Mulenbeckia (Muehlenbeckia spp.)
W uprawie domowej w Polsce występują trzy gatunki (Muehlenbeckia complexa, Muehlenbeckia axillaris oraz Muehlenbeckia australis – ta jest od nie dawna w sprzedaży, dlatego mało wiadomo o jej uprawie) określane jedną nazwą jako Mulenbeckia. Są to byliny, pochodzące z Nowej Zelandii. W języku maori rdzennej ludności Nowej Zelandii kilka jej gatunków nazywane są jako pohuehue. W skład Nowej Zelandii wchodzi wiele wysp, znajdują się one w zakresie klimatu ciepłego umiarkowanego i podzwrotnikowego[1]. Największa ilość opadów w tym klimacie przypada na zimę. [5]
W tym opisie zostaną uwzględnione tylko dwa gatunki Mulenbeckii: częściej występująca w sprzedaży Mulenbeckia gęsta i rzadziej spotykana Mulenbeckie niska.
Mulenbeckia gęsta (Muehlenbeckia complexa)
Ze względu na swój wyjątkowo delikatny wygląd, winorośl ta nazywana jest jako maidenhair vine, co w bardzo dosłownym tłumaczeniu znaczy „pnącze włosów panny”. Czasem nazywana jest w sprzedaży komercyjnej Mulenbeckia maori.
Pochodzenie i miejsca występowania:
Pochodzi z Nowej Zelandii oraz wyspy Lord Howe[1], ale rośnie również w Stanach Zjednoczonych w okolicach San Francisco, w południowej części Anglii, Hiszpanii oraz południowej Australii[1]. Występuje na wyspach, gdzie jest łagodniejszy klimat i mniejsza amplituda temperatur. Rośnie na skałach, w niskich lasach oraz wchodzi w skład zarośli [6, 1], również tych nadmorskich.
Mrozoodporność:
Rośnie w klimacie ciepłym umiarkowanym i podzwrotnikowym[1]. Jest bardziej wrażliwa na mróz niż M. axillaris, występuje w strefach USDA 8a-10a, ale może przemarzać już w -5°C[6].
Ogólny opis:
Jest to zimozieloną[3] winoroślą lub climberem[4]. Dorasta do aż 5m[1], pokrywając nawet całe drzewa. Stosowana jest również do stabilizacji wydm. Listki osiągają wymiary od 0,5 do 2.5 cm, ale mogą mieć nawet 4 cm, umieszczone są na długich ogonkach do 1 cm[1]. W kątach liści latem pojawia się 1-5 białych lub zielonych kwiatów, każdy dorasta do 4 mm[1].
Uprawa:
Mulenbeckia jest dość łatwą w uprawie rośliną, można ją sadzić w skrzynkach z innymi roślinami lub uprawiać w oddzielnej doniczce. Lubi duże nasłonecznienie, dlatego warto ją stawiać na południowym oknie, równie dobrze radzi sobie na parapetach wschodnim i zachodnim. U mnie całe lato stoi na zewnątrz po stronie wschodniej i nawet jesienią zakwitła. Jeśli zadbamy o mulenbeckie latem, to z powodzeniem można ją przechować przez zimę w mieszkaniu, nawet w miejscu z mniejszą ilością słońca.
Dobrze jej robi zimowanie w trochę chłodniejszym miejscu. Jednym z miejsc, w których występuje, jest wyspa Lord Howe, gdzie temperatura waha się przez 4 miesiące w zakresie od 18°C do 13°C[5]. Znosi jednak spadki do niższych temperatur, o czym świadczą strefy mrozoodporności.
Lubi każdy typ ziemi o ile jest wystarczająco przepuszczalna. Dobrym rozwiązaniem jest mieszanka ziemi uniwersalnej z piaskiem i perlitem. Nie przeszkadza jej zasolenie gleby[6], dlatego może rosnąć w jednym podłożu przez wiele lat.
Jest to roślina zamieszkująca wilgotne wydmy, więc preferuje częste podlewanie, w szczególności latem. Lepiej ją przelać, niż przesuszyć, ponieważ nawet najmniejsze braki w wodzie skutkują zrzucaniem liści. Zimą potrzebuje trochę mniejszej ilości wody.
Ukorzenianie:
- Przez odkłady[4]
- Z półzdrewniałych sadzonek. Gałązki z piętką o długość 5-8 cm trzeba umieścić w lipcu-sierpniu w ciepłym miejscu. Zimą młode rośliny powinny być przechowywane w chłodzie.[6]
- Ze zdrewniałych sadzonek[4, 6]. Gałązki z piętką o długości 5-10 cm należy ukorzeniać na przełomie października i listopada w chłodnym miejscu.[6]
Odmiany:
- Tricolor – liście w różowo-białe plamki[4].
- Large leaf – większe liście, niż bez odmianowa roślina[4, 8].
- Trilobata – liście posiadają symetryczne wcięcia[8].
Odmiany opatentowane:
- “nowa odmiana”[10] – Odmiana ta nie posiada nazwy. Charakteryzuje się owalnymi liśćmi, w kolorze żółto-zielonym. Patent został złożony w 2006 roku w Korei, ale nie został uznany.
Mulenbeckia niska (Muehlenbeckia axillaris)
Mulenbeckia niska jest o wiele mniej popularnym u nas gatunkiem niż mulenbeckia complexa. Jej angielską nazwą jest sprawling wirevine, co w dosłownym tłumaczeniu znaczy rozwichrzoną winorośl[11].
Pochodzenie i miejsca występowania:
Pochodzi z Nowej Zelandii, Tasmani oraz New South Wales i Victorii w Australi[11], występuje wzdłuż Wielkich gór wododziałowych, do piętra kosodrzewiny[15]. Wchodzi w skład zarośli określanych jako scrubland[11]. Można ją znaleźć na skalistych zboczach, na różnych wysokościach, wzdłuż brzegów strumieni[14].
Mrozoodporność:
Występuje od strefy 10a do nawet 5a[13]. W Wielkiej Brytanii, przymarza przy -15°C[15]
Ogólny opis:
Występuje w formie niskiego krzaczka, czasem, podobnie jak M. complexa określana jest jako climber[15]. Osiąga wysokość do 1,2 m[11]. Liście mają poniżej 1 cm średnicy. Kwitnie na żółto-biało. Kwiaty, o wielkości do 8 mm, pojawiają się w kątach liścia w grupach w ilości 3 sztuk[11]. Jest rośliną pół-zimozieloną – zrzuca liście na bardzo krótko[12].
Uprawa:
Lubi przepuszczalne, ale wilgotne gleby. Znosi przesuszenia[12]. Nie znosi cienia, może rosnąć na stanowisku słonecznym lub w półcieniu[15].
Zimą powinna być przechowywana w niższej temperaturze. Pochodzi z chłodniejszych regionów niż M. complexa, może być z powodzeniem uprawiana w Wielkiej Brytanii w gruncie, u nas może przemarznąć.
Rozmnażanie:
Metodologia jest taka sama jak w przypadku M. complexa[16].
- Z półzdrewniałych sadzonek. Gałązki z piętką o długość 5-8 cm trzeba umieścić w lipcu-sierpniu w ciepłym miejscu. Zimą młode rośliny powinny być przechowywane w chłodzie.[6]
- Ze zdrewniałych sadzonek[4, 6]. Gałązki z piętką o długości 5-10 cm należy ukorzeniać na przełomie października i listopada w chłodnym miejscu.[6]
Choroby i szkodniki
Rośliny odporne na szkodniki.
Zrzucanie liści może być spowodowane zbyt małą wilgotnością gleby.
Odmiany:
- nana[13] – ma bardzo małe liście.
- variegata[17] – białe brzegi liści
Różnice?
W uprawie domowej, często na pierwszy rzut oka nie widać różnic między tymi dwoma gatunkami występującymi w sprzedaży, a jednak warto wiedzieć, którą z roślin posiadamy, ponieważ różni się ich sposób zimowania. Częściej w sklepach znajduje się Muehlenbeckia complexa, ale można również spotkać M. axillaris.
M. complexa ma większe liście, ale wygląda delikatniej ze względu na cieńsze gałązki. Należy pamiętać, że należy do tzw. climberów, które wspinają się po podporach, lub płożą się po ziemi – nie utrzymuje sama pionowego wzrostu.[7]
M. axillaris jest drobnym krzewem, lub climberem, z tego względu ma grubsze gałązki. [7]
Mulenbeckia australis (zdjęcie wkrótce)
Ta Muehlenbeckia sprzedawana jest przez firmę city lianas jako muhlenbeckia city-lianas bez nazwy gatunkowej. Jest chyba dość nową rośliną w sprzedaży, ponieważ w internecie nie można znaleźć zbyt dużo informacji o jej uprawie.
Pochodzenie i miejsca występowania:
Pochodzi z Ameryki Środkowej, Ameryki Południowej, Oceanii i Polinezji[19]. Rośnie w zaroślach i na skrajach lasów[18].
Mrozoodporność:
Występuje w strefach mrozoodporności USDA 8-10, czyli przemarza dopiero w –12C[18].
Ogólny opis:
Jest rośliną dwupienną, co oznacza, że występują rośliny z tylko kwiatami męskimi lub żeńskimi. Nigdy nie ma obu rodzajów kwiatów na jednej roślinie[18]. Dorasta do 10m długości [18] oplatając się dookoła samej sobie lub zagłuszając inne rośliny na wysokość 4m[19]. Ma gładkie, ciemnozielone liście, które dość szybko się starzeją i opadają[19].
Uprawa
Jest to roślina, którą dostałam niedawno, więc nie mam jeszcze z nią własnego doświadczenia. Lubi przepuszczalne podłoże oraz dość mocne podlewanie [18]. Nie ma określonego pH podłoża, który preferuje. Powinna stać w półcieniu lub na pełnym słońcu[18].
Podobno rozmnaża się przez ukorzenianie jesienią zdrewniałych lub zimą półzdrewniałych sadzonek[20], przez umieszczenie 5-10cm kawałków gałązek w ziemi oraz ustawienie ich w chłodnym miejscu[20].
Litratura źródłowa, w większości anglojęzyczna.
(Polecam zerknąć by zobaczyć naturalne środowisko występowania rośliny.)
[1]http://www.eol.org/pages/489452/data
[2]http://plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au/cgi-bin/NSWfl.pl?page=nswfl&lvl=sp&name=Muehlenbeckia~axillaris
[3]https://www.southernwoods.co.nz/shop/muehlenbeckia-complexa/
[4]https://davesgarden.com/guides/pf/go/55669/
[5]https://pl.climate-data.org/location/15228/
[6]http://www.pfaf.org/User/Plant.aspx?LatinName=Muehlenbeckia+complexa
[7]http://forums.botanicalgarden.ubc.ca/threads/muehlenbeckia-complexia-or-axillaris-or-nana.10064/
[8] https://www.burncoose.co.uk/site/plants.cfm?pl_id=4980&fromplants=pl_id%3D2969
[9]http://www.o2landscapes.com/pages/pp-muehlenbeckia.php https://calphotos.berkeley.edu/cgi/img_query?enlarge=0000+0000+1109+0768
[10]https://patents.google.com/patent/KR20130119894A/en?q=Muehlenbeckia
[11]http://www.eol.org/pages/590474/details
[12]https://www.southernwoods.co.nz/shop/muehlenbeckia-axillaris/
[13]https://davesgarden.com/guides/pf/go/58078/
[14]http://plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au/cgi-bin/NSWfl.pl?page=nswfl&lvl=sp&name=Muehlenbeckia~axillaris
[15]http://www.pfaf.org/User/Plant.aspx?LatinName=Muehlenbeckia+axillaris
[16]Sheat. W. G. Propagation of Trees, Shrubs and Conifers. MacMillan and Co 1948 A bit dated but a good book on propagation techniques with specific
[17]https://kwietnik.com.pl/pl/p/mulenbekia-Variegata-lac.-Muehlenbeckia-axilliaris-kod-9177/10717
[19]https://www.plantes-botanique.org/index.php/espece_muehlenbeckia_australis
[20]http://temperate.theferns.info/plant/Muehlenbeckia+australis