddianum)
  2. Adiantum caudatum
  3. Niekropień owłosiony (Adiantum hispidulum)

Adiantum klinowate (Adiantum raddianum)

Adiantum klinowate jest najczęściej sprzedawaną u nas rośliną. Prawie zawsze jeśli kupujemy roślinę podpisaną jako adiantum, jest to dokładnie ten gatunek. I prawie zawsze w naszych mieszkaniach umiera… 

W sprzedaży rzadziej spotyka się podobne do niej gatunki – Adiantum właściwe (Adiantum capillus-veneris) oraz adiantum delikatne (Adiantum tenerum), można dla nich zastosować identyczny schemat uprawy jak dla adiantum klinowatego. Są o gatunki dość trudne do odróżnienia, jednak jeśli porówna się dokładniej ich liście, to dla dociekliwej osoby jest to możliwe. 

Nazwa rodzajowa – raddianum – pochodzi od nazwiska włoskiego botanika, który opisał tą roślinę – Giuseppe Raddi [2].

Adiantum tenerum w szklarni w Gliwicach.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z tropikalnych części południowej Ameryki[1] (z Brazylii i Wenezueli [3]), ale występuje również w Afryce i w zachodniej części Indii[2]. Na Hawajach jest rośliną inwazyjną[5], wypierającą z naturalnego środowiska rośliny rodzime (więcej o inwazyjności -> [8]). Najczęściej rośnie w zacienionych miejscach wzdłuż rzek, czyli tam gdzie jest duża wilgotność powietrza i podłoża [1]. Nie wymaga dużej ilości podłoża i może rosnąć nawet w szczelinach skalnych oraz skarpach[6].

Mrozoodporność:

Jej obszar występowania obejmuje strefy od 9b do 10b[2]. Idealna temperatura do jej uprawy wynosi 18-24C, minimalna temperatura w której może stać to 13C[1].

Ogólny opis:

Niekropień posiada delikatne, jasnozielone pierzaste liście o trójkątnym kształcie[1]. Można wręcz powiedzieć, że tworzą chaos składający się z małych listków i brązowych, cienkich gałązek. Kupki zarodnionośne są na dolnej powierzchni liści, wzdłuż ich brzegów. Dorasta do 60 cm wysokości i szerokości, jednak w mieszkaniach rzadko się zdarzają takie okazy[3]. Odnośnie wielkości różne źródła podają różne informacje na jej temat, może to być związane z pomieszaniem wiadomości o adiantum klinowym z podobnymi gatunkami.

Uprawa:

Paproć ta wymaga dużej wilgotności powietrza[1] – około 60% wysycenia [7]. Często po przyniesieniu nowej rośliny, szybko usychają jej wszystkie liście. Jest to spowodowane różnicą w wilgotności powietrza panującej w szklarni, a w mieszkaniu, gdzie zimą, może spadać nawet poniżej 30%. O ile roślina w tym momencie nie umrze całkowicie, to zazwyczaj wkrótce puszcza nowe liście, lepiej przystosowane do panujących warunków. Aby utrzymać wysoką wilgotność w jej otoczeniu, najłatwiej uprawiać ją w otwartym słoju lub w terrarium. Pod szczelnym kloszem lub zamkniętym słoju jest za mała zmiana powietrza dla tej paprotki, dlatego w nich marnieje. 

Niektóre źródła, w celu utrzymania wyższej wilgotności dookoła rośliny zalecają spryskiwanie rośliny 2 razy dziennie [3].

Adiantum powinno być wystawione bezpośrednio na słońce na 2 do 6 godzin[2]. Więc najlepszym dla niego miejscem będzie parapet wschodni lub zachodni, nie powinien stać bezpośrednio na parapecie południowym. Przy zbyt małej ilości światła, czyli przy północnym oknie jej liście będą małe oraz bardzo jasne, a po pewnym czasie najprawdopodobniej cała roślina umrze[2].

Zimą, może stać przy przy chłodnym oknie. Niższa temperatura ułatwia przetrwanie jej zimy w ogrzewanych pomieszczeniach z suchym powietrzem. Nie przeszkadzają jej też przeciągi [7].

Paproć ta nie ma specjalnych wymagań odnośnie ziemi. Może rosnąć w zwykłej ziemi uniwersalnej, jednak nie powinna ona być zbyt zbita, ponieważ łatwiej wtedy o przelanie rośliny. Dobrze by była z domieszką piasku lub żwirku [7], który nie podwyższy znacząco pH podłoża, ponieważ idealne mieści się w okolicach 6 [7], są źródła, które podają jako pH najlepszą wartość dla Adiantum powyżej 7 [13] w amatorskiej uprawie jednak nie ma to dużego znaczenia.

O ile lubi mieć wilgotną ziemię, to zbyt duża ilość wody oraz zbyt mała przepuszczalność podłoża może spowodować żółknięcie liści[3]. Podłoże nie powinno nigdy wysychać do końca, ponieważ młode pędy będą reagowały usychaniem[4]. Adiantum należy podlewać 2x bardziej rozcieńczonym nawozem niż podaje producent [3].

Odmiany:

’Frangrantissimum’ – jest to najpopularniejsza w sprzedaży odmiana, charakteryzuje się mniejszym rozmiarem liści niż gatunek [6].

Jest jeszcze wiele innych odmian adiantum klinowatego, jednak u nas nie są zbyt popularne. 

Adiantum caudatum

Adiantum caudatum jest o wiele rzadziej uprawianą u nas w doniczkach rośliną niż adiantum klinowate, jednak spotyka się ją czasem w sprzedaży. Nazywane jest po angielsku ‘Walking Maidenhair’, co jest związane z jej ciekawym sposobem rozmnażania[10] z końcówek liści. Jest o wiele słabiej opisana i trudno znaleźć źródła opisujące jej uprawę. Uprawiana jest w Chinach jako roślina ozdobna, w niektórych rejonach nawet są próby sadzenia jej w pionowych ogrodach[20]. Stosowana jest w medycynie ludowej Indii, jednak nie jest uprawiana jako zioło, tylko pozyskiwana z natury [16]

Adiantum caudatum w szklarni ogrodu botanicznego we Wrocławiu.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Rośnie głównie w Azji (Chiny, Tajlandia, Wietnam, Indie), również spotykany jest w innych rejonach świata[9] (tu jest mapka -> [15]). Występuje w podobnych środowiskach jak Niekropień klinowaty, czyli w lasach lub dolinach górskich, najczęściej rośnie w szczelinach skalnych[9]. Preferuje jednak bardziej suche zbocza i wilgotne wapieni [17], zamieszkuje również drzewa jako epifit [18]. Rośnie na niskich wysokościach nad poziomem morza (do 100-1000m n.p.m.)[9].

Mrozoodporność:

Odpowiednia jest dla niej temperatura powyżej 10C[14], występuje w strefach USDA od 9 do 10 [14], jednak są źródła, które podają nawet strefy od 7a, do 7b[19].

Ogólny opis:

Ten gatunek adiantum ma podobne pod względem grubości i koloru liście do poprzedniego opisanego gatunku, jednak mają one nieznacznie ciemniejszy kolor. Każdy z liścieni w stronę końca ma poszarpany jeden brzeg, na którym pojawiają się później kupki zarodnionośne. Nie są tak mocno pierzaste, układają się podobnie jak u popularnej u nas paproci – Nefrolepis’a. Mają do 30 cm[9]lub 60 cm[12] długości.

Uprawa:

Jak wspomniałam na początku, nie ma zbyt wielu źródeł na temat uprawy tej paproci, a te, które udało mi się znaleźć wskazują, że warunki uprawy tego adiantum nie odbiegają w żaden sposób od uprawy adiantum raddianum[10]. Jedyną różnicą, jest jej większa wrażliwość na suche powietrze.

Ziemia powinna mieć domieszkę piasku oraz pH pomiędzy 5.5, a 7 [15]. U mnie rośnie w zwykłej ziemi uniwersalnej, jednak zastanawia mnie, czy nie czułaby się lepiej w bardziej wapiennym podłożu [17].

Najprościej rozmnaża się ją przez wysiew zarodników. Jako jedna z niewielu paproci rozmnaża się wytwarzając nowe rośliny na końcach swoich liści, po zetknięciu ich z ziemią. 

Niekropień owłosiony (Adiantum hispidulum)

Niekropień owłosiony zdecydowanie szybciej zdobywa popularność w naszych doniczkach. Tak jak inne gatunki adiantum nie jest to prosta roślina w uprawie, ale jej wygląd bardzo mocno kusi by ją mieć w doniczce. Swój drugi człon łacińskiej nazwy zawdzięcza sztywnym, brązowym włoskom na liściach[21].  

Adiantum hispidulum w szklarni ogrodu botaniczego we Wrocławiu

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Afryki, południowej części Indii i Nowej Zelandii [21]. Uciekła z upraw na Hawajach, gdzie stała się gatunkiem inwazyjnym [24]

Rośnie wzdłuż skalistych brzegów rzek, w zacienionych lasach [21]. Główne środowiska jej występowania to lasy deszczowe oraz eukaliptusowe[28]. 

Mrozoodporność:

Jej zakres występowania obejmuje  8-10 strefę USDA [21], może też rosnąć w strefie 7, jednak wymaga wtedy okrywania [25]. W uprawie, powinna mieć powyżej 10C.

Ogólny opis:

Młode liście niekropienia owłosionego mają odcień czerwieni, który wraz ze wzrostem staje się coraz bardziej zielony. Ostatecznie są one mocniej zielone i grubsze niż liście Adiantum klinowego oraz adiantum caudatum. Ich kształt przypomina wkładem wachlarze lub palce wzdłuż których są liścienie. W przeciwieństwie do poprzednio opisanych adiantum, posiada sztywne włoski na liściach[22]. Dorasta do 45 cm wysokości [22].

Uprawa:

Uprawa niekropienia owłosionego jest podobna jak do poprzednich roślin. Lubi dużą wilgotność i cyrkulację powietrza[21]. 

Podłoże powinien mieć przepuszczalne, ale jednocześnie stale wilgotne[21], podobno jest wyjątkowo jak na adiantum wytrzymała na suche podłoże[23, 26]. Ziemia, w której rośnie powinna mieć odczyn lekko kwaśny lub neutralny (między 5.5, a 6)[24, 25].

 Lubi półcieniste miejsca, na których do jego liści będzie czasami docierało światło [21]. Przy zbyt małej ilości światła, jego liście stają się wiotkie oraz małe, a przy zbyt dużej zsychają się na brązowo[24].

Odmiany:

Bonze Venus – odmiana o bardziej brązowych liściach.

[1]https://www.houseplantsexpert.com/delta-maidenhair-fern.html 

[2] https://plants.ces.ncsu.edu/plants/adiantum-raddianum/ 

[3]https://www.guide-to-houseplants.com/maidenhair-fern.html  

[4]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=b573  

[5]https://plantcaretoday.com/maidenhair-fern.html  

[6]http://plantfileonline.net/plants/plant_details/7  

[7]https://www.plantopedia.com/adiantum/ 

[8]https://www.cabi.org/isc/datasheet/3237#tosummaryOfInvasiveness 

[9]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200003519 

[10]https://indoor-plants.net/adiantum-caudatum/  

[12] http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Adiantum+caudatum 

[13] https://www.gardeningknowhow.com/ornamental/foliage/maidenhair-fern/maidenhair-fern-care.htm 

[14]https://www.backyardgardener.com/plantname/adiantum-caudatum-walking-fern/ 

[15]https://www.discoverlife.org/mp/20q?search=Adiantum+caudatum&mobile=close&flags=glean

[16]http://www.stuartxchange.org/Alambrillong-gubat.html 

[17]https://rbg-web2.rbge.org.uk/thaiferns/factsheets/index.php?q=Adiantum_caudatum.xml 

[18]https://www.researchgate.net/publication/322796910_Maiden_hair_ferns_Adiantum_L_Pteridaceae-Vittarioideae_of_North_East_India_diversity_phytochemistry_and_utilization 

[19]http://farm2.clik.com/ShadyPlants/photo_16183079.html 

[20]http://qktg.shnu.edu.cn/zrb/shsfqkszrb/ch/reader/create_pdf.aspx?file_no=201506010&flag=1&year_id=2015&quarter_id=6 

[21]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=285702 

[22]https://hardyferns.org/ferns/adiantum-hispidulum/ 

[23]http://anpsa.org.au/a-hisp.html 

[24]https://plants.ces.ncsu.edu/plants/adiantum-hispidulum/ 

[25]https://www.greenhousemag.com/article/adiantum-hispidulum/ 

[26]https://www.researchgate.net/publication/265972000_Note_on_Adiantum_hispidulum_Pteridaceae_a_new_record_species_to_Fern_Flora_of_Thailand <- naukowy bełkot <3 

[27]https://www.shootgardening.co.uk/plant/adiantum-hispidulum-bronze-venus 

[28]http://noosasnativeplants.com.au/plants/575/adiantum-hispidulum 

Szczawik (Oxalis)

Szczawik, jest raczej rozpoznawany pod łacińską i handlową nazwą Oxalis. Zazwyczaj znane są tylko te gatunki, które są uprawiane w doniczkach, podczas  gdy w Polsce również dziko występuje w różnych środowiskach: w lasach możemy znaleźć kwitnący na biało szczawik żółty, na nieużytkach rośnie szczawik zajęczy, a w naszych ogrodach występuje uciążliwy szczawik rożkowaty, o bordowych liściach.  Rodzaj ten obejmuje według różnych źródeł różną liczbę gatunków w zakresie od 500 do 800 [26]. Rozbieżność może wynikać z obecności podgatunków, które czasem są zaliczane mylnie jako gatunki.

W tym poście opiszę:

  1. Oxalis megalorrhiza
  2. Szczawik trójkątny (Oxalis triangularis)
  3. Szczwik czterolistny (Oxalis tetraphylla)

Oxalis megalorrhiza

Jest to dość mało popularny u nas szczawik, często występuje pod synonimem oxalis carnosa, ze względu na jego grube gruboszowate liście oraz pomyłkę, która nastąpiła wśród botaników. Po angielsku może również być nazywana Fleshy yellow sorrel[2]. Ze względu na jej samopylność, należy uważać na jej rozsiewanie się w kolekcji sukulentów [1]. 

Oxalis megalorrhiza. Kaktusiarnia w Rumii. Źródło: własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi ze wschodniej części Chili oraz Peru [1]. Gatunek ten może być inwazyjny, o czym w praktyce przekonano się na archipelagi Scilly [6]. W środowisku naturalnym rośnie na podłożu piaszczystym, pośród kamieni [5].

Mrozoodporność:

Jest to gatunek bardzo wrażliwy na mróz[7].

Ogólny opis:

Jej liście są grube, podobne do koniczyny z 3 liśćmi. mają gładką powierzchnię, brak włosków. Osiągają do 2 cm szerokości. W miarę wzrostu wytwarza pień, jednak ze względu na ciężar rośliny, z czasem się płoży, w efekcie czego osiąga do 10 cm wysokości [2]. Wytwarza gruby korzeń, podobny do marchewki [1]. Kwitnie żółtymi kwiatami[2], podobnie jak szczawik żółty. 

Uprawa:

Roślina ta wymaga dobrze przepuszczalnej ziemi z dużą ilością wody oraz słońca [2]. W przypadku przesuszenia, liście tego szczawika rozpadają się na części i odpadają [8]. Udało mi się przesuszyć już na samym początku uprawy, na szczęście jeśli zareagujemy wystarczająco szybko, to wypuszcza nowe liście. U mnie rośnie w mieszance piasku i ziemi w proporcji 3:1 oraz stoi na knocie. Jest to roślina, która zazwyczaj rośnie w ciągu lata, przechodząc zimą spoczynek, jednak może również żyć bez niego i rosnąć cały rok [2].

Rozmnażanie może odbywać się przez jej wysiew[4].

Oxalis megalorrhiza. Kaktusiarnia w Rumii… później wylądował na moim parapecie. Źródło:własne.

Szczawik trójkątny (Oxalis triangularis)

Szczawik trójkątny jest niezwykle popularną rośliną doniczkową, którą latem można wystawiać na zewnątrz, a zimą chować w suche i chłodne miejsce, w celu wprowadzenia ją w stanie spoczynku. Co ciekawe posiada dwa podgatunki, które różnią się czasem kolorem kwiatków oraz kształtem zielonych listków (działek) między płatkami. U podgatunku triangularis są one ostro zakończone oraz są dłuższe względem płatków, niż u papilionacea, u której mają również trochę inny – tępy kształt [13]. Na biało kwitnie tylko podgatunek triangularis[13].

Oxalis triangularis. Źródło:wikipedia.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Występuje w Brazylii, Boliwii, Paragwaju i Argentynie [9] na podmokłych terenach oraz bagnach wzdłuż brzegów strumieni [9].  W naturze rośnie na ilastym podłożu [14]. Jest obecna również w Luizjanie oraz na Florydzie, gdzie została sprowadzona jako roślina ozdobna a następnie rozprzestrzeniła się w środowisku naturalnym [11]. 

Mrozoodporność:

Jest nie odporna na mróz.

Ogólny opis:

Szczawik ten jest byliną [11], podobną do koniczyny. Nie ma łodygi, a jej liście wyrastają bezpośrednio z kłącza [11]. Podzielone są one na trzy części, z których każda ma  trójkątną blaszkę [11]. Są zazwyczaj koloru fioletowego [11] oraz osiągają maksymalnie do 6 cm [11]. Cała roślina dorasta do 20 cm. Kwitnie białymi, różowymi lub jasno-purpurowymi kwiatami, najczęściej w maju-czerwcu [11, 12]. 

Uprawa:

Szczawik trójkątny lubi częściowe zacienienie lub pełne nasłonecznienie, co oznacza, że można ją uprawiać na parapecie wschodnim, zachodnim lub południowym [12]. Roślina  ta nie musi przechodzić okresu spoczynku, o ile jest systematycznie podlewana [9]. Aby przeszła w stan spoczynku, należy przestać ją podlewać [9] na 1-2 miesiące. Powinna rosnąć w podłożu lekko zasadowym lub neutralnym [12]. Powinno być również lekko przepuszczalne, dlatego czasem ziemia uniwersalna może być zbyt mocno zbita i wymaga wymieszania z piaskiem lub perlitem [12].

Można ją rozmnażać przez oddzielenie nowych cebulek.  

Oxalis Triangularis 'Birgit’ – zielony kolor liści

Szczwik czterolistny (Oxalis tetraphylla)

Jeśli chodzi o tego szczawika, to posiada synonimiczną nazwę oxalis deppei, pod którą jest bardziej znany [15]. Inaczej nazywany jest Iron cross[22]. W różnych źródłach można również znaleźć, że są to dwie różne, ale podobne rośliny [19]. Co ciekawe jego liście mogą być jedzone jako warzywa [19]. Jest to gatunek, który może się mieszać z innymi szczawikami, z czego powstają niepłodne rośliny [21]. W naszych doniczkach praktycznie nie występuje gatunkowy szczawik czterolistny, zazwyczaj jest to odmiana iron cross. Czasem mutuje ona w zwykłego szczawika czterolistnego.

Oxalis tetraphylla „iron cross”. Ogród prywatny. Źródło: pozyskane od właściciela.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Szczawik ten pochodzi z Meksyku oraz Guatemala [17]. Rośnie również w Panamie, gdzie uciekł z upraw [17].

Mrozoodporność:

Podobno zakres jego występowana obejmuje strefu od 8a, do 10b, co oznacza, że może znosić lekkie przymrozki[22]. 

Ogólny opis:

Podobnie jak Szczawik trójkątny, szczawik deppego, nie posiada łodygi, a jego liście wyrastają bezpośrednio z bulwy[16]. Z jednej zazwyczaj może rosnąć 6-7 liści, które są koloru zielonego, z bordową częścią w środku [16]. Są one podzielone na 4 części[16]. Cała roślina dorasta do 30 cm [16], więc jest nieznacznie wyższa od poprzednio opisanego szczawika.  Na nieznacznie wyższej łodyżce rosną kwiaty [16] o kolorze od różowego do lawendowego [17]. 

Kwiaty Oxalis tetraphylla. Źródło:własne.

Uprawa: 

Jest to roślina, która nie odbiega jeśli chodzi o wymagania w uprawie od Szczawika trójkątnego. Zdaje mi się, że woli jednak większe nasłonecznienie, więc o ile nie stoi na południowym oknie, to może się mocno wyciągać. Lubi regularne, ale umiarkowane podlewanie, jeśli przestaniemy ją podlewać jesienią oraz postawimy w chłodnym miejscu do 15C, to przejdzie w stan spoczynku. Zarazem latem jak i zimą trzeba uważać, aby nie przelać jej, podlewając dopiero po przeschnięciu ziemi. O ile w przy szczawiku trójkątnym, nie ma znaczenia czy przejdzie okres spoczynku, czy nie, to ta roślina traci swój ładny pokrój, przy braku przechłodzenia [24]. Jest bardzo tolerancyjny względem podłoża, może być uprawiany w zwykłej ziemi uniwersalnej, jednak woli bardziej przepuszczalne podłoża [25]. 

Można ją rozmnażać przez oddzielenie nowych cebulek[24].  

[1] https://www.pacificbulbsociety.org/pbswiki/index.php/SouthAmericanOxalis 

[2] http://www.bihrmann.com/caudiciforms/subs/oxa-meg-sub.asp 

[3] https://www.inaturalist.org/taxa/129066-Oxalis-megalorrhiza <- dużo zdjęć

[4] https://davesgarden.com/guides/pf/go/159706/ 

[5] https://www.biodiversitylibrary.org/page/2392005#page/72/mode/1up 

[6] http://www.seasonalwildflowers.com/fleshy-yellow-sorrel.html 

[7]https://books.google.pl/books?id=nJ3YP28EjscC&pg=PA303&lpg=PA303&dq=Fleshy+Yellow-sorrel&source=bl&ots=jgJ_vHFztQ&sig=ACfU3U3fQzD_uiyAN77VSLJ-QhSx947GOw&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwirobbExJLlAhWHposKHchkDZIQ6AEwGnoECAkQAQ#v=onepage&q=Fleshy%20Yellow-sorrel&f=false 

[8]http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.670.7611&rep=rep1&type=pdf 

[9] https://www.pacificbulbsociety.org/pbswiki/index.php/SouthAmericanOxalis 

[10] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/tro-23700250?ref=tpl1 

[11]https://www.biodiversitylibrary.org/page/28528771#page/146/mode/1up <-klucz

[12] https://www.rhs.org.uk/Plants/63222/i-Oxalis-triangularis-i-subsp-i-papilionacea-i/Details 

[13] https://www.biodiversitylibrary.org/page/28528792#page/166/mode/1up 

[14] https://www.biodiversitylibrary.org/page/9309167#page/832/mode/1up 

[15] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2394281?ref=tpl1 

[16] https://www.biodiversitylibrary.org/page/53528113#page/432/mode/1up 

[17] https://www.biodiversitylibrary.org/page/2652888#page/28/mode/1up 

[18] https://www.biodiversitylibrary.org/page/27998121#page/846/mode/1up 

[19] https://www.biodiversitylibrary.org/page/28701669#page/160/mode/1up 

[20] https://www.biodiversitylibrary.org/page/45099991#page/87/mode/1up 

[21] https://www.biodiversitylibrary.org/page/12944743#page/396/mode/1up 

[22] https://davesgarden.com/guides/pf/go/1242/ 

[23] https://atlas-roslin.pl/gatunki/Oxalis_deppei.htm <- polskie źródło, nie zawarłam stąd żadnych informacji, więc można traktować jako dodatkową literaturę.

[24]https://www.plantopedia.com/oxalis-tetraphylla/ 

[25] https://pfaf.org/User/plant.aspx?latinname=Oxalis+tetraphylla [26] http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.670.7611&rep=rep1&type=pdf

Smużyna (Callisia)

Smużyna jest blisko spokrewniona z trzykrotką. Wyróżniają się dużym podobieństwem, przez co często są z sobą mylone. Przedstawiciele obu rodzajów posiadają podobne wymagania, więc zapewne jeśli ktoś uprawia z sukcesem trzykrotki to nie będzie miał problemów ze smużyną. Łacińska nazwa rodzaju Callisia pochodzi od greckiego słowa 'kallos’, co oznacza piękny [1]. Zaliczanych jest do niego  około 16 gatunków [6].

  1. Callisia navicularis
  2. Callisia repens
  3. Callisia fragrans
  4. Callisia soconuscensis

Callisia navicularis

Callisia navicularis jest jeszcze dość mało popularną rośliną w uprawie, jednak cieszy się szybko rosnącą popularnością. Często mylnie zalicza się ją do trzykrotek, co jest związane z historycznym przydziałem tej rośliny do  rodzaju Tradescantia[7], a nie z jej podobieństwem do trzykrotek, które jest trochę mniejsze niż w przypadku innych smużyn. Po angielsku nazywana jest jako Chain Plant [1]. Nazwa rodzajowa navicularis pochodzi od łacińskiego słowa navis, czyli łódź, co nawiązuje do kształtu jej liści [1]. W różnych źródłach można znaleźć różne sprzeczne informacje na temat uprawy tej rośliny [3 i 5].

Callisia navicularis.Ogród Botaniczny UJ. Źródło:własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z meksyku [1], ale niestety nie udało mi się znaleźć w jakich środowiskach występuje.

Mrozoodporność:

Jej obszar występowania obejmuje strefy mrozoodporności od 9a do  11b, co oznacza, że może znosić przymrozki, aż do -9 C [3]. Inne źródło podaje, że występuje tylko w strefie 11 – nie przeżyje przymrozków[5].

Ogólny opis:

Callisia navicularis jest wiecznie zieloną, pół-płożącą rośliną [2] o cechach wyglądu typowych dla sukulentów [3]. Posiada ciasno ułożone na łodyżce lancetowate liście[1]. Są grube, podobne jak u gruboszy, bez włosków, siedzące [1], o kolorze w zależności od naświetlenia od zielonego do ciemnofioletowego [2]. Osiągają do 3 cm długości i 1 cm szerokości [2]. Kwitnie różowymi, niedużymi kwiatami, z których każdy utrzymuje się tylko przez jedną dobę [1]. 

Podobno ten gatunek smużyny wykazuje sporą zmienność w zależności od warunków środowiska [2]. 

Uprawa:

Roślina ta przepada za wystawą słoneczną lub z lekkim zacienieniem, dlatego najlepiej będzie się czuła przy południowym lub wschodnim oknie [1, 3]. Callisia navicularis lubi umiarkowane podlewanie oraz jest odporna na przesuszenie [1]. Woli o wiele mniej wody niż inne trzykrotki, dlatego na pewno o wiele łatwiej ją przelać niż zasuszyć. Zimą należy ją nawadniać trochę oszczędniej [3].

Lubi przepuszczalną ziemię [1] o kwaśnym odczynie (pH=5-6) [3], jednak u mnie się sprawdza zwykłe podłoże z piasku oraz ziemi uniwersalnej. 

Należy ją rozmnażać przez sadzonki zielne lub podział rośliny[2] .

Smużyna płożąca (Callisia repens)

Smużyna płożąca ze względu na swoje filigranowe kształty oraz małe wymagania uprawowe jest najbardziej popularną w uprawie smużyną. Może być mylona z trzykrotką, ponieważ wygląda na miniaturową odmianą trzykrotki wężykowej, posiada nawet synonim: Tradescentia Callisia[9, 13]. Po angielsku nazywa się ją turtle vine lub Inch plant [9]

Callisia repens. Źródło:własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Południowej Ameryki oraz południowej części Północnej Ameryki [9], została wprowadzona do naturalnego środowiska w Zachodnich Indiach [8]. W południowej Afryce, w Chinach oraz na Kubie jest uznawana za gatunek inwazyjny [12].W naturalnym środowisku rośnie w miejscach zacienionych o skalistym lub żwirowym podłożu [8]. Można ją spotkać w gajach cytrusowych [8].

Mrozoodporność:

Preferuje klimat z temperaturą w zakresie 15-35C [12]. Inne źródła wskazują, że występuje w strefie 9a, czyli znosi przymrozki do -6.7C[14].

Ogólny opis:

Smużyna płożąca tak jak nazwa wskazuje płoży się po ziemi [8]. Dorasta do 10 cm wysokości [9], a jej  pędy mogą osiągać nawet 1,2m [9]. Na ich końcach mogą się pojawiać białe kwiatki [8].Liście ma ułożone naprzemianlegle –  zmniejszają się ku wierzchołka wzrostu [8]. Mają kształt podobny jak u trzykrotki wężykowej, jednak są znacznie mniejsze. Osiągają do 3.5 cm długości oraz 1 cm szerokości [8].

Uprawa:

Uwzględniając warunki w naturalnym środowisku, sprzyja jej  uprawa w średnio umiarkowanym nasłonecznieniu, czyli na wystawie wschodniej  lub zachodniej. 

Należy ją odlewać po przeschnięciu podłoża, niezbyt dobrze znosi mocne przesuszenie. W przypadku braku wody, zasychają jej wierzchołki oraz staje się podatna na szkodniki. 

Ziemia  powinna być kwaśna lub nawet bardzo kwaśna i przepuszczalne, dlatego najlepszym dla niej podłożem będzie jest torf zmieszany ze żwirkiem lub perlitem [12]. 

Odmiany:

‘Bianca’

‘Pink lady’

Złoty wąs (Callisia fragrans)

Po angielsku nazywa się ją Basket plant [16]. Jest popularną rośliną w uprawie, co doprowadziło do jej rozprzestrzenienia się w niektórych krajach w warunkach naturalnych jako gatunek ekspansywny [18, 22]. Aktualnie często uprawia się ją  jako roślinę doniczkową w Rosji [22]. To jedyna smużyna, której właściwości lecznicze zostały potwierdzone naukowo [16, 20]. 

Callisia fragrans. Ogród Botaniczny UJ. Źródło:własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Złoty wąs jest endemitem pochodzącym z Meksyku [15, 16]. Występuje również we wschodniej części Indii, w niektórych miejscach USA [16] oraz we wschodniej części Australii, gdzie jest nawet gatunkiem inwazyjnym[18]. Najczęściej można ją spotkać w zaroślach lub młodych lasach [19].

Mrozoodporność:

Występuje w strefach klimatycznych od 9 do 11, co oznacza, że może znieść lekkie przymrozki [17]. Inne źródła wskazują na strefy 10b-11[19]. 

Ogólny opis:

Jest to wiecznie zielona roślina, płożąca, której pędy osiągają do 1m długości[15].Liście charakteryzują się spiralnym ułożeniem oraz lancetowatym, podobnym do łódki kształcie. Barwa zależy od kilku czynników. Wystawione na intensywne światło posiadają zielonopurpurowy kolor, przy mniejszym nasłonecznieniu – zielony.  Nie mają owłosienia [19] oraz osiągają do 30 cm długości i 5 cm szerokości [15]. Zakwita białymi kwiatami ułożonymi na wiechach [15]. 

Sądzę, że przypomina swoim wyglądem reo meksykańskie, które dodatkowo puszcza długie pędy jak zielistka z nowymi roślinami na końcach oraz jest zielone.

Uprawa:

Złoty wąs jest łatwą rośliną w uprawie. Lubi wystawę wschodnią lub zachodnią, jednak może również dać radę na innych parapetach [17] o ile przez 3-4 godziny stoi w słońcu [21]. Powinna być systematycznie podlewana, najlepiej po przeschnięciu podłoża. Nie przepada za zastojem wody, na który może reagować gniciem korzeni [17]. Zimą przy temperaturze 10-15C przez miesiąc do dwóch przechodzi okres uśpienia [17]. Podłoże powinno być bogate w związki organiczne, najbardziej optymalne pH jest w przedziale 6.1-7.8, dlatego dobrze rośnie w podłożu uniwersalnym [17].

Odmiany:

Melnikoff – ma jasne paski na liściach, które nie ulegają regresji  [17].

Callisia soconuscensis

Ten gatunek posiada kilka synonimów (Tradescantia congesta, Callisia congesta), jednak pod żadnym nie udało mi się zbyt dużo znaleźć na temat uprawy tej rośliny. Czasem jest określana jest w sprzedaży jako Dragon tail. Cieszy się u nas coraz większą popularnością.

Callisia soconuscensis. Źródło:własne

Pochodzenie i miejsca występowania:

Roślina ta pochodzi z Meksyku [29], jednak nie zdołałam ustalić w jakim środowisku występuje. 

Mrozoodporność:

Jej obszar występowania obejmuje od strefy 9a do 11, co świadczy, że znosi lekkie przymrozki [27].

Ogólny opis:

Wyglądem przypomina zwykłą. zieloną trzykrotkę. Liście tej smużyny są podobnej wielkości jak trzykrotki pasiastej, są w kolorze zielonym, z bordowymi przebarwieniami na brzegach, lekko pofalowane. Kwitnie na biało.

Uprawa:

Powinna rosnąć na wystawie południowej, wschodniej lub zachodniej [28]. Lubi umiarkowane podlewanie. U mnie wystarcza jej uniwersalne podłoże i uprawa w podobny sposób jak trzykrotki lub innych smużyn.

Odmiany:

Variegata – odmiana z jasno-żółtymi paskami.

[1] https://www.smgrowers.com/products/plants/plantdisplay.asp?plant_id=4435 

[2]http://www.llifle.com/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Commelinaceae/17368/Callisia_navicularis 

[3]https://worldofsucculents.com/callisia-navicularis-chain-plant/ 

[4]https://books.google.pl/books?id=nz71CAAAQBAJ&pg=PA351&dq=Callisia+navicularis&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiZ7LrJv_jkAhXNpIsKHfoGBlwQ6AEIKTAA#v=onepage&q=Callisia%20navicularis&f=false 

[5]https://davesgarden.com/guides/pf/go/76438/ 

[6]https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?name=Commelinaceae 

[7]https://getd.libs.uga.edu/pdfs/bergamo_stephanie_200312_phd/bergamo_stephanie_200312_phd.pdf 

[8] http://efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=220002158  

[9] https://worldofsucculents.com/callisia-repens-turtle-vine/ 

[10]https://books.google.pl/books?id=nz71CAAAQBAJ&pg=PA351&dq=Callisia+navicularis&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiZ7LrJv_jkAhXNpIsKHfoGBlwQ6AEIKTAA#v=onepage&q=Callisia%20navicularis&f=false 

[11] http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:171826-1  <- obszar występowania 

[12] https://tools.bgci.org/plant_details.php?plantID=943 

[13]http://www.catalogueoflife.org/annual-checklist/2014/details/species/id/9738555/synonym/9882014 

[14] https://garden.org/plants/view/87910/Inch-Plant-Callisia-repens/ 

[15] http://efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=222000018  

[16] https://www.researchgate.net/publication/331589119_Callisia_Fragrans_Medicinal 

[17] https://www.epicgardening.com/callisia-fragrans/ 

[18] https://keyserver.lucidcentral.org/weeds/data/media/Html/callisia_fragrans.htm 

[19] https://www.cabi.org/isc/datasheet/112884 

[20] https://link.springer.com/article/10.1007/s10600-007-0098-x 

[21] https://www.plantsrescue.com/callisia-fragrans/ 

[22] https://gd.eppo.int/taxon/CILFR 

[23] https://bie.ala.org.au/species/http://id.biodiversity.org.au/node/apni/2919874 

[24] https://www.biodiversitylibrary.org/page/46684764#page/91/mode/1up 

[25] https://www.biodiversitylibrary.org/page/9252838#page/210/mode/1up 

[26] https://garden.org/plants/view/112120/Basket-Plant-Callisia-fragrans/ 

[27]https://garden.org/plants/view/333958/Callisia-soconuscensis/ 

[28]https://davesgarden.com/guides/pf/go/210259/ 

[29]http://plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:42457-2 

Trzykrotka (Tradescantia) cz. 2

Trzykrotka to rodzina bylin obejmujących około 60 gatunków roślin. 17 z nich rośnie w Stanach Zjednoczonych [1]. Poza gatunkami z części 1 oraz z poniższej w ogórkach uprawiana jest jeszcze trzykrotka Wirginijska. W poniższym poście opiszę:

  1. Tradescantia pallida
  2. Tradescantia zebrina
  3. Tradescantia cerinthoides

Trzykrotka purpurowa (Tradescantia pallida)

Jest to bardzo popularny gatunek w naszych domach. Inaczej, dość mylnie nazywany sekrezją  purpurową, co jest związane z jej poprzednią nazwą Setcreasea purpurea[2]. Jej angielskie nazwy to purple queen oraz purpleheart [4]. Jest to roślina nie tylko do naszych doniczek w mieszkaniu, ale również dobrze się sprawdza w skrzynkach na balkonach.

Dotychczas powstało wiele prac naukowych na temat tej rośliny, związanych z zawartymi w niej związkami[10].

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Meksyku [6]. Występuje również w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Indiach Zachodnich, Republice Południowej Afryki, na Wyspach Kanaryjskich, Maderze i Birmie. W niektórych rejonach ( Kuba, Portoryko i Wyspy Dziewicze) jest gatunkiem inwazyjnym [6]. Zgodnie z bazą roślin inwazyjnych zamieszkuje wszystkie kontynenty świata[6].

Rośnie w przymorskich lasach, wzdłuż poboczy dróg, obszarów nadbrzeżnych i lasów przybrzeżnych [6]. Naturalnie występowania w wiecznie zielonych, twardolistnych lasach [13].

Mrozoodporność:

Występuje od 7 do 10 strefy mrozoodporności[5], ale w chłodniejszym klimacie hodowana jest w doniczkach. Temperatura w obszarach w których rośnie nie spada poniżej 10C[6].

Ogólny opis:

Jest to płożąca lub w doniczkach zwisająca roślina. Kolor całej  rośliny jest silnie purpurowy. Liście są siedzące, ułożone skrętolegle, mają włoski trochę w mniejszej ilości niż trzykrotka włochata[3]. Osiągają wymiary 3cm x 15cm. Łodygi są również owłosione oraz bardzo kruche [5]. osiągają do 40 cm długości. Na początku wzrostu pędy są wzniesione, a wraz ze wzrostem coraz mocniej się kładą i są płożące [9]. Czasem zakwita pojedynczymi kwiatami  na końcach pędów [3]. 

Uprawa:

Jest dość łatwą rośliną w uprawie. Lubi stanowiska silnie nasłonecznione, najlepiej rośnie od strony południowej [5]. Może również stać na wschodnim lub zachodnim parapecie, ale spowoduje to że będą bardziej zielone [5]. Lubi umiarkowane podlewanie[5], raczej nie więdnie po przesuszeniu. Powinno się ją podlewać po przeschnięciu ziemi na głębokość 2.5 cm [7]. Naturalnie rośnie na różnego rodzaju gliniasto-piaszczystej ziemi o pH 5-7,8, a w domach wystarcza jej ziemia uniwersalna [6]. Inną, bardziej złożoną propozycją na podłoże jest mieszanka na podstawie mchu torfowca taka jak dla fiołka afrykańskiego [11].

Najlepiej nadaje się do wiszących doniczek. Powinna być systematycznie przycinana, dzięki czemu zachowuje swój zwarty pokrój. Ucięte gałązki, wystarczy włożyć do ziemi, aby się ukorzeniły[8]. Roślina ta może również sama się ukorzeniać na węzłach po kontakcie z ziemią [13].

Jeśli chodzi o jej toksyczność, to należy uważać na jej soki przy złamaniu, podobno może działać drażniąco na skórę [11].

odmiany:

Variegata

pink stripes

Trzykrotka pasiata (Tradescantia Zebrina)

Raczej nie ma problemów z systematyką tej rośliny. Posiada tylko jeden synonim nazwy łacińskiej. Zaliczana była kiedyś do rodzaju Cyanotis [15] oraz Zebrina [20]. O ile niewiele ludzi wie o rodzaju Cyanotis, to wiele razy słyszałam określenie pasiatka, pochodzące od nazwy Zebrina[26]. Po angielsku nazywana jest inch plant, Sebrina lub wandering-Jew [18]. 

Podobnie jak poprzednia roślinna podlega wielu badaniom pod kątem zawartych w niej substancji i możliwości ich zastosowania [25].

Tradescantia Zebrina. Palmiarna w Gliwicach. Źródło: własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Meksyku i Kolumbii [16]. Występuje również w Afryce[17] i innych tropikalnych regionach [17]. Może być inwazyjny, co widać już w Australii, Indiach Zachodnich oraz na Hawajach [20]. Zgodnie z bazą roślin inwazyjnych zamieszkuje wszystkie kontynenty świata[20].

Rośnie w zacienionych, wilgotnych środowiskach [20]. Porasta pobocza dróg, busz miejski, roślinność nadbrzeżną, otwarte lasy i lasy w subtropikalnych i cieplejszych regionach umiarkowanych. Jako roślina ogrodowa powszechnie występuje na obszarach nietkniętych lub obszarach trudno dostępnych (strome brzegi, zarośla itp.)[20].

Mrozoodporność:

Roślina ta występuje w strefach mrozoodporności od 9a do 11, jednak nie przepada za przymrozkami [22].

Ogólny opis:

Roślina zielna z pełzającymi łodygami zakorzeniającymi się w węzłach[17]. Nie ma włosków [17]. Osiąga kilkanaście cm wysokości i do 60 cm długości [23]. Liście są w paski zielono-białe, pod spodem mają purpurowy kolor. Zazwyczaj mają kształt owalno-eliptyczny. Osiągają do 3 cm szerokości na 9 cm długości. Różowe kwiaty umiejscowione są na końcach i w kątach pędów [19, 21].

Uprawa:

Jest to roślina, którą można uprawiać na stanowiskach intensywnie nasłonecznionych. Woli jednak mniej słońca niż trzykrotka purpurowa, dlatego dobrze się czuje również na wschodniej i zachodniej wystawie [21]. W mniejszym nasłonecznieniu traci swoje kolory [21]. Jeśli chodzi o podlewanie, to lubi mieć wilgotne podłoże, jednak lepiej ją podlewać po przeschnięciu ziemi [23]. Zimą trzykrotki powinny być mniej intensywnie podlewane[33].

Ziemia powinna mieć pH od 6,1 do 7,8, dobrze się sprawdza zwykła ziemia uniwersalna [22].

Łodygi ukorzeniają się w węzłach [21], wręcz co jakiś czas powinno się przycinać dłuższe pędy i ukorzeniać, ponieważ pozwala to zachować ładny pokrój rośliny w doniczce wiszącej.

Tradescantia cerinthoides 

Niestety nie znalazłam jej polskiej nazwy. Innym jej łacińskim synonimem jest Tradescantia blossfeldiana, którego źródła pewnie można szukać w większej ilości kwiatków niż u innych trzykrotek[27].  

Epitet „cerinthoides” oznacza „podobny do ziaren pyłku”, prawdopodobnie nawiązując do moniliform. Te włosy mają zastosowanie w celu symulacji ziaren pyłku i oszukiwania zapylaczy podczas odwiedzania kwiatów Commelinaceae [34].

Tradescantia cerinthoides . Palmiarna w Gliwicach. Źródło: własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Roślina ta pochodzi z  Brazylii i Urugwaju[28]. W Nowej Zelandii oraz Australii jest uciekinierem z upraw w ogrodach [29]. 

Można ją znaleźć na murawach w pełnym słońcu lub w zacienionych warunkach. Występuje również na wydmach w południowej Brazylii[34].

Mrozoodporność:

Niewiele źródeł podaje jej mrozoodporność. Podobno ma ona zakres stref 9-11 strefy [31,32].

Ogólny opis:

Jest to wieloletnia roślina zielna. Jej liście są lancetowato-eliptyczne do wąsko-jajowatych, Osiągają rozmiary do ok. 40 mm długości i 25 mm szerokości. Górna powierzchnia blaszki jest w kolorze szaro-zielonym, a dolna fioletowo-białym. Dolna powierzchnia jest pokryta białymi włoskami [30]. 

Kwiaty są w grupach na końcach pędów.

Uprawa:

Jest to łatwa w uprawie roślina. Może rosnąć na wystawie południowej oraz wschód-zachód. Lubi umiarkowane podlewanie po przeschnięciu. Zimą trzykrotki powinny być mniej intensywnie podlewane[33]. Powinna mieć ziemię piaszczysto-gliniastą o pH w zakresie 4.5-7.5 [31].

Uwagi:

Trzykrotki poza tym, że są łatwymi do uprawy roślinami, to są bardzo odporne na szkodniki.

[1] https://www.biodiversitylibrary.org/page/9251175#page/109/mode/1up 

[2] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270389  

[3]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.fna022_tradescantia_pallida?searchUri=genus%3DTradescantia%26species%3Dpallida 

[4]https://www.gbif.org/species/2765221 

[5]https://wimastergardener.org/article/purple-heart-tradescantia-pallida/ 

[6]https://www.cabi.org/isc/datasheet/117574 

[7]https://www.epicgardening.com/tradescantia-pallida/ 

[8]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=260275&isprofile=0&letter=T 

[9]http://www.flowersofindia.net/catalog/slides/Purple%20Heart.html 

[10]http://www.stuartxchange.org/PurpleHeart 

[11]https://www.guide-to-houseplants.com/tradescantia-pallida.html 

[12]https://www.smgrowers.com/products/plants/plantdisplay.asp?plant_id=1560 

[13]https://www.biodiversitylibrary.org/page/58567906#page/147/mode/1up 

[14] https://www.biodiversitylibrary.org/page/388050#page/164/mode/1up <- fajny klucz do oznaczania między innymi trzykrotek

[15]http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270513 

[16] https://wcsp.science.kew.org/namedetail.do?name_id=270513 

[17] http://www.ville-ge.ch/musinfo/bd/cjb/africa/details.php?langue=an&id=11571 

[18] https://www.gbif.org/species/2765359 

[19]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.fna022_tradescantia_zebrina?searchUri=genus%3DTradescantia%26species%3Dzebrina http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=222000439 

[20]https://www.cabi.org/isc/datasheet/110354 

[21]https://wimastergardener.org/article/tradescantia-zebrina/ 

[22] https://davesgarden.com/guides/pf/go/596 

[23]https://worldofsucculents.com/tradescantia-zebrina-inch-plant/ 

[24]http://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?kempercode=d681 

[25]http://www.stuartxchange.com/Sebrina.html 

[26]https://www.biodiversitylibrary.org/page/46684764#page/91/mode/1up 

[27]http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270202 

[28]https://www.gbif.org/species/2765318 

[29]http://nzpcn.org.nz/flora_details.aspx?ID=4222 

[30]http://plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au/cgi-bin/NSWfl.pl?page=nswfl&lvl=sp&name=Tradescantia~cerinthoides 

[31]https://www.backyardgardener.com/plantname/tradescantia-cerinthoides-variegata-tradescantia/ 

[32]https://www.growplants.org/growing/tradescantia-cerinthoides 

[33]http://grow.ars-informatica.ca/plant.php?L=243&nm=Tradescantia%20cerinthoides 

Trzykrotka (Tradescantia)

Trzykrotka to rodzina bylin obejmujących około 60 gatunków roślin. 17 z nich rośnie w Stanach Zjednoczonych [1]. Posiada ona wiele odmian, niektóre są tak do siebie podobne, że ciężko je odróżnić. Na temat trzykrotki zrobię kilka wpisów, ponieważ różnorodność uprawianych przez nas gatunków jest tak duża, że nie zdajemy sobie z tego sprawy.

W tym wpisie przybliżę wam gatunki:

  1. Trzykrotka włochata
  2. Reo meksykańskie
  3. Trzykrotka wężykowata

Jeśli chodzi o ogólne uwagi do uprawy wszystkich trzykrotek, to warto pamiętać, że dobrze jest je wystawić latem na zewnątrz [5], poprawia to w znaczącym stopniu kondycję roślin oraz ich wygląd. Dodatkowo należy pamiętać, że sa to raczej zdrowe rośliny, które nie chorują. Mimo to czasami zdarza się, że przez nadmierne podlewanie złapią chorobę grzybową lub przy suchym powietrzu zaatakuje je przędziorek.

Trzykrotka włochata (Tradescantia sillamontana)

Trudno tą trzykrotkę pomylić z innymi gatunkami, ze względu na jej niezwykłe liście. Jest jedną z najlepiej przystosowaną do suchych warunków gatunkiem trzykrotki. Jest to jedna z trzech trzykrotek występujących w Meksyku[1]. Jeśli chodzi o synonimy, to posiada tylko jeden Tradescantia pexata[5], dzięki czemu rzadko jest mylona. Po angielsku określana jest jako White Velvet lub Cobweb Spiderwort[8]. Jej nazwa gatunkowa “sillamontana” pochodzi od nazwy Cerro de la Silla, czyli góry w kształcie siodła (silla po hiszpańsku „krzesło”) sąsiadującej z miastem Guadalupe w Nuevo Leon w Meksyku[6]. 

Trzykrotka włochata. Źródło własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Trzykrotka ta pochodzi z gór Nuevo Leon w Meksyku[6]. Występuje również w południowej Kanadzie do Argentyny [5].

Mrozoodporność:

Jej obszar występowania obejmuje strefy od 10a, do 11b, czyli rośnie w klimacie gdzie ochłodzenie zimą osiąga od -1.1°C do 10°C[5]. Inne źródła podają mrozoodporność nawet do 7 strefy USDA [6]. Jeszcze inne podają strefy od 8b, do 11[7].

Ogólny opis:

Roślina ta jest bardzo charakterystyczna, Jej liście, pędy i pąki są pokryte białymi, długimi, miękkimi włoskami. Liście tej rośliny są w kolorze zielonym, jednak w silnym słońcu mogą nabierać purpurowej barwy [5]. pędy mogą osiągać do 40 cm, najpierw są wyprostowane, a wraz z nowym przyrostem kładą się się na ziemi. Liście są mięsiste i jajowate, osiągają długość 3-7 cm[2]. Latem roślina kwitnie różowymi kwiatkami[3,2] w kątach liści[4].

Trzykrotka włochata. Ogród Botaniczny UJ. Źródło własne.

Uprawa:

Jest to roślina lubiąca dużo światła słonecznego, dlatego najlepiej rośnie na wschodnim, zachodnim lub południowym parapecie [5]. Nie przepada za zbyt dużą ilością wody, w czasie wzrostu lubi umiarkowane podlewanie. Jest to jedna z roślin, które lepiej przesuszyć niż przelać. Zimą, o ile obniży się jej temperaturę otoczenia, należy bardzo mocno ograniczyć jej podlewanie, tak by ziemia była praktycznie sucha [2]. 

Jeśli chodzi o ziemię, to lubi mieć dobry drenaż na dnie doniczki, a mieszanka w której rośnie powinna zawierać ⅓ piasku, perlitu lub żwirku [2]. Inne źródło poleca ziemię kompostową z dużym udziałem gliny [5]. pH gleby powinno być kwaśne o wartościach od 5 do 6 [5], chociaż inne źródła podają pH 6.5 – 7.1 [9]. U mnie rośnie dobrze, w zwykłej uniwersalnej ziemi.

Z doświadczenia zauważyłam, że najlepiej ukorzenia się od razu w ziemi, jeśli spróbujemy ukorzenić ją w wodzie, to dolne liście będą gniły.

Do ciekawostek należy to, że podobno może ta roślina przemarzać przy małych przymrozkach, ale okryta powinna odrosnąć[6].

Reo meksykańskie (Tradescantia spathacea)

Jest to “taka większa wersja trzykrotki”, której polska nazwa prawdopodobnie wzięła się od jej łacińskiego synonimu Rhoeo spathacea[10] oraz od kraju z którego pochodzi. Epitet gatunku „spathacea” oznacza „ze spatką”, opisując przylistek przypominający spathe trzymający kwiaty[16]. Spathe to taka pochwa jak czerwona część w kwiatach anthurium. Inaczej, często jest po angielsku określana jako Moses-in-the-cradle, oyster-plant lub boat-lily [13]. W niektórych rejonach świata może być gatunkiem inwazyjnym [15]. Może powodować alergie kontaktowe. 

Reo meksykańskie. Palmiarnia w Gliwicach. Źródło: własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Występuje od południowego Meksyku do Guatemala [11] i w Indiach Zachodnich[13]. Jest to roślina malo wybredna jeśli chodzi o miejsca wzrostu. Rośnie na dobrze przepuszczalnej ziemi, na skałach, może rosnąć w piasku lub w skałach koralowych. Rośnie w lasach[15].

Mrozoodporność:

Występuje w strefach od 9 do 12, co oznacza, że może przeżyć lekkie przymrozki [17].

Ogólny opis:

Roślina jest raczej wyprostowana, rzadko ukorzenia się płożąc, w węzłach tak jak inne trzykrotki. Jej łodygi są krótkie, osiągają do 15 cm [14]. Cała roślina może osiągać do 50 cm [16].Liście ułożone są spiralnie, zazwyczaj na wierzchu są zielone, a pod spodem fioletowe osiągają wymiary 35cm x 5 cm. Tworzą coś na kształt silnie zbitej rozety [16].  Kwitnie w kątach liści tworząc pochewki zawierające kilka białych kwiatków[13].

Uprawa:

Jest to szybkorosnąca roślina. Lubi słoneczne lub umiarkowanie słoneczne parapety[16]. Podobno formy z białymi paskami wolą po południu mieć trochę cienia [17].

Reo jest mało wymagające jeśli chodzi o ziemię, jednak należy pamiętać o bardzo dobrym drenażu ziemi, tak by nie gniły jej korzenie[16].

Należy je podlewać dopiero po przeschnięciu podłoża[17]. Może być uprawiane w płytkich donicach do 20 cm [17]. 

Odmiany:

Concolor – posiada całe zielone liście[17]

vittata – posiada żółte paski[17]

Flame [18]

Hawaiian Dwarf [19]

Vittata [20]

Sitara Gold [21]

Tricolor

Reo meksykańskie 'Tricolor’. Źródło własne.

Trzykrotka białokwiatowa (Trzykrotka wężykowata, Tradescantia  fluminensis)

Jest to roślina, która posiada również bardzo popularny synonim Tradescantia albiflora, którego zamienne używanie może wprowadzać w błąd [31]. Roślina posiada jeszcze kilka synonimów, jednak nie są one aż tak popularne [31]. Z angielskiego nazywana jest spiderwort lub white flowered wandering Jew [22]. Jest znaczącym chwastem środowiskowym w Wiktorii i Nowej Południowej Walii, chwastem środowiskowym w Australii Południowej, Queensland i Tasmanii oraz potencjalnym chwastem środowiskowym w Australii Zachodniej [22], stwarza to szczególne zagrożenie ze względu na alergie skórne, które może powodować kontakt zwierząt z jej liśćmi [26]. Nazwa gatunkowa pochodzi od łacińskiego zwrotu “z rzeki” [26].

Nieodmianowa, Trzykrotka wężykowata. Warto zwrócić uwagę, że jej pędy są zielone. Inny kolor wskazuje na rewers z odmiany. Źródło własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Pochodzi z Ameryki Południowej (występuje w Brazylii, Argentynie i Urugwaju) [22]. Jest endemitem [24]. Została wprowadzona do środowiska w południowej i wschodniej Azji, na wyspie Lord Howe, południowej Europie, na Wyspach Kanaryjskich, w południowej Afryce, w Nowej Zelandii, na wyspach Galapagos, na Hawajach i w południowych Stanach Zjednoczonych.

Rośnie w lasach deszczowych oraz w roślinności poboczu dróg [22, 25]. Preferuje wilgotne i zacienione obszary [22].

Mrozoodporność:

Roślina jest bardzo wrażliwa na mróz [26]. Przy 0 stopniach przemarza, a przy -4 C umiera[29].

Ogólny opis:

Jest to wiecznie zielona, wieloletnia roślina o pełzającym pokroju. Jej pędy mogą osiągnąć do 4 m [22]. Posiada mięsiste łodygi, które mogą tworzyć korzenie na każdym węźle [22]. Liście są zielone, naprzemianległe, przy nasadzie tworzą krótkie osłonki dookoła łodygi. Osłony liści mogą być owłosione lub bezwłose, podczas gdy blaszki liści nie mają włosków [22]. Liście są w kształcie serca, ze szpiczastym zakończeniem [23]. Kwiaty są białe, osadzona na krótkich szypułkach [22].

Uprawa:

Jest to roślina bardzo łatwa w uprawie. Może rosnąć zarówno w cieniu jak i w słońcu [27], jednak przy zbyt dużym nasłonecznieniu można zaobserwować żółknięcie liści lub przypalenie liści. Wracają one do normalnego koloru po przestawieniu w cień o ile nie zostały poparzone.

Woli wilgotne podłoże, jednak przy nadmiernym przeschnięciu spowalnia jedynie wzrost [27], a liście jej stają się wiotkie. Ziemia powinna być taka jak w poprzednio opisywanych roślinach.

Odmiany:

Albovittata [24] – drobne paski na liściach.

Trzykrotka białokwiatowa odmiany Albovittata. Źródło własne.

Quicksilver[30]

variegata

[1] https://www.biodiversitylibrary.org/page/9251175#page/109/mode/1up 

[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Tradescantia_sillamontana  

[3] https://eol.org/pages/523758/media 

[4] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270449?ref=tpl1 

[5]https://worldofsucculents.com/tradescantia-sillamontana-white-velvet/ 

[6] https://www.smgrowers.com/products/plants/plantdisplay.asp?plant_id=3838 

[7] https://garden.org/plants/view/92592/White-Velvet-Tradescantia-sillamontana/ 

[8] https://candidegardening.com/GB/plants/172e5c0a64177e8ecd34194e9e3462d2 

[9] https://davesgarden.com/guides/pf/go/31747/ 

[10] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270451 

[11] https://wcsp.science.kew.org/namedetail.do?name_id=270451 

[12] http://www.tropicos.org/Name/8300574?tab=images <- więcej zdjęć

[13]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=222000433 

[14] http://www.ville-ge.ch/musinfo/bd/cjb/africa/details.php?langue=an&id=75821 

[15] http://www.iucngisd.org/gisd/species.php?sc=493 

[16] https://florafaunaweb.nparks.gov.sg/special-pages/plant-detail.aspx?id=2524 

[17] http://www.llifle.net/Encyclopedia/SUCCULENTS/Family/Commelinaceae/25969/Rhoeo_spathacea 

[18] https://davesgarden.com/guides/pf/go/228709 

[19] https://davesgarden.com/guides/pf/showimage/145124/ 

[20] https://davesgarden.com/guides/pf/go/68152 

[21] https://davesgarden.com/guides/pf/go/184851 

[22] https://keyserver.lucidcentral.org/weeds/data/media/Html/tradescantia_fluminensis.htm 

[23] https://www.flowersofindia.net/catalog/slides/White%20Spiderwort.html 

[24] https://florafaunaweb.nparks.gov.sg/Special-Pages/plant-detail.aspx?id=2519 

[25] http://issg.org/database/species/ecology.asp?si=497&fr=1&sts=&%20ang=EN&ver=print&prtflag=false 

[26] https://www.researchgate.net/publication/314179957_The_biology_of_Australian_weeds_65’Tradescantia_fluminensis’_Vell 

[27]https://www.academia.edu/38904003/Identification_Biology_and_Control_of_Small-Leaf_Spiderwort_Tradescantia_fluminensis_A_Widely_Introduced_Invasive_Plant 

[28] https://wikimili.com/en/Tradescantia_fluminensis 

[29]https://www.monaconatureencyclopedia.com/tradescantia-fluminensis/?lang=en 

[30]https://www.rhs.org.uk/plants/56226/Tradescantia-fluminensis-Quicksilver-(v)/Details [31] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-270276

Phlebodium

Jest to mała rodzina składająca się tylko z 4 gatunków występujących w tropikalnej lub subtropikalnej Ameryce. Niektóre źródła podają, że rodzina obejmuje 3 gatunki, oznaczanie tej rośliny sprawia botanikom wiele trudności ze względu na naturalne hybrydy międzygatunkowe[6].

W uprawie spotyka się tylko jeden gatunek – Phlebodium aureum.

Paproć złocista (flebodium złociste, Phlebodium aureum, Polypodium leucotomo)

Inne jego angielskie nazwy to gold-foot fern, czyli złoto-stopa paproć, co ma związek, podobnie jak nazwa gatunkowa tej paproci z kłączami pokrytymi łuskami w kolorze brązowo złotym[3].

Jest to niesamowita paproć, ponieważ od dawna w Ameryce stosowana w medycynie ludowej[8]. Aktualnie prowadzone są badania nad jej wartościami w medycynie. Jej szczególne właściwości są wykorzystywane w medycynie, w szczególności w ochronie skóry przed słońcem bez skutków ubocznych[1,2]. 

Flebodium złociste. Palmiarnia w Gliwicach. Źródło: własne.

Pochodzenie i miejsca występowania:

Gatunek rozprzestrzeniony w Georgii, Florydzie, powszechny w Antylach (z wyjątkiem Puerto Rico), Bahamach, Trynidadzie, Gwadalupie i kontynentalnej tropikalnej Ameryce[4]. Jego dokładne występowanie nie jest pewne z powodu pomyłek w oznaczaniu z innymi paprociami z tej samej rodziny[5]. Podejrzewa się, że P. aureum jest wynikiem hybrydyzacji P. pseudoaureum i P . decumanum, który następnie rozprzestrzenil się w Ameryce[8].  

Rośliny te występują jako epifity, rośliny naziemne lub czasem rosną na skałach[7]. Rosną w lasach tropikalnych, lasach w piętrze chmur na Karaibach, lasach podwzrotnikowych między palmami.  Może również występować na podmokłych terenach[8].

Mrozoodporność:

Wykazuje dużą wrażliwość na niską temperaturę. Przymarza przy 5C[8].

Ogólny opis:

Ma wydłużone kłącza o średnicy od 8 mm do aż 3 cm. Pokryte są złotymi łuskami. Liście mogą osiągać aż 130 cm długości i 50 cm szerokości, ale zazwyczaj są mniejsze.  Liście mają do 35 pierzastych wcięć, których segmenty mają kształt lancetowaty[8]. Roślina jest wiecznie zielona lub może okresowo zrzucać liście w regionach z okresową suszą[8].

Kłącza flebodium. Jak widać na obrazku, roślina dobrze daje sobie radę, nawet w słabej, przez wiele lat nie zmienianej ziemi.

Uprawa:

Lubi oświetlenie umiarkowane, u mnie stoi na zachodniej wystawie, ale może też stać na północnym parapecie. 

Jeśli chodzi o podłoże to różni hodowcy polecają ziemię do storczyków, ponieważ jest to paproć która często rośnie jako epifit[9]. Innym polecanym podłożem jest po prostu mocno przepuszczalna ziemia wymieszana z kawałkami kory lub perlitem w proporcji 1:3[10]. U mnie rośnie w zwykłej średnio zadbanej ziemi uniwersanej i też dobrze daje sobie radę. pH gleby powinno być w granicach 4.5-6.5[12, 13]. Roślina znosi przesuszenia, jednak nie lubi być przelewana.

Jest to paproć epifityczna, dlatego trzeba uważać podczas nawożenia, ponieważ łatwo ją przenawozić[10].

Odporna na szkodniki.

Rozmnażanie

Rozmnażanie przez wysiew zarodników lub podział kłączy.

Odmiany: 

Blue star – Nie znalazłam informacji o patencie. Jest to bardzo powszechnie uprawiana odmiana, jej liście osiągają znacznie mniejsze rozmiary niż gatunek. 

Phlebodium aureum „Blue star”. Źródło: własne

Mandaianum – Nie znalazłam informacji o patencie. Nie spotkałam u nas tej odmiany, ma dodatkowo pierzaste liście[11]

xPhlebosia Nicolas Diamond (Phlebodium x Pyrrosia) – może nie jest to odmiana, ale jest to hybryda Phlebodium z Pyrrosia.

xPhlebosia Nicolas Diamond. Źródło: własne.

Literatura źródłowa, w większości anglojęzyczna.

(Polecam zerknąć by zobaczyć naturalne środowisko występowania rośliny.)

[1]https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25738847

[2] https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/ijd.12611 

[3]https://archive.is/uGmk 

[4]http://explorer.natureserve.org/servlet/NatureServe?searchName=Phlebodium+aureum 

[5] https://botanicaargentina.org.ar/wp-content/uploads/2017/06/Trabajo_5__Torres.pdf  

[6] A Hybrid Phlebodium (Polypodiaceae, Polypodiophyta) and Its Influence on the Circumscription of the Genus 

[7] Pteridophyta of Peru. Part V. 18. Aspleniaceae-21. Polypodiaceae https://www.biodiversitylibrary.org/page/2641164#page/144/mode/1up 

[8]https://plants.jstor.org/stable/10.5555/al.ap.flora.fna002_phlebodium_aureum?searchUri=genus%3DPhlebodium%26species%3Daureum  https://eol.org/pages/597266/articles  http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=125032 

[9] https://houseplantcentral.com/blue-star-fern-how-to-repot-a-phlebodium-aureum-fern/ 

[10]https://theplantsgarden.com/houseplants/ferns/propagation-blue-star-fern-care-to-phlebodium-aureum.html 

[11]https://davesgarden.com/guides/pf/go/149228/ 

[12]https://looking-at-plants.com/plants_a_-_z/phlebodium_aureum_%E2%80%98mandaianum%E2%80%99 

[13] https://www.backyardgardener.com/plantname/phlebodium-aureum-mandaianum-rabbits-foot-fern/ – bogate źródło informacji o uprawie