Figowce są ogromną rodziną roślin. Ta grupa obejmuje ponad 800 różnych gatunków występujących na różnych kontynentach [1]. Mają one zastosowania zarówno jako źródło jedzenia, rezerwuar wody oraz obiekt kultu. Aktualnie w uprawie jako rośliny ozdobne na całym świecie jest 40 gatunków fikusów [1], jednak u nas jest ich tylko około 10. Tu opiszę tylko 4 z nich:
Figowiec benjamina (Ficus benjamina)
Jest to chyba najczęściej uprawiany figowiec w naszych mieszkaniach. Mimo, że naukowa nazwa wskazuje na figowca benjamina, to chyba wiele częściej słyszałam określenie fikus beniaminek. Jeśli chodzi o łacińskie synonimy, to ma ich wiele, jednak ze względu na mocno zakorzenioną nazwę Ficus benjamina, chyba żaden z nich nie powoduje błędów w nazywaniu tej rośliny [2]. Po angielsku nazywany jest “java fig” lub “weeping fig”[3,4]. Nazwa benjamin prawdopodobnie nawiązuje, do źródła żywicy lub benzoesu pozyskiwanego w starożytności [3].
Ma zastosowanie w medycynie, niektóre jej fragmenty są stosowane jako środki przeciwbólowe lub do leczenia niektórych stanów zapalnych [4]. Stosowany jest również w Indochinach do produkcji trujących strzał [5].
Jego uprawa w mieszkaniach może mieć pozytywne skutki na nasze otoczenie, dzięki jego właściwościom oczyszczającym – usuwa z powietrza formaldehydy[6], benzen i trichloroetylen [9]. Równocześnie może powodować alergie kontaktowe [6].
Pochodzenie i miejsca występowania:
Pochodzi z Azji, gdzie występuje głównie w Indiach Zachodnich (Małe Antyle) oraz z północnej Australii [7]. Występuje również w niektórych rejonach USA [3].
Mrozoodporność:
Występuje lub może być uprawiany w ogrodach w strefach od 9a [7] lub 10a [11] do 11[9]. Jest to roślina wrażliwa na przymrozki [11].
Ogólny opis:
Fikus beniaminek jest zimozielonym drzewem dorastającym do 10 m [3], inne źródła podają że może być nawet wyższy, dorastając do 30m [6]. Wysokość 4m może osiągnąć w ciągu 10-20 lat [13]. Czasem ma wiszące, dodatkowe korzenie powietrzne, które mogą sięgać aż do ziemi. Kora na zdrewniałych gałęziach jest brązowa i dość gładka [3]. Liście banjaminka są niewielkie, o lancetowatym kształcie. Osiągają nawet do 11 cm długości, jednak częściej mają 4-6 cm [3]. Są lekko skórzaste i gładkie, bez włosków [3]. Czasami kwitnie, ale raczej w mieszkaniach rzadko to się zdarza [3].
Uprawa:
Fikus benjaminek jest dość kapryśną rośliną, na wszystkie zmiany reaguje zrzucaniem liści. Najlepiej rośnie najlepiej na wystawie wschodniej[9], ale poradzi sobie również na parapecie zachodnim [7]. Jeśli posiadamy odmianę z jasnymi liśćmi, to będzie wymagała większej ilości światła, niż bez odmianowa roślina [8]. Bezpośrednie światło może być za mocne. Z kolei w mocno zacienionym miejscu roślina ta traci liście i staje się “łysa” [7].
Ziemia powinna być przepuszczalna, wystarczająca jest zwykła ziemia uniwersalna najlepiej zmieszana z perlitem, piaskiem i wermikulitem [9]. Jej pH powinno być raczej kwaśne do neutralnego (6.0 – 6.5) [9].
Jest to roślina, której nie należy przelewać [7], ale równocześnie nie można jej przesuszać [8]. Najlepszym rozwiązaniem tego problemu jest podlewanie do podstawki, do której należy wlać wodę na 20 min, a później wylać [8]. Należy pamiętać aby ograniczyć podlewanie zimą [8]. W przypadku tej rośliny należy uważać na jakość wody, którą jest podlewana [7]. Fikus ten jest wrażliwy na duża ilość soli w wodzie [7]. Rozwiązaniem tego problemu jest podlewanie tego figowca wodą destylowaną lub uzdatnianą przez odwróconą osmozę [7]. Aby odsolić ziemię w doniczce, dobrze jest 2 razy do roku przepłukać ziemię, poprzez kilkukrotne zalanie ją wodą [7].
Fikus beniaminek jest znany z tego, że może reagować zrzucaniem liści na zmianę warunków [8]:
- przeciąg
- zimny parapet
- zmiana miejsca
- suche powietrze zimą,
- zasolenie ziemi,
- za mała lub za duża ilość wody.
Roślina ta jest bardzo prosta w rozmnażaniu, należy po prostu uciąć 10cm gałązki i włożyć je do wody.
Innym sposobem jest ukorzenianie w mchu torfowym w przykrytej folią doniczce. Podobno ukorzenieni powinno nastąpić po 4 tygodniach [9].
Figowiec sprężysty (Ficus elastica)
Jest to łatwa do rozpoznania roślina, dość popularna w naszych mieszkaniach w różnych wariantach kolorystycznych. Posiada kilka synonimów łacińskich, jednak jest rozpoznawana u nas zawsze pod nazwą Ficus elastica [14]. Po angielsku jest nazywany India-rubber fig [16]. Podobnie jak fikus benjaminek pochłania i rozklada formaldehydy z powietrza [20]. Również podczas uszkodzenia wydziela mleczny sok, który u niektórych osób może wywoływać alergię. Jest to roślina, której ekologia nie została jeszcze dobrze poznana i wciąż jest badana przez naukowców [19].
Pochodzenie i miejsca występowania:
Pochodzi z południowej Azji [20]. Jego ekologia nie została jeszcze dobrze poznana [19].
Mrozoodporność:
Rośnie w strefach mrozoodporności 10b do 11, co oznacza, że nie znosi przymrozków i chłodnych temperatur [18].
Ogólny opis:
Jest to drzewo osiągające do 12m [17], ale podobno może osiągnąć nawet 30m [18]. Co ciekawe jest półepifitem, co znaczy że rośnie jako epifit tylko gdy jest młodą rośliną [19]. Podobno do wysokości 4m może dorosnąć w ciągu 10-20 lat [15]. Posiada wiele korzeni powietrznych, liście są skórzaste, osiągają do 30 cm długości i 12 cm szerokości. Mają kształt jajowaty z niewyraźnie zaznaczonym czubkiem. Zarówno ogonek jak i liść mają gładką powierzchnię [17]. Łodyga jest szybko drewniejąca oraz lekko chropowata [17].
Uprawa:
Jest to fikus, który może stać zarówno w miejscach silnie nasłonecznionych, jak i częściowo zacienionych [18]. Zauważyłam, że może stać w południowym pomieszczeniu około 3m od okna i ładnie rosnąć. Nie przepada za nadmiernym podlewaniem, należy go podlewać dopiero po dobrym przeschnieciu ziemi [18].
Nie przepada za ciągami ciepłego lub zimnego powietrza, może wtedy zrzucać liście. Preferuje miejsca ciepłe i wilgotne, może być od czasu do zraszany [20].
Jeśli chodzi o podłoże, to powinno być przepuszczalne, może być to ziemia uniwerslna zmieszana z perlitem, piaskiem lub innym spulchniaczem gleby [20]. Nie powinno się sadzić go w zbyt dużych donicach [20], ponieważ wtedy bardzo łatwo go przelać.
Jest to roślina bardzo łatwo ukorzeniają się. Wystarczy kawałek łodygi włożyć do doniczki oraz przykryć słoikiem lub folią [20], jednak może to być zbędne.
Odmiany:
‘Doescheri’ – białobrzeżne, ale bardziej żółte liście [18]
‘Decora’ – ma zielone liście z jasnym nerwem na środku[18]
‘Variegata’ – białobrzeżne liście[18]
‘Robusta’ – ma bardziej owalne liście niż roślina bezodmianowa [20]
‘Tinke’ – podobna do odmiany variegata, jednak posiada na zielonych fragmentach szare przebarwienia [20]
‘Melany’ – posiada ciemno-zielone liście, jest mniejszy niż bezodmianowa roślina. Nie przepada za bezpośrednim światłem [20]
‘Belize’ – podobny do odmiany Tinke, jednak ma różowe przebarwienia [20]
Figowiec dębolistny (Ficus lyrata)
Jest to równie popularna roślina doniczkowa jak poprzednie fikusy. Nie posiada żadnego synonimu łacińskiego[24]. Po angielsku nazywana jest banjo fig lub fiddle-leaf[25].
Pochodzenie i miejsca występowania:
Rośnie w lasach deszczowych. Pochodzi z tropikalnych rejonów Afryki[27].
Mrozoodporność:
Występuje w strefach mrozoodporności 10b do 11, co oznacza, że nie znosi przymrozków i chłodnych temperatur [29].
Ogólny opis:
Figowiec dębolistny jest zimozielonym krzewem lub drzewem [27]. Dorasta do 16 m wysokości [27], a 4-8 m osiąga w 10-20 lat [26]. Niektóre źródła podają nawet, że może osiągnąć do 20m [33].Liście ma zdecydowanie gęściej ułożone oraz większe niż Ficus elastica. Blaszki mają kształt skrzypiec, są średnio grube, osiągają do 45 cm długości i 28 cm szerokości [27]. Są one dużo bardziej matowe i posiadają silnie zaznaczone nerwy [28]. Może wykorzystywać inne rośliny jako podpory [27].
Uprawa:
Najlepiej się czuje w częściowym cieniu, ale daje radę rosnąć w pełnym słońcu [29]. Fikus ten powinien być podlewany jak ziemia dobrze przeschnie, o ile ma dużą tolerancję na wysychanie podłoża [29], to zaleganie wody w podłożu może powodować u niego gnicie korzeni [30]. Musi rosnąć w dobrze przepuszczalnej ziemi, z domieszką perlitu lub innych składników rozluźniających podłoże takich jak chipsy kokosowe lub kawałki drewna kamiennego [29, 31].
Rozmnaża się go przez sadzonki zielne, podobnie jak figowca sprężystego[29].
Figowiec ten bardzo wyraźnie pokazuje jeśli coś mu nie odpowiada, lub choruje. Ma on lekko żrący sok, który powoduje brązowe kropki na liściach pod wpływem powietrza. Jest to roślina podatna na choroby plamistości liści i grzybów [30]. Inną przyczyną pojawiania się kropek może być zbyt mała ilość wody [32]. Na zbyt suche powietrze reaguje zrzucaniem liści. Innym powodem takiej reakcji może być nadmierne zasolenie ziemi. Aby zapobiec gromadzeniu się soli z nawozów w podłożu, powinno się je przepłukiwać raz w miesiącu [30].
Figowiec bengalski (Banian, Ficus benghalensis)
Figowiec bengalski oprócz swojej łacińskiej nazwy Ficus benghalensis ma również wiele łacińskich synonimów, które nie są u nas zbyt popularne [34]. Czasami jest nazywany po angielsku banyan tree lub horn fig [35, 37, 41].
Banian to również ważną rośliną w mitologii hinduskiej, w której reprezentuje życie wieczne [38]. Wykorzystywane jest w różnych hinduskich ceremoniach [40]. Aktualnie pozyskuje się z niego szelak, który wykorzystywany jest w przemyśle [38].
Pochodzenie i miejsca występowania:
Roślina ta pochodzi z Indii oraz Pakistanu[35]. Rośnie również jako roślina ozdobna na Florydzie [35] i innych w regionach świata jako roślina inwazyjna (Bahamy, Australia, Singapur, Samoa Zachodnie i wyspy Chagos) [39].
Naturalnie rośnie w tropikalnych oraz monsunowych lasach [39].
Mrozoodporność:
Roślina ta, podobnie jak poprzednie figowce nie znosi mrozu. Występuje w strefach mrozoodporności 10 i 11 [43].
Ogólny opis:
Figowiec bengalski jest dużym zimozielonym drzewem dorastającym do 30 m [36]. Początkowo rośnie na innych roślinach, a później zaczyna żyć samodzielnie [38], czyli jest półepifitem. Taka ekologia może być związana z brakiem światła w dolnych partiach lasów, a nie z pasożytnictwem, ponieważ może również rosnąć samodzielnie. Tworzy korzenie powietrzne, które z wiekiem dosięgają do ziemi [36]. Posiada grube liście o podobnej grubości jak liście figowca sprężystego [36]. Blaszki liści są owalne, bez wyraźnie zaznaczonego osrego końca, osiągają do 30 cm długości i 20 cm szerokości [36]. Kwitnie cały rok, jest zapylany tylko przez niektóre gatunki os [39].
Uprawa:
Tego figowca należy uprawiać w dość jasnym miejscu, na wschodnim, zachodnim lub południowym oknie[45]. Czasami można przeczytać, że jest to roślina z dużym zapotrzebowaniem na wodę [43], lecz równocześnie można dowiedzieć się, że potrzebuje dobrego przeschnięcia ziemi przed kolejnym podlaniem [44]. Należy go przesadzać co 2-3 lata [44]. Preferuje podłoże o pH 5.5-7, można do niego używać zwykłej ziemi uniwersalnej [46].
Można go rozmnażać przez wysiew, lub podobnie jak poprzednio opisane figowce przez ukorzenienie fragmentu rośliny [44].
[1]https://edis.ifas.ufl.edu/pdffiles/PP/PP30800.pdf
[2]http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2809661?ref=tpl1
[3]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200006350
[5] https://www.gbif.org/species/5361932
[6]https://eol.org/pages/594918/articles
[7]https://davesgarden.com/guides/articles/view/2470
[8] https://www.plantopedia.com/ficus-benjamina/
[9]https://www.thespruce.com/grow-weeping-fig-indoors-1902440
[10]https://smartgardenguide.com/weeping-fig-care/ <- tu są opisane odmiany
[11]http://hort.ufl.edu/database/documents/pdf/tree_fact_sheets/ficbena.pdf
[12]https://plantdatabase.kpu.ca/plant/plantDetail/63
[13]https://www.rhs.org.uk/Plants/7197/i-Ficus-benjamina-i/Details
[14] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=Ficus+elastica
[15] https://www.rhs.org.uk/Plants/95720/i-Ficus-elastica-i/Details
[17]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200006353
[18]https://www.researchgate.net/publication/242452405_Ficus_elastica_Rubber_Tree1
[20]https://www.plantopedia.com/ficus-elastica/
[21]https://plantdatabase.kpu.ca/plant/plantDetail/354
[22]https://smartgardenguide.com/how-to-care-for-a-rubber-plant-ficus-elastica/
[23]https://www.biodiversitylibrary.org/name/Ficus_elastica
[24]http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/tro-21301265
[25]http://www.tropicos.org/Name/21301265
[26]https://www.rhs.org.uk/Plants/7207/i-Ficus-lyrata-i/Details
[27]http://www.ville-ge.ch/musinfo/bd/cjb/africa/details.php?langue=an&id=24182
[29]https://hort.ifas.ufl.edu/database/documents/pdf/tree_fact_sheets/ficlyra.pdf
[30]https://www.thespruce.com/grow-fiddle-leaf-fig-indoors-1902756
[31] https://fiddleleaffigplant.com/how-fast-do-fiddle-leaf-fig-trees-grow/
[32] https://www.proflowers.com/blog/fiddle-leaf-fig-care
[33] https://www.biodiversitylibrary.org/page/2454346#page/186/mode/1up
[34] http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2809652?ref=tpl1
[35]https://plants.ifas.ufl.edu/plant-directory/ficus-benghalensis/
[36]http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=233500648
[37]https://gd.eppo.int/taxon/FIUBG
[38]http://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:852482-1
[39]https://www.cabi.org/isc/datasheet/24066
[40]http://iu.ff.cuni.cz/pandanus/database/details.php?id=526
[40.1]https://pl.wikipedia.org/wiki/Figowiec_bengalski <- dużo ciekawostek o kulcie figowca bengalskiego
[41]https://www.gbif.org/species/5361919
[43]https://davesgarden.com/guides/pf/go/54562/
[44]https://www.gardeningknowhow.com/ornamental/trees/banyan/growing-a-banyan-tree.htm
[45]http://www.public.asu.edu/~camartin/plants/Plant%20html%20files/ficusbenghalensis.html
[46]http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Ficus+benghalensis
